Category: Սաղարթավոր զարդաբույսեր

Ֆիկուս միկրոկարպա
Ֆիկուս միկրոկարպան (անգլ․՝ Chinese banyan, Malayan banyan, Indian laurel, ռուս․՝ Фикус микрокарпа, Фикус генсенг, լատ․՝ Ficus microcarpa) տնային պայմաններում աճեցվող թթազգիներից ամենաինքնատիպն է։
Ժամանակին Եվրոպա է ներմուծվել Ֆիլիպինների, Մալայզիայի, Հարավային Չինաստանի և Հյուսիսային Ավստրալիայի մերձարևադարձային անտառներից։ Իր բնական միջավայրում այս մշտադալար, մինչև 30 մետր բարձրության հասնող ծառը խիստ նվաճողական պահվածք ունի։ Այն, բաց թողնելով բազմաթիվ օդային արմատներ տարածվում է իր շուրջ՝ փաթաթվելով ու խեղդամահ անելով շրջակա այլ տեսակի ծառերը։ Հակառակ դրան, տնային պայմաններում ֆիկուս միկրոկարպան 40-100 սմ հասակով, խաղաղ ու գեղեցիկ զարդաբույս է, որին հաճախ աճեցնում են որպես բոնսայ։

Խնամքը

Ֆիկուս միկրոկարպան հեշտ խնամվող բույս է, սիրում է պայծառ, ցրված լուսավորություն, վատ չի տանում նաև կիսաստվերը և արհեստական լուսավորությունը։ Արևի ուղիղ ճառագայթները, սակայն, կարող են այրվածքներ առաջացնել տերևների վրա։
+ 18 °С – +25 °С-ը օդի ամենահարմարավետ ջերմային ռեժիմն է, իսկ ձմռանը օդի ջերմաստիճանը պետք է չնվազի +15 °С-ից։
Վեգետացիոն շրջանում ջրում են առատ, սենյակային ջերմաստիճանի, հնեցված ջրով՝ երբ ծաղկամանի հողի մակերեսը չորանա մոտ 3սմ խորությամբ։ Ծաղկամանի տակդիրի մեջ լցված ջուրը մի թողեք մնա։
Օդի բարձր խոնավություն սիրող այս բույսին անհրաժեշտ է ամեն օր ցողել ջրով։ Շոգ օրերին նույնիսկ մեկից ավել անգամ։
Ծաղկամանի հողախառնուրդը պետք է ունենա рН 5,5 – 7,5 թթվայնություն։ Այդպիսի հողախառնուրդ ստանում են հավասար մասերով խառնելով իրար տերևային բուսահող, տորֆ, ճմահող, խոշոր ավազ և մի քիչ մանր փայտածուխ։
Երիտասարդ բույսերը անհրաժեշտ է նոր, քիչ ավելի մեծ ծաղկաման տեղափոխել տարին մեկ անգամ՝ փոխելով հողախառնուրդն ամբողջությամբ։ Այլ ծաղկաման տեղափոխելիս կտրել-հեռացնելով բույսի արմատափնջի 1/3-ը, կարելի է ավելի կոմպակտ բույս աճեցնել։
Ֆիկուս միկրոկարպան չի սիրում հաճախակի տեղափոխություններ, ցանկալի է այն աճցնել նույն տեղում և նույն դիրքով։
Գարնան սկզբից մինչև խոր աշուն ֆիկուս միկրոկարպային շաբաթը մեկ պետք է լրացուցիչ սնուցում տալ՝ կոմպլեքս, կամ բոնսայի համար նախատեսված հատուկ պարարտանյութերով։ Ձմռանը սնուցումը կրճատում են մինչև ամիսը մեկ անգամ՝ ջրելուն զուգահեռ։

Բազմացումը

Ֆիկուս միկրոկարպան բազմացվում է երեք եղանակով՝
- Կտրոններով։ Վաղ գարնանը, կիսափայտացած ճյուղերից պատրաստում են մոտ 15 սմ երկարությամբ կտրոններ, որոնք պահում են ջրի մեջ այնքան, մինչև դուրս գա դրանց մեջի կաթնահեղուկը։ Այնուհետև դնում են արմատակալման՝ տորֆից, ավազից և վերմիկուլիտից կազմված խառնուրդի մեջ;
- Արմատի կտրոններով։ Հասուն բույսի արմատից կտրում են մի կտոր և տնկում այնպես, որ 2,5 սմ բարձրությամբ գլխիկը մնա դրսում։ Ապակով, ցելոֆանով կամ պլաստիկ բաժակով ծածկում են կտրոնը՝ ստեղծելով միկրոջերմոցային պայմաններ։ Շաբաթը մեկ հողն ու կտրոնները խոնավացնում են ու օդափոխում։
- Ճյուղի վրա տնկի ստանալով։ Բույսի ճյուղերից մեկի վրա, ողջ պարագծով, 2-3 սմ լայնությամբ հանելով կեղևը ակոս է արվում։ Այդ տեղը փաթաթվում է խոնավ Սֆագնում մամուռի հաստ շերտով ու, վրայից, ցելոֆանով։ Մամուռը պետք է միշտ խոնավ պահել։ Այդ տեղում արմատներ առաջանալուն պես, ճյուղի այդ հատվածը կտրում և տնկում են նոր տեղում։
- Սերմով։ Սերմով բազմացման եղանակը տնային պայմաններում շատ հազվադեպ է կիրառվում։
Հիվանդություններ

Ֆիկուս միկրոկարպան կարող է հիվանդանալ վատ խնամքի հետևանքով։
- Տերևները կարող են զանգվածաբար թափվել միջանցկահովերի, օդի ջերմության կտրուկ փոփոխության, վատ լուսավորության կամ չափից շատ ջրելու հետևանքով։
- Ոչ բավարար լուսավորությունը, վատ ջրելը, չոր օդը կարող են հանգեցնել տերևների դեղնելուն ու թափվելուն։
- Սնուցման անբավարարության մասին կարող է վկայել բույսի ներքևի տերևների դեղնելը։
- Չափից շատ ջրելն ու հողախառնուրդի ճահճացումը հանգեցնում է արմատները նեխելուն և տերևների սևանալուն։
Վնասատուներ

Ֆիկուս միկրոկարպան կարող է ենթարկվել սարդոստայնային տիզի (spider mite, паутинный клещ, լատ.՝ Tetranychidae), ալրատիզի (Mealybug, мучнистый червец) և վահանակիրի ( diaspididae, щитовка) հարձակմանը։

Հղումներ
- Ficus_microcarpa․ From Wikipedia, the free encyclopedia.
April 6, 2020
Տղտորիկ
Տղտորիկը կամ Աբուտիլոնը (անգլ.՝ Indian mallow, ռուս.՝ Канатник, լատ.՝ Abutilon) մշտադալար թուփ է կամ փոքր ծառ, որը հայտնի է իր նուրբ, զանգակաձև ծաղիկներով: Բույսը կոչվում է նաև «սենյակային թխկի», քանի որ նրա տերևները հիշեցնում են թխկիների տերևները:

Զարմանալի գեղեցիկ բույս՝ հեշտ խնամքով

Մշակման պայմաններ
- Լուսավորություն: Սիրում է պայծառ, բայց անուղղակի լույս:
- Ջերմաստիճան: Նախընտրում է +18°C-ից +25°C:
- Ջրում: Պետք է ջրել կանոնավոր, բայց խուսափել ավելորդ խոնավությունից:
- Հող: Հարմար է թեթև և պտղաբեր հողը:
Տղտորիկը (Աբուտիլոն) կարող է նորմալ աճել նվազագույն +10°C ջերմաստիճանում: Սակայն ավելի ցածր ջերմաստիճաններում բույսը կարող է դադարեցնել աճը և տուժել։ Ձմռանը խորհուրդ է տրվում պահել այն +12°C-ից +15°C միջակայքում, որպեսզի խուսափեք տերևների թափվելուց կամ վնասվելուց:

Ծաղկման առանձնահատկություններ

Տղտորիկը ծաղկում է ամբողջ տարվա ընթացքում՝ արտադրելով վառ նարնջագույն, դեղին կամ կարմիր զանգակաձև ծաղիկներ: Բույսի խնամքը հեշտ է, և այն կարող է աճել ինչպես տան ներսում, այնպես էլ պարտեզում:

Խորհուրդներ խնամքի համար

Ամռանը ապահովեք լավ օդափոխություն, իսկ ձմռանը պահեք սառը, բայց ոչ ցրտահար պայմաններում: Պարբերաբար կտրեք բույսը՝ խիտ տեսք ապահովելու համար:

Հղումներ
- Abutilon. From Wikipedia, the free encyclopedia.
- Канатник. Материал из Википедии — свободной энциклопедии.
July 1, 2019
Պեպերոմիա
Պեպերոմիան (անգլ.՝ Peperomia, ռուս.՝ Пеперомиа, լատ.՝ Peperomia) մշտադալար պղպեղազգի խոտաբույսերի ցեղ է: Հայրենիքը Ազիայի և Ամերիկայի արևադարձային գոտիներն են:

Պեպերոմիան սենյակային գեղեցիկ և համեստ բույս է, որը պատկանում է պղպեղազգիների ընտանիքին։ Այն ունի ավելի քան 1000 տեսակ, որոնք մեծամասամբ աճում են Հարավային և Կենտրոնական Ամերիկայի արևադարձային վայրերում։ Բույսը հայտնի է գեղեցիկ տերևներով ու բազմազանությամբ։

Տեսակներ

Peperomia obtusifolia – Բութատերև պեպերոմիա, փայլուն ու մսալի տերևներով։

Peperomia argyreia – Ձմերուկանման պեպերոմիա, տերևները հիշեցնում են ձմերուկի կեղևի զոլերը։

Peperomia caperata – Կնճռոտ պեպերոմիա, տերևները խորը կնճռոտված են ու գունային բազմազանությամբ։

Peperomia prostrata – Սողացող պեպերոմիա, փոքր տերևներով կախովի ձևով աճող տեսակ։

Peperomia clusiifolia – Բազմագույն պեպերոմիա, խոշոր տերևներով ու կարմրավուն եզրերով։

Խնամք
- Լույս․ պայծառ, բայց ոչ ուղիղ արև։
- Ջուր․ չափավոր, հողը թող չորանա ջրելուց առաջ։
- Ջերմաստիճան․ +18…+25°C, առանց ցուրտ քամիների։
- Խոնավություն․ միջինից բարձր, ցանկալի է տերևները ցողել։
- Հող․ թեթև և օդաթափանց՝ տորֆ ու ավազ խառնուրդով։
Բազմացումը

Պեպերոմիան հեշտ է բազմացնել տնային պայմաններում։ Օգտագործվում են հետևյալ մեթոդները․
- Տերևային կտրոններով․ վերցվում է առողջ տերև և տնկվում թեթև հողի մեջ։ Հաճախ նաև տերևը կտրում են մասերի և ստանում նոր բույսեր։
- Ցողունային կտրոններով․ ընտրում են 2–3 հանգույց ունեցող ցողունի հատված, որը արմատավորվում է հողում կամ ջրում։
- Բաժանումով․ մեծացած բույսը կարելի է բաժանել մի քանի մասի ու տնկել առանձին ամաններում։
Պեպերոմիան սենյակային բույս է, որը միավորում է համեստ խնամքն ու դեկորատիվ գեղեցկությունը։

Հղումներ
- Peperomia. From Wikipedia, the free encyclopedia.
- Пеперомия. Материал из Википедии — свободной энциклопедии.
March 1, 2019
Ալպիական մանուշակ (Ցիկլամեն)
Ալպիական մանուշակը (Արջտակ, Ցիկլամեն, անգլ։՝ Cyclamen, ռուս։՝ Цикламен, լատ.՝ Cyclamen), գնարբուկազգիների ընտանիքի բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ է։ Հայտնի է 55, Հայաստանում՝ 1 տեսակ՝ Արջտակ գարնանային (Cyclamen coum)։

Հղումներ
February 24, 2019
Զամիոկուլկաս (Զանզիբարի գանձ)
Զամիոկուլկասը (Զանզիբարի գանձ, Դոլարի ծառ, անգլ.՝ Zanzibar gem, ZZ plant, Zuzu plant, ռուս.՝ Замиакулькас, Дволларовое дерево, լատ.՝ Zamioculcas) Araceae ընտանիքի ծաղկող բույս է: Բնության մեջ աճում է Աֆրիկայի արևադարձային գոտում:

Խնամքը
- Զամիոկուլկասի ծաղկամանը պետք է լավ դրենաժ ունենա:
- Ոռոգման համար կարևոր է օգտագործել առնվազն 24 ժամ հնեցված, փափուկ ջուր: Ջրել միայն հողը չորանալուց հետո:
- Զամիոկուլկասը ստվերադիմացկուն է, սակայն ամենից լավ աճում է ցրված, պայծառ լույսի ներքո: Արևի ուղիղ ճառագայթներից կարող է այրվածքներ ստանալ:
- Ապրիլից՝ օգոստոս ամիսներին լրացուցիչ սնուցման կարիք ունի: Հարմար են կակտուսի և սուկուլենտների համար նախատեսված պարարտանյութերը:
- Զամիոկուլկասի հաստ ու մսոտ ցողուններին հենարան է պետք, այլապես դրանք կսկսեն բեկվել, խոնարհվել:
- Պարբերաբար պետք է խոնավ լաթով մաքրել տերևները:
- Ամռանը բույսը կարելի է դուրս բերել պատշգամբ կամ այգի, բայց ոչ կիզիչ արևի տակ:
```
Զամիոկուլկասի հյութը թունավոր է: Տեղափոխելիս լավ կլինի ձեռնոցներ օգտագործել, իսկ հյութին դիպչելուց հետո, լավ լվացվել:
```
Հղումներ
- Zamioculcas. From Wikipedia, the free encyclopedia.
- Замиокулькас. Материал из Википедии — свободной энциклопедии.
February 18, 2019
Ցիսուս
Ցիսուսը (անգլ.՝ Cissus, ռուս.՝ Циссус, լատ.՝ Cissus) խաղողազգիներին պատկանող, երկրագնդի արևադարձային և մերձարևադարձային գոտիներում աճող լիանա է: Հայտնի են ցիսսուսի մոտ 300 տեսակներ: Ցեսուսի որոշ տեսակներ լայնորեն տարածված են որպես սենյակային բույսեր: Դրանք են՝

Ցիսուս շեղանկյունատերև (Cissus rhombifolia, Циссус ромболистный)

Ցիսուս բազմերանգ (Cissus discolor, Циссус разноцветный)

Ցիսուս ստրիատա (Cissus striata, Циссус стриата)

Ցիսուս անտարկտիկական (Cissus antarctica, Циссус антарктический)

Հղումներ
February 13, 2019
Կուսածաղիկ մադագասկարյան
Կուսածաղիկ մադագասկարյանը (անգլ․՝ Madagascar periwinkle, ռուս․՝ Катарантус розовый , լատ․՝ Catharanthus roseus) շնամեռուկազգիների ընտանիքի մշտադալար, բազմամյա կիսաթուփի տեսակ է։

Խնամքը

Հղումներ
October 11, 2018
Սրճենի
Սրճենին (անգլ․՝ A coffee tree, ռուս․՝ Кофейное дерево, լատ․՝ Coffea), տորոնազգիների ընտանիքի մշտադալար ծառերի և թփերի ցեղ է։ Հայտնի է սրճենու մոտ 50 տեսակ՝ տարածված Աֆրիկայի և Ասիայի արևադարձային և մերձարևադարձային շրջաններում։ Մշակվում է 4-5 տեսակ։

Սրճենու հայրենիքը արևադարձային Եթովպիան է, բայց ամենատարածվածը արաբական սրճենին է, որից ստացվում է ամենաբարձրորակ սուրճը։ Սուրճի այս տեսակը կոչվում է «արաբիկա»։ Այժմ աշխարհի սրճենու բոլոր ծառատեսակների 90 %-ը պատկանում է «արաբիկա» տեսակին։

Սրճենին տալիս է հարուստ վառ կարմիր պտուղներ՝ սերմեր։ Այս բարձրահասակ թուփը վայրի բնության մեջ կարող է հասնել 8-ից 10 մ բարձրության: Ծաղկաբույլերի գույնը սպիտակ կամ սպիտակավուն է։ Մշակության մեջ բույսը կարճացնում են մինչև 150-ից 250 սմ բարձրության, ինչը շատ ավելի հեշտ է դարձնում խնամքը և բերքահավաքը:

Սրճենին բնութագրվում է աճի և զարգացման միջին տեմպերով, տարեկան աճը կազմում է 50–100 մմ։ Կյանքի տևողությունը ուղղակիորեն կապված է բույսի աճի համար բարենպաստ կլիմայական պայմաններից: Գիտությանը հայտնի են սրճենիներ, որոնք ավելի քան 100 տարեկան են, և դրանք չեն դադարում պտուղ տալ։

Սրճենին ծաղկում է ապրիլ-հոկտեմբեր ամիսներին։ Դրանից հետո ճյուղերի վրա պտուղներ են գոյանում, որոնք կարելի է ուտել։ Առաջին անգամ սերմից աճեցված սրճենին ծաղկում և պտուղ է տալիս 3-4 տարեկանում։

Խնամքը սենյակային պայմաններում
- Օդի ջերմաստիճանը. Գարնանից՝ աշուն՝ 20-ից 30 աստիճան, իսկ ձմռանը՝ 12-ից 15 աստիճան:
- Օդի խոնավությունը. Պետք է բարձր լինի (մոտ 70%): Ամռան շոգ և չոր ամիսներին սրճենին ամեն օր ցողում են հնեցված, փափուկ ջրով: Ամիսը մեկ անգամ թուփը խորհուրդ է տրվում ցողել փայտի մոխրի թուրմով, որն օգտագործվում է հիվանդությունների և վնասատուների առաջացումը կանխելու համար։ Ցուրտ եղանակին սաղարթը ցողել չի կարելի։
- Լուսավորությունը. Արհեստական լուսավորություն կամ ցրված արևի լույս: Սենյակում լավագույն տեղը արևմտյան կամ հյուսիսային պատուհանագոգն է:
- Ոռոգումը. Ջրում են լավ հնեցված, փափուկ ջրով։ Ամռանը ջրում են երկու օրը մեկ (առնվազն), իսկ ձմռան ամիսներին՝ հողախառնուրդի վերին շերտի չորանալուց հետո։
- Հողախառնուրդը. Պետք է լինի մի փոքր թթվային: Ինքնուրույն պատրաստելիս, հավասար չափերով խառնում են տորֆ, այգու հող, փտած գոմաղբ և գետի ավազ։ Ծաղկամանի հատակին լավ դրենաժային շերտ են լցնվում։ Հողի թթվայնությունը պահպանելու համար, 30 օրը մեկ անգամ, բույսը ջրում են թթվացված ջրով՝ 1 գ կիտրոնաթթուն լուծելով 1 լիտր ջրի մեջ։
- Պարարտացումը. Օրգանական կամ հանքային պարարտանյութերով, փոխնեփոխ, բույսը սնուցում են 15 օրը մեկ անգամ։
- Տեղափոխումը. Բույսը այլ, քիչ ավելի մեծ ծաղկաման տեղափոխում են, երբ արմատներն այլևս չեն տեղավորվում ծաղկամանի մեջ (մոտավորապես 3 տարին մեկ):
- Բազմացումը. Սերմերի կամ տնկաշիվերի միջոցով։ Սերմերով բազմացնելիս, դրանք չեն թաղում, այլ հարթ կողմով դնում են հողի մակերեսին։ Հակառակ դեպքում սերմերը կարող է փտել: Ցանքը ջրում են մի փոքր տաք ջրով: Ցանքը ծածկում են ապակիով կամ թաղանթով։ Անհրաժեշտ է պարբերաբար օդափոխել ցանքը. դրա համար 3-4 օրը մեկ, երեք ժամով ծածկը բացում են։
Տնկաշիվերով բազմացան համար օգտագործում են անցյալ տարվա ճյուղերը, ընդորում յուրաքանչյուր կտրոն պետք է ունենա 2 հանգույց։ Նախքան տնկելը, կտրոնները մի քանի ժամ պահում են հետերոաքսինի լուծույթում։ Այնուհետեւ դրանք տնկում են 1 մաս տորֆից և 1 մաս ավազից բաղկացած խառնուրդի մեջ։ Կտրոնները տնկում են մոտ 30 մմ խորությամբ:
- Խնամքի առանձնահատկությունները. Բույսը շատ վատ է արձագանքում նույնիսկ թույլ միջանցիկ քամիներին և արմատներում ջրի լճացմանը: Ձմռանը թուփը զով պայմաններում հանգստի կարիք ունի։ Պետք է հեռու դնել աշխատող ջեռուցման սարքերից:
Բարդություններ
- Տերևների եզրերի մգացում և չորացում: Սենյակի օդը չափազանց չոր է։
- Սաղարթը դեղնում է: Արմատային համակարգը փտել է։
- Տերևի վրա ձևավորվում են շագանակագույն բծեր: Ազոտի պակաս հաղում։
- Տերեւների վրա ծակեր են հայտնվում։ Արևայրուկի հետեւանք։
- Երիտասարդ տերևները դեղնում են պահպանելով կանաչ երակներ: Հողը բավականաչափ թթվային չէ:
- Սաղարթը դեղնում է, տերևները սկսում են փտել և թափվել: Շատ ջրելու և վատ դրենաժի հետևանք։
- Տերևաթափ ձմռանը: Թուփը զգում է լույսի սուր պակաս։
- Չափազանց դանդաղ աճ: Հողախառնուրդում սննդանյութերի պակաս։
- Տերևները ճզմվում են, առաջանում են դեղին երանգի բծեր։ Հողում կալիումի պակաս կամ կոշտ ջրով ջրելու հետևանք։
- Տերևները ծածկված են շագանակագույն կամ մանուշակագույն բծերով: Հողախառնուրդում ֆոսֆորի չափազանց ցածր պարունակություն:
- Երիտասարդ տերևները գունատ դեղնավուն են և շատ փոքր: Հողում երկաթի պակաս կա։
- Բույսի վրա ամենից հաճախ տեղավորվում են այնպիսի վնասատուներ, ինչպիսիք են ալրատիզը, վահանամիջատները և սարդոստայնային տիզը:
Արտաքին հղումներ
July 8, 2018
Դափնեվարդ
Դափնեվարդը (անգլ.՝ Oleander, ռուս.՝ Олеандр, լատ.՝ Nerium), շնամեռուկազգիների (Apocinaceae) ընտանիքի բույսերի ցեղ է։ Հայրենիքը Փոքր Ասիան և Հարավային Եվրոպան է (Միջեկրականի ծովեզերք)։ Մշտադալար բարձր թուփ է, իր հայրենիքում աճում է գետերի ափերին, բարձրությունը հասնում է 4-5 մետրի։ Ծաղիկները բուրավետ են,սպիտակ, կարմիր, վարդագույն և դեղին երանգներով։ Պտուղը բազմասերմ տերևապտուղ է։ Հայտնի է 3 տեսակ։ Մշակության մեջ հաճախ կարելի է հանդիպել սովորական ճփնուն (լատիներեն՝ N․ oleander) և նրա լիաթերթ ծաղկավոր այլատեսակին (N. o. fl. pl.):
Ընտանիքը շատ աղքատ է. բաղկացած է 10 տեսակից: Օլեանդրն ունի նեղ, բայց մինչև 40սմ երկարության հասնող տերևներ: Ծաղիկներն արտակարգ գեղեցիկ են ու խոշոր ծաղկաբույլերով: Ծաղկման շրջանը ամառն է՝ հունիս-հուլիսը: Բույսը լուսասեր է. սենյակում ամենահարմար տեղը հարավային լուսամուտներն են: Ամառը պետք է առատ ջրել, իսկ ձմռանը կարելի է պակասեցնել: Օլեանդրը ջերմասեր է, բայց պահանջկոտ չէ խոնավության նկատմամբ, լավ է դիմանում չորային պայմաններին, բայց լավ չի տանում ջերմաստիճանի կտրուկ փոփոխությունները: Օլեանդրն ունի մի հետաքրքիր առանձնահատկություն: Գեղեցիկ ծաղիկներով այս բույսը թունավոր է: Այդ պատճառով խորհուրդ չի տրվում այն դնել այնպիսի սենյակում, որտեղ երեխաներ կան: Օլեանդրի հյութը պարունակում է թունավոր նյութեր, որն առաջին հերթին ազդում է նյարդային համակարգի վրա: Օլեանդրը բազմացվում է ցողունային կտրոններով: Այն տեղափոխում են տարին մեկ անգամ՝ մարտ ամսին: Թաղարի խորքային հատվածը լավ կլինի լցնել խիճ կամ ավազ, որպեսզի ապահովի ջրի անցանելիությունը:

http://ankakh.com/article/423/olyeandr

Հղումներ
June 14, 2018
Պատենենի
Պատենենի (անգլ.՝ Coleus, ռուս.՝ Колеус, լատ.՝ Coleus) պատկանում է շրթնածաղիկների ընտանիքին։ Հայրենիքը Հնդկաստանը և Ինդոնեզիան է (Ճավա կղզի)։

Կենսաբանական նկարագիր

Բազմամյա է, նման է վայրի վիճակում աճող եղինջին, այն տարբերությամբ, որ նրա տերևները գունեղ են, բացի այդ, ձեռքով հպվելիս չի դաղում։

Ծագումը

Պատենին առաջին անգամ Եվրոպայում հայտնվել է 1850 թվականներին, այդ բույսի առաջին տեսակներն ու ձևերը ստեղծել է գերմանացի օրիգինատոր Վալյեն։

Մշակումը

Պատենիները ներկայում մշակվում են ջերմատներում և սենյակային պայմաններում, լայնորեն օգտագործվում են ծաղկային ձևավորումներում։ Բնակարանային պայմաններում մշակելու համար շատ հարմար է օգտագործել Ռենելտի պատենենու ձևերը (C.rehneltianus), որոնք բերվել են Ցեյլոն կղզուց 1914 թվականին։ Այդ տեսակի և դրա պարտեզային ձևերի շիվերը աճելով երկարում, կախվում են, տերևները փոքր են, շատ գունեղ, օգտագործվում են որպես ամպելային բույսեր։ Որպեսզի իր գունեղությունը չկորցնի, ձմռանը բույսը պետք է տեղադրել սենյակի ամենալուսավոր տեղում։ Բազմացվում է սերմերով և կտրոններով։ Կտրոնները սովորաբար վերցնում են ջերմատներում թաղարների մեջ ձմեռող մայրակներից։
Ցանքսը կատարվում է փետրվարի սկզբներին 15°-18° ջերմության պայմաններում։ Սերմերը ծլում են 10-12 օրվա ընթացքում։ Նախասածիլումը կատարում են արկղերում, որից հետո փոխադրում 7 սմ-անոց թաղարների մեջ։ Հետագայում իր հողագնդիկով տնկում են ծաղկանոցի նախատեսված տեղում, միմյանցից 15-20 սմ հեռավորության վրա։ Ջերմասեր և լուսասեր է։
Հողի նկատմամբ այնքան էլ պահանջկոտ չէ, սակայն լավ է աճում պարարտ հողում։ Լավ արդյունք է տալիս ամառվա ընթացքում թարմ գոմաղբից պատրաստված կոյաջրով 2-3 անգամ պարարտացնելը։ Ջուրը տրվում է առատ, միայն պետք է աշխատել, որ տերևների վրա չթափվի, որովհետև փոշին նստելով թրջված տերևների վրա գույնը խունացնում է։ Այդ պատճառով, ջուրը պետք է տալ հողի երեսից, կամ ռետինե խողովակով, միայն գիշերները։

Կիրառություն

Ծաղկեգործության մեջ օգտագործվում են ծաղկեթմբերի և ղևանդների ձևավորումներում։ Այդ նպատակների համար ցանկալի է օգտագործել, միայն միամյաները, իսկ երկամյաները կամ բազմամյաները օգտագործվում են գեղեցիկ խմբավորումներում և որպես առանձնյակներ (սոլիտեր) գազոնի ֆոնի վրա։
Ծաղկային ձևավորումներում օգտագործվում է պատենենի Վերշաֆֆելտի տեսակը (C.verschafelti Lem.), որն ունի արնակարմիր թավշանման տերևներ, եզրագծած կանաչ շերտով։ Առանձին սորտերից օգտագործվում են՝ պատենենի Հեռոն (C.Hero), մուգ-մանուշակագույն տերևներով, Մարիա-Բոշեն (C.Marie Bocher), դեղին ոսկեգույն տերևներով, Յուլկեն (C.Juhlke), թավշանման կարմիր տերևներով ու ոսկեգույն եզրագծերով և այլն։

Հղումներ
March 14, 2018