Category: Բույսեր

  • Հալվե վերա

    Հալվե վերան (անգլ.՝ Aloe vera, ռուս.՝ Алоэ настоящее, Алоэ вера, լատ.՝ Alóe véra, Aloe Barbadensis Miller) Հալվե ցեղի սուկուլենտ բույս է: Հայրենիքը Աֆրիկան է և Մադագասկար կղզին, աճում է անապատային և կիսաանապատային վայրերում, չոր կլիմայում:

    Հալվե վերան լայն կիրառություն է գտել բժշկության և կոսմետոլոգիայի բնագավառներում: Ժողովրդական բժշկության մեջ նույնպես շատ է կիրառվում:
    Հալվե վերան, որպես սենյակային բույս, հաջողությամբ աճեցվում է ողջ աշխարհում: Լավ խնամքի դեպքում այն կարող է նույնիսկ ծաղկել սպիտակ, դեղին կամ նարնջագույն ծաղիկներով:

    Խնամքը

    Հալվե վերան պահանջկոտ բույս չէ, մի քանի հեշտ կանոնների հետևելով կարելի է շատ լավ բույս աճեցնել:

    Լուսավորությունը

    Հալվե վերային լավ աճի համար անհրաժեշտ է պայծառ լուսավորություն, բայց արևի ուղիղ ճառագայթների ներքո բույսի վրա կարող են այրվածքներ արաջանալ: Այրվածքները կարող են լինել մուք շագանակագույն կամ նարնջագույն բծերի տեսքով:

    Խորհուրդ է տրվում սենյակում Հալվե վերան տեղադրել արևելյան կամ արևմտյան լուսամուտների գոգին:

    Հողախառնուրդը և պարարտացումը

    Հալվե վերան տնկելու կամ այլ ծաղկաման տեղափոխելու համար կարելի է կակտուսների համար նախատեսված պատրաստի հողախառնուրդ գնել:
    Ինքնուրույն պատրաստելու համար առաջարկվում են հետևյալ բաղադրատոմսերը՝

    1. Տարբերակ

    Հավասար ծավալներով խառնել

    • խանութից գնված պատրաստի հողախառնուրդ սենյակային բույսերի համար;
    • գետի, լվացած, խոշոր ավազ կամ գրանիտի մանրախիճ:

    2. Տարբերակ
    Հավասար ծավալներով խառնել

    • խանութից գնված պատրաստի հողախառնուրդ սենյակային բույսերի համար;
    • գետի, լվացած, խոշոր ավազ;
    • ագրոպեռլիտ կամ կարմիր ավազ:

    3. Տարբերակ
    Խառնել

    Բոլոր տարբերակներով պատրաստված հողախառնուրդներին կարելի է ավելացնել շատ փոքր քանակություններով փայտի մոխիր և/կամ չեզոք կամ թույլ թթվային տորֆ:
    Ծաղկամանը պետք է լավ դրենաժային շերտ ունենա, իսկ հողախառնուրդը արմատների համար ապահովի առավելագույն ջրա և օդաթափանցիկություն:
    Հալվե վերայի սնուցումը պարարտանյութերով կատարվում է տարին մեկ անգամ, գարնանը կամ ամռանը՝ բույսի ակտիվ աճի շրջանում:

    Օդի ջերմաստիճանը

    Զմռանը, երբ Հալվե վերան մտնում է հանգստի ռեժիմ, ցանկալի է ապահովել  +14 – +17°C: Տարվա մյուս եղանակներին ամենից հարմարավետ ջերմաստիճանը +18 – +26°C է:

    Օդի խոնավությունը

    Ճիշտ և ժամանակին ջրելու դեպքում օդի խոնավությունը բույսի համար կարևոր նշանակություն չունի: Ջրով ցողելու անհրաժեշտություն նույնպես չկա:

    Ջրելը

    Հալվե վերան հաստ, հյութալի տերևներ ունի, որոնց մեջ պաշարում է ջուրը: Ուստի հաճախակի ջրելու անհրաժեշտություն չկա և պետք է խուսափել բույսը ջրախեղդ անելուց, ինչը կարող է փտեցնել բույսը:
    Հալվե վերան ջրում են գոլ, հնացված ջրով, ծաղկամանի հողը չորանալուց հետո:
    Ջրելիս պետք է խուսափել բույսի տերևները թրջելուց:

    Տեղափոխումը

    Առողջ Հալվե վերան արագ է աճում և բույսի կողերից շատ “ձագուկներ” են բուսնում:
    Տեղափոխումը ավելի մեծ ծաղկամանի մեջ անում են երբ բույսի արմատներն ամբողջությամբ զբաղեցնեն եղած ծաղկամանը: Նախընտրելի են լայն, ոչ շատ խորը ծաղկամանները, քանի որ Հալվե վերայի արմատները ավելի շատ մակերեսայն աճ ունեն:
    Խորհուրդ է տրվում տեղափոխումը կատարել բույսի արմատները զգուշորեն ազատելով հին հողից, քանի որ հին հողն արդեն ամբողջովին զուրկ կլինի սննդարար տարրերից:
    Տեղափոխելուց հետո բույսը պետք է լավ ջրել ու այլևս չջրել մոտ 3 շաբաթ:
    Տեղափոխությունից հետո կարող է տեղի ունենալ բույսի գույնի փոփոխություն:

    Բազմացումը

    Հալվե վերան կարելի է բազմացնել  կողային “ձագուկներով”,
    տերևներով և սերմերով:

    “Ձագուկներով” բազմացնելու համար ախտահանված սուր դանակով առանձնացնում են առնվազն 3-4 տերև ձևավորած “ձագուկը” մորից: Առաջացած վերքերը մշակում են ակտիվացված ածխի փոշիով:  Եթե առանձնացված “ձագուկն” ունի սեփական արմատներ, ապա այն կարելի է անմիջապես տնկել, իսկ եթե ոչ, ապա պետք է վարվել այնպես, ինչպես վարվում են տերևով բազմացնելիս:
    Տերևով բազմացնելու համար ախտահանված, սուր դանակով կտրում են տերևը և կտրած տեղը մշակում ակտիվացված ածխի փոշիով: Այնուհետև կտրված տերևը թողնում են 2-3 օր՝ որպեսզի վերքը չորանա:
    Ծաղկամանի մեջ լցնում են մաքուր, խոնավ ավազ, որի մեջ էլ տնկում են տերևը: Մոտ մեկ շաբաթից տերևը կարմատակալի:
    Սերմերով բազմացնելու համար, հողախառնուրդով լի ծաղկաթաղարի մեջ, 2 սմ միմյանցից հեռու դնում են Հալվե վերայի սերմերը և սեղմելով մի թեթև խրում հողի մեջ: Հետո ավազի բարակ շերտով ծածկում են սերմերը:
    Ծաղկաթաղարը իր բարձրության 1/3-ով ընկղմում են ջրի մեջ, ծածկում ցելոֆանով կամ ապակիով և տեղադրում լուսավոր տեղում:  Ստեղծված մինիջերմոցում պետք է լինի +25 – +32°C: 3-4 օրից պետք է հայտնվեն առաջին ծիլերը:
    Առանձին ծաղկամաների մեջ նոր բույսերը կարելի կլինի տեղափոխել տերևների ձևավորվելուց հետո:

    Ոչ բարենպաստ պայմաններ

    1. Լույսի պակաս: Բույսը շատ է ձգվում վեր: Պետք է ավելացնել լուսավորությունը:
    2. Հողի գերխոնավություն: Փտում են բույսի արմատներն ու ցողունի ներքին հատվածը կամ դալկանում ու չորանում են տերևները: Դադարեցնել ջրելը և ջրել միայն հողը չորանալուց հետո:
    3. Սառը ջրով ջրելը: Տերևները հանկարցակաի պոկվում են:  Պետք է բացառել սառը ջրով ջրելը:
    4. Քիչ ջրելը: Տերևների վրա շագանակագույն բծեր են առաջանում: Պետք է ավելի առատ ջրել:
    5. Սնկով վարակվելը: Փափուկ, մուգ բծեր տերևների վրա: Պետք է մշակել բույսը ֆունգիցիդով, իսկ կանխարգելման համար, հաճախ օդափոխել սենյակը:

    Վնասատուները

    • Ալրատիզ
    • Վահանամիջատ
    • Սարդոստայնային տիզը
    • Նեմատոդա
    • Տրիփսեր
    • Ֆիլոքսերա
    Արտաքին հղումներ

     
     Կարդալ Հալվեի այլ տեսակների մասին ==>

  • Ագլաոնեմա

    Ագլաոնեման (անգլ.՝ Aglaonema, Chinese evergreen, ռուս.՝ Аглаонема,  լատ.՝ Aglaonema) մշտադալար խոտաբույսերի կամ կիսաթփերի ցեղ է:

    Հայրենիքը հարավ-արևելյան Ասիան է: Մեծաքանակ թթվածին արտադրող բույս է: Մաքրում է օդը մրջնալդեհիդներից (ֆորմալդեհիդ, formaldehyde), բենզոլից և այլ տոքսիններից:

    Ագլաոնեմայի որոշ տարածված տեսակներ

    Խնամքը

    Ինչպես արևադարձային, անձրևային անտառների բոլոր բույսերին, ագլաոնեմաներին անհրաժեշտ է ջերմություն և խոնավություն։ Դրանք չեն սիրում սառը քամիներ և արևի կիզիչ լույս:

    Լուսավորություն: Կանաչ տերևներով ագլաոնեմաները լուսավորության նկատմամբ պահանջկոտ չեն: Դրանք կարող են աճել ցանկացած վայրում: Խայտաբղետ տեսակներին, սակայն, անհրաժեշտ է պայծառ, ցրված լույս:

    Օդի ջերմաստիճանը: Ձմռանը օդի ջերմաստիճանը չպետք է նվազի +16°С- ից, իսկ սառը, միջանցիկ քամիներն ընդհանրապես անընդունելի են: Աճի համար օպտիմալ ջերմաստիճանային տիրույթը +20…+25°C է: Օդի ջերմաստիճանի կտրուկ տատանումներն անընդունելի են ագլաոնեմայի համար:

    Օդի խոնավությունը: Ագլաոնեման նախընտրում է օդի բարձր խոնավությունը: Ամռանը նպատակահարմար է ամեն օր ցողել բույսը: Անհրաժեշտ է պարբերաբար մաքրել տերևները փոշուց: Չի կարելի բույսի տերևները պատել փայլեցնող լուծույթով:

    Ջրելը: Բնության մեջ ագլաոնեման համարյա ամեն օր առատ ջրվում է, սակայն այն աճում է օդի և ջրի համար լավ թափանցիկ հողում: Սենյակային պայմաններում, վեգետացիոն շրջանում ագլաոնեման առատ են ջրում, աշնանը և ձմռանը ավելի քիչ։ Հողի չափից ավելի չորացումը վտանգավոր է ագլաոնեմայի համար: Ոչ պակաս վտանգավոր է ջրի ճահճացումը ծաղկամանում։

    Սնուցումը։ Ակտիվ աճի շրջանում, ամսական 2 անգամ ագլաոնեմային սնուցում են համալիր, հեղուկ պարարտանյութով: Ձմռանը սնուցման կարիք չկա:

    Տեղափոխումը: Երիտասարդ բույսերը նոր, քիչ ավելի մեծ ծաղկաման են տեղափոխում ամեն տարի, գարնանը, այնուհետև 3-5 տարին մեկ անգամ՝ ըստ անհրաժեշտության։ Շատ մեծ ծաղկաման ընտրել պետք չէ՝ ագլաոնեման տերևների լավ աճ է ունենում, երբ դրա արմատները մի փոքր նեղվածքի մեջ են: Ծաղկամանի լավ ջրահեռացումը պարտադիր է։

    Հողախառնուրդը: Ագլաոնեմայի համար հողախառնուրդը պետք է լինի թեթև և փխրուն, իսկ ջրի համար՝ թափանցելի: Խառնուրդը կազմում են տերևային բուսահողից, տորֆից և ավազից (2: 1: 1) ՝ մանրացված փայտածուխի հավելումով: Կարող է լինել նաև հետևյալ կազմը՝ 1 մաս տորֆ, 1 մաս տերևային բուսահող 1 մաս թեթև ճմահող և 2 մաս ավազ: Ագլաոնեման լավ է աճում հիդրոպոնիկայում:

    Բազմացումը։ Ագլաոնեման բազմացնում են սերմերով, կտրոններով և “ձագուկների” տարանջատմամբ: Ագլաոնեմայի բազմացումը բավականին դժվար է, քանի որ այն դանդաղ է աճում: Ամենահեշտ ձևը, ծաղկամանը փոխելիս, “ձագուկներն” առանձնացնելն է:

    Վնասատուները։ Առավել հաճախ, ագլաոնեմայի վրա հարձակվում են սենյակային բույսերի ընդհանուր վնասատուները` թրիփսերը, վահանակիրները և ուտիճները: Օդի բարձր ջերմաստիճանի և չոր օդի դեպքում, վտանգավոր է կարմիր սարդոստայնային տիզը։

    Անհրաժեշտ է պարբերաբար ստուգել բույսը՝ ժամանակին վնասատուներին հայտնաբերելու և սովորական, մեխանիկական եղանակով դրանցից ազատվելու համար:

    Հղումներ
  • Ինչպես ջրի մեջ աճեցնել կանաչ սոխ

    Սոխի, մասնավորապես կանաչ սոխի, օգտակարության մասին խոսելն ավելորդ է: Երևի ավելի հեշտ է թվարկել այն տաք և սառը կերակուրները, որոնց պատրաստման ժամանակ սոխ չի օգտագործվում:

    Իսկ ինչո՞ւ խոհանոցում մշտապես չունենալ թարմ կանաչ սոխ:

    Չէ որ ջրի մեջ կանաչ սոխ աճեցնելը չափազանց հեշտ է:  Արևկող պատուհանագոգ, թափանցիկ բաժակ և կանաչ սոխից կտրած սոխուկային մասը՝ ահա այն բոլորը, ինչը ձեզ անհրաժեշտ կլինի:
    Հաջորդ անգամ, երբ կանաչ սոխ գնեք խանութից, մի թափեք դրանց ներքին, արմատների մասը, այլ փորձեք դրանցից կանաչ սոխի  նոր բերք ստանալ:
     

    1. Սոխուկային հատվածից կտրեք առնվազն 4 սմ երկարությամբ կտորներ:

    2. Վերցրեք թափանցիկ բաժակ կամ այլ անոթ և առնվազն 2 օր հնացված, գոլ ծորակի ջուր լցրեք մեջը: Տեղադրեք նախապատրաստված կտրոնները ջրի մեջ:

    Տեղադրեք բաժակը տաք և արևկող (օրական նվազագույնը 4 ժամ արև) լուսամուտի գոգին և  օրը մեջ փոխեք բաժակի ջուրը: 2-3 օրից կնկատեք արմատների աճ և նոր ցողունների ձևավորումը:

    1-2 շաբաթից կստանաք 15-20 սմ երկարությամբ բազմաթիվ նոր ծիլեր, որոնք կարող եք կտրել և օգտագործել՝ թողնելով ներքին մասը ջրում՝ նոր ծիլեր ստանալու համար: Այս եղանակով աճեցման դեպքում հնարավոր է կանաչ սոխի 2-3 բերքահավաք անել:

  • Խատուտիկ

    Խատուտիկը  (անգլ.՝ Dandelion, ռուս.՝ Одуванчик, լատ.՝ Taráxacum officinále),  երկշաքիլավոր, բազմամյա մոլախոտ համարվող, իսկ իրականում շատ օգտակար խոտաբույս է։

    Այլ անվանումներն են՝ Կաթնուկ, Կռանբանջար, Խտուտ:

    Ունի վերին մասում խիստ հաստացած, միջին մասից լավ ճյուղավորվող առանցքային արմատ։ Հաստ և զգալի մակերես ունեցող արմատավզիկը գտնվում է հողի մակերեսից 1-2 սմ խորը, որի վրա էլ անմիջապես նստած է տերևային վարդակը։ Ծաղկակոթունի երկարությունը հասնում է մինչև 30 սմ։ Սերմերի երկար քթի վրա նստած են սպիտակ գույնի մազափնջերը՝ սերմին բարձր առագաստայնություն հաղորդող հարմարանքները։ Սերմերն օժտված են բարձր ծլունակությամբ, սակայն ձմեռումից հետո դրանց ծլունակությանը զգալիորեն պակասում է։

    Խատուտիկը շատ երկրներում ուտելի բույս է, այն հաճախ աճեցնում են բանջարանոցներում և տերևներից աղցաններ են պատրաստում։ Օրինակ, մատղաշ տերևները 30 րոպե թրջում են սառը աղաջրում՝ դառնությունը վերացնելու համար, ապա համեմում են քացախով և պղպեղով և ուտում։ Ավելի հասուն տերևները, ինչպես սպանախը, խաշում են կամ տապակում։ Աշնանը ուտում են արմատը, որն, ինուլինի շնորհիվ, բավականաչափ քաղցր է։

    Խատուտիկի ծաղիկներից և արմատներից թեյ են պատրաստում, ծաղիկներից՝ մուրաբա և գինի, բացված բողբոջներից պատրաստում են «խատուտիկի մեղր», իսկ տապակած արմատներից ՝ սուրճի փոխարինող:

    Խատուտիկը լավ մեղրատու բույս է, դրա մեղրը ոսկեդեղնավուն է, թանձր, շուտ բյուրեղացող, բնորոշ հոտով և սուր համով։

    Խատուտիկը նաև արժեքավոր կերախոտ է, հատկապես ճագարների համար։

    Խատուտիկը դեղաբույս է, դրա արմատից և տերևներից բուժիչ թուրմեր են պատրաստում, որոնք օգտագործվում են հեպատիտի, խոլեցիստիտի, լեղաքարային հիվանդության, դեղնախտի, գաստրիտի, կոլիտի, ցիստիտի բուժման համար, ախորժակը և մարսողությունը բարելավելու համար, փորկապության, մետեորիզմի դեպքում, ինչպես նաև որպես հակաճճվային միջոց:

    Մատղաշ տերևներն ու տերևահյութը օգտագործվում են աթերոսկլերոզի, մաշկի հիվանդությունների, վիտամին C պակասության, սակավարյունության բուժման համար:

    Անվադողեր արտադրող գերմանական Continental AG ընկերությունն ուսումնասիրում է խատուտիկի արմատներից կաուչուկ ստանալու հնարավորությունները և կարծում է, որ այս բույսի կաուչուկն ավելի լավ հատկություններ ունի, քան կաուչուկի ծառինը:

    Խատուտիկի արմատները, հողի մեջ շատ խոր ներթափանցելով, վերգետնյա շերտի տակից կալցիում են դուրս բերում: Այս բույսը բարենպաստ ազդեցություն է ունենում մոտն աճող բանջարեղենի, հատկապես վարունգի վրա՝ արագացնելով դրանց հասունացումը: Դա հիմնականում պայմանավորված է էտիլենային գազով, որն արտազատվում է խատուտիկի ծաղկման ժամանակ: Այդ ընթացքում խատուտիկը բազմաթիվ օգտակար փոշոտող միջատների է “ձգում” դեպի այգի, առանց որոնց անհնար է մրգերի և հատապտուղների լավ բերք ստանալ: Սա հատկապես արժեքավոր է գարնանը, երբ այլ ծաղիկներ դեռ չկան։ Այդ պահին խտուտիկը իսկական մեղվաբուծական ֆաբրիկա է, այն տալիս է մեծ քանակությամբ ծաղկափոշի և նեկտար:

    Խատուտիկը հարստացնում է հողի վերին շերտը, դրա արմատների մահից հետո երկաթի, ֆոսֆորի և կալցիումի աղերը մնում են հողի մեջ: Բոլոր այդ տարրերը այլ բույսերի համար դյուրամարս վիճակում են լինում: Իսկ խատուտիկի վերգետնյա կանաչ զանգվածը հարուստ է սպիտակուցներով, շաքարներով, կալցիումով, կոբալտով և վիտամիններով: Խտուտիկի աճը զսպելու համար այդ վերգետնյա զանգվածը հնձվում և օգտագործվում է ցանքածածկ անելու կամ օրգանական, հեղուկ պարարտանյութ պատրաստելու համար՝ որոնք արդյունքում հարստացնում են հողը իրենց հարուստ տարրերով:

    Գիտե՞ք, որ խատուտիկի սերմերը հիանալի համեմունք են: Ի դեպ, Այծոտնի սերմերը նույնպես: Բույսերի մի մասը սերմեր ստանալու համար թողնելու դեպքում, որոշ ժամանակ անց, դեղին ծաղիկները կփոխարինվեն մոխրագույն բմբլագնդիկներով: Առանց սպասելու, որ դրանք քամին քշի, անհրաժեշտ է այրել բմբուլները և հավաքել սերմերը։ Այնուհետև սերմերը կարելի է աղալ սրճաղացով:

    Ուտիճների և փոքր թրթուրների դեմ պայքարի համար, խատուտիկի 200 գ մանրացված արմատներ կամ 400 գ թարմ տերևներ 2 ժամ թրմում են մոտ 40°C ջերմաստիճանի 10 լիտր ջրի մեջ: Հետո զտում են և ավելացնելով 30 գ հեղուկ օճառ, ստացված լուծույթով ցողում են բույսերը՝ նախ մինչև բողբոջների բացվելը, հետո ծաղկելու ավարտից հետո, մեկ անգամ էլ 10-15 օր անց, եթե դեռ վնասատուներ կան:

    Խատուտիկ աճեցնելը

    Խատուտիկը կազմում է երկար և ամուր արմատներ, ուստի խոր հողի կարիք ունի: Նախընտրելի է, ի հարկե, ցանել խատուտիկը այգում, բայց եթե հնարավորությունը ծաղկամանում ցանելն է, ապա այն պետք է առնվազն 25 սմ խորություն ունենա:

    Հղումներ
  • Մեղվախոտ

    Մեղվախոտը (անգլ.՝ Lemon balm, ռուս.՝ Мелисса лекарственная, լատ.՝ Melissa officinalis) շրթնածաղկավորների ընտանիքի (Lamiaceae) բազմամյա եթերայուղային խոտաբույսերի կամ կիսաթփերի ցեղ է:

    Այլ անվանումներն են՝ պատրինջ, թուրինջխոտ:

    Աճում է անտառների բացատներում, ստվերոտ, խոնավ ձորերում, ծովի մակերևույթից 1000 մ բարձրությունների վրա: Ծաղկում է հունիսից-օգոստոս, պտուղներն հասունանում են օգոստոսից-սեպտեմբեր:

    Տերևներից պատրաստված թուրմը օգտագօրծում են որպես հանգստացնող միջոց, նևրոզների, անքնության դեպքում, օգտակար է ստամոքս -աղիքային տրակտի հիվանդությունների ժամանակ: Պատրինջի մատղաշ տերևները և ցողունները, որոնք հավաքվում են մինչև ծաղկելը, օգտագործվում են ինչպես համեմունք: Թարմ կամ չորացրած վիճակում ավելացվում են սալաթների, ապուրների, մսեղենի, պանրի և զանազան խմիչքների մեջ: Սև կամ կանաչ թեյին պատրինջը տալիս է կիտրոնի ու դաղձի դուրեկան բուրմունք:

    Հղումներ
  • Խնկենի սովորական

    Խնկենի սովորականը (անգլ.՝ Oregano, ռուս.՝ Душица обыкновенная, լատ.՝ Oríganum vulgáre) պատկանում է խուլեղինջազգիների կամ շրթնազգիների ընտանիքին։
    Բազմամյա բույս է, 30-60 սմ բարձրությամբ։ Կոճղարմատը՝ սողացող, բազմաթիվ բարակ արմատներով, ցողունը քառանիստ, կարմրամանուշակագույն, տերևները հակադիր դասավորված, երկարավուն-ձվաձև, մանր բոսորագույն ծաղիկները հավաքված են վահան ծաղկաբույլում։ Ծաղկում է ամռանը (հունիս-օգոստոս), պտղակալում է օգոստոս-սեպտեմբեր ամիսներին։

    Հղումներ
  • Ծիթրոն

    Ծիթրոնը (անգլ.՝ Satureja, ռուս.՝ Чабер, լատ.՝ Satureja)  խուլեղինջածաղկավորների ընտանիքի բույսերի ցեղ։ Միամյա խոտեր, կիսաթփեր և թփեր են։ Հայտնի է ծիթրոնն մոտ 30 տեսակ։ Շատ տեսակներ պարունակում են եթերայուղեր։ Տարածված է գլխավորապես միջերկրածովյան երկրներում։

    Այլ անվանումներ՝ կորթին, ծոթրին, ծիտրոն, ծիթորի:

    Հղումներ
  • Ուրց

    Ուրցը (անգլ.՝ Thyme, ռուս.՝ Тимьян, Чабрец, լատ.՝ Thýmus) խուլեղինջազգիների (շրթածաղկավորների) ընտանիքի բազմամյա խոտաբույսերի կամ կիսաթփերի ցեղ։ Հայաստանում շատ տարածված ու ժողովրդի կողմից լայնորեն գործածվող բույս է։ Հայտնի է մոտ 150 (այլ տվյալներով՝ 400) տեսակ։

    Հայաստանում կա 5 տեսակ՝

    • Ուրց նոսրածաղիկ (Thýmus rarifloarm),
    • Ուրց անդրկովկասյան (Thýmus transcaucasicus),
    • Ուրց բլրակ այ ին (Thýmus collinus),
    • Ուրց Կոչիի (Thýmus kotschyanus),
    • Ուրց Ֆեդչենկոյի (Thýmus fedtschenkoi

    Տարածված է գրեթե բոլոր մարզերի ստորինից մինչև վերին լեռնային գոտու չոր, քարքարոտ լանջերին, անմշակ վայրերում, ենթալպյան մարգագետիններում և այլն։

    Հղումներ
  • Բույսեր, որոնք կարող եք աճեցնել ջրում

    Նախ ճշտենք թե ինչ է անհրաժեշտ բույսերը ջրում աճեցնելու համար

    Ջուր

    Խոտաբույսերը կարելի է արմատակալման դնել ջրով լի սովորական ապակյա բաժակի մեջ: Անմիջապես տան ծորակից վերցված ջուրը կիրառելի չէ, քանի որ այն քլորացված է լիում: Շատ լավ կլինի եթե լցնեք մաքուր անձրևաջուր կամ ձնհալի ջուր, բայց 1-2 օր բաց անոթի մեջ թողնված ծորակի ջուրն էլ կարող եք օգտագործել, քանի որ այդ ընթացքում քլորը կհասցնի ցնդել: Հանքային և ջրհորից վերցված ջրերն էլ են կիրառելի և նույնիսկ ավելի օգտակար կարող են լինել, քանի որ կարող են պարունակել բույսերի համար օգտակար հանքանյութեր:

    Բաժակ թե՞ այլ տիպի անոթ

    Սկզբունքորեն կիրառելի է ապակյա կամ պլաստիկից ցանկացած տիպի անոթ, բայց պետք է հաշվի առնել, որ արմատները, ի տարբերություն տերևների, խուսափում են լույսից: Այս տեսակետից գերադասելի են ոչ թափանցիկ կամ գունավոր անոթները: Կարելի է նաև ստվարաթղթով կամ լաթով փաթաթել թափանցիկ անոթները: Լույսից պաշտպանելը նաև կկանխարգելի ջրիմուռների զարգացումը ջրում: Ճիշտ է, դրանք բույսերին վնաս չեն հասցնում, բայց խաթարում են անոթի արտաքին տեսքը:

    Նեղ բերանով անոթները գերադասելի են, քանի որ ավելի հեշտ է ուղղահայացին մոտ պահել բույսերի կտրոնները: Բայց շատ նեղ բերանն էլ անընդունելի է, քանի որ այդ դեպքում խաթարվում է ջրի մեջ գտնվող արմատների մատակարարումը թթվածնով:

    Լայն բերան ունեցող անոթի դեպքում, բերանը կարելի է փակել պլաստիկե ցանցով, որի անցքերի մեջ էլ տնկել կտրոնները:

    Բույսի կտրոններ   

    Կանաչ կտրոնները բավականին արագ են արմատակալում ջրում: Աճը խթանող հորմոնալ նյութերի կիրառման անհրաժեշտություն չկա: Եթե ձեր կամ որևէ ծանոթի այգում աճաող թփեր կան, ապա կարող եք կտրել 5-6 սանտիմետր երկարությամբ գագաթային կտրոններ և դնել ջրի մեջ՝ արմատակալման: Կարող եք նաև արմատակալման դնել բանջարեղենի խանութից գնված թարմ բույսերը: Դրանք պետք է լվանալ և դնել ջրի մեջ, եթե գնել եք արմատներով, կամ թարմացնելով կտրվածքը: Ներքևի տերևները պետք է հեռացնել, քանի որ ջրի մեջ ընկղմված տերևները կարող են նեխել:

    Փայտացած շիվերի կտրոնների արմատակալումը ավելի երկար է տևում: Այդ ընթացքում, առնվազն շաբաթը մեկ անգամ պետք է փոխել ջուրը: Իսկ երբ հայտնվեն արմատները, սովորաբար 2-6 շաբաթվա ընթացքում, ջուրը հաճախակի փոխելու անհրաժեշտություն կարող է չլինել:

    Ուռենու ճուղերից կարելի է արմատների գոյացման բնական խթանիչ ստանալ: Ուռենու մի քանի ճյուղեր պետք է գցել տաք ջրի մեջ և պահել գիշերվա ընթացքում: Առաջացած թուրմի մեջ թրջած կտրոնները ավելի շուտ են արմատակալում:

    Խոտաբույսեր, որոնք հաջողությամբ կարող եք աճեցնել ջրում

    Բանջարեղեն, որը հաջողությամբ կարող եք աճեցնել ջրում

    Այլ ուտելի բույսեր, որոնք բնության մեջ էլ աճում են ջրում

    Հասարակ ջրկոտեմ (Watercress, Жеруха обыкновенная, Водяно́й кресс, Nastúrtium officinále)
    Ճահճախոտ (Water chestnut, Болотница сладкая, Eleōcharis dūlcis)
    Վասաբի (Wasabi, Васаби, Eutrēma japōnicum)
    Լոտոս (Lotus, Лотос, Nelúmbo)

    Սենյակային բույսեր, որոնք կարելի է աճեցնել ջրում

    Դիֆենբախիա Dieffenbachia

    Դիֆենբախիան աներևակայելի կենսունակ է։ Կարելի է արմատակալման դնել ինչպես ճյուղերով, այնպես էլ առանձին տերևներով։

    Դիֆենբախիայի ճյուղը կամ տերևը կտրելուց հետո, սպասում են մինչև կտրվածքը չորանա, այնուհետև դնում են ջրի մեջ։

    Ջուրն անհրաժեշտ է 3-4 օրը մեկ փոխել։