Category: Բույսեր

  • Անանուխ

    Անանուխը (Նանա, անգլ.՝ Peppermint, ռուս.՝ Мята перечная, լատ.՝ Mentha Piperita L.)  շրթնազգիների ընտանիքին պատկանող կոճղարմատավոր, բազմամյա խոտաբույս է։ Անանուխի բոլոր տեսակներին բնորոշ է սուր հոտավետ հոտ, նրանցից մեծ մասը պարունակում է մեծ քանակությամբ մենթոլ։

    Guide to Favorite Mint Varieties

    Not all mints taste the same. If you’re planting all of these, space them as far apart as possible to avoid cross-pollination.
    Apple mint (Mentha suaveolens) combines a fresh apple flavor with mint, as you would expect from its name. Zones 5-10
    Chocolate mint (Mentha x piperita ‘Chocolate’) has a subtle chocolaty taste and scent. Zones 5-9
    Lemon mint (Mentha x piperita f. citrata) offers citrusy undertones. Zones 5-9
    Peppermint (Mentha x piperita) comes in many cultivars. Zones 3-8
    Spearmint (Mentha spicata) comes in many cultivars, including ‘Kentucky Colonel’, which has large, flavorful leaves. Zones 5-10

    Անանուխի տեսակները

    Վայրի անանուխ

    (անգլ.՝ Wild Mint, Field Mint, Corn Mint, ռուս.՝ Полевая мята, Луговая мята, լատ.՝ Méntha arvénsis)
    Наиболее известная в России мята луговая или Mentha arvensis. Этот вид в качестве дикороса можно увидеть в странах Европы и почти повсеместно в нашей стране от ее западных границ до Дальнего Востока. Этот вид также называют мятой благородной или лапландской.
    Масло, получаемое из культуры, содержит от 60 до 92% ментола. Несмотря на это вкус луговой мяты мягкий, что позволяет использовать листья и верхушки побегов в кулинарии и медицинских целях. Стебли этого многолетнего вида вырастают до 80-сантиметровой высоты. Корневища, как у родственных растений, ползучие, мощные. Цветы имеют розоватую или сиреневую окраску, мелкие, собранные на расположенных вдоль стебля ложных мутовках. Пора цветения мяты луговой начинается в июне и завершается только в октябре.

    Կատվի անանուխ

    (անգլ.՝ Catmint, ռուս.՝  Кошачья мята, լատ.՝ Nepeta Cataria)

    Ջրային անանուխ

    (ռուս.՝ Водная мята, լատ.՝ Méntha aquaticas)

    Душистая мята Mentha suaveolens

    Японская мята Mentha japonica

    Лесная мята Origanum vulgare

    Պարտեզային անանուխի տեսակները

    Сорта садовой мяты

    Мята перечная

    Мята перечная Méntha piperita

    Գանգուր անանուխ Мята кудрявая

    Мята кудрявая Mentha spicata crispa

    Мята шоколадная

    Мята шоколадная Mentha piperita Chocolate

    Անանուխ մեքսիկական

    (անգլ.՝ Purple giant hyssop, ռուս.՝ Лофант, Мята мексиканская, լատ.՝ Agastache scrophulariifolia)
    Лофант, мята мексиканская(лат. Agastache) — лечебная ароматическая культура. Отличный медонос. Настойку лофанта используют для выведения из организма токсинов и шлаков, как средство предупреждающее старение сосудов, нормализует артериальное давление. Из высушенного лофанта делают подушечки для спокойного сна, от головных болей. Используется в свежем и сушеном виде для ароматизации салатов, мясных, рыбных блюд, напитков. Обладает высокими бактерицидными свойствами, является иммуностимулятором соперничающим с женьшенем.
    Многолетнее растение высотой до 1,5 м.
    Не очень хорошо переносит суровые зимы, но при качественном сухом укрывании успешно зимует в средней полосе, самосеется. Погибшие экземпляры легко восстановить, посеяв семенами. Можно за зиму кустик выкапывать и держать как горшечную культуру, можно попробовать зимовку в подвале.
    В средней полосе семена лучше высевать на рассаду в феврале-марте. Семена требуют предварительную стратификацию. Семена необходимо посеять на глубину не более 0,5 см, посыпать снегом, затем засыпать тонким слоем земли, накрыть стеклом и убрать в холодильник (температура +5+7 оС) на 10 дней. Затем переносят в комнатные условия. всходы появляются на 10-14 день. Если этого не произошло, нужно повторить методику холод-тепло. В фазе 3-х настоящих листьев сеянцы пикируют в отдельные горшочки, в открытый грунт высаживают после угрозы заморозков.
    Предпочитает солнечные места, легкую полутень, рыхлую нейтральную почву, подкормку слабым раствором золы.
    В средней полосе России, Урале и Западной Сибири для успешной зимовки необходимо обеспечить легкую почву, дренаж и сухое укрытие на зиму. Застойных весенних вод растение не переносит. Нужно не позднее середины сентября срезать надземную часть растения, оставив стебли высотой 10-12 см, для того чтобы проснулись корневые почки, которые хорошо зимуют. На одном месте может расти 5-6 лет.

    Посадка мяты

    Сажать мяту нужно весной в апреле или летом, в начале августа. Учитывайте, что она очень быстро разрастается и может выживать другие растения.
    Мята предпочитает рыхлые плодородные почвы с достаточным количеством света. Расти может и на известковых почвах, но аромат будет не слишком сильным.У меня мята растет совсем в тени, меж берез, туй, беседки и пруда. Удобрялась почва там достаточно давно, но на мяте это пока не отразилось. Хорошо себя мята чувствовала и между деревьев облепихи. Тяжелые глинистые почвы с застоем воды мята не переживет.
    Участок под посадку нужно очистить от сорной травы и внести органические и минеральные удобрения (обычно вношу согласно схеме на упаковке). Если местность сырая, необходимо сделать гряды выше, чтобы влага лучше испарялась, если же земля, наоборот, быстро сохнет, делайте низкие гряды, чтобы вода дольше задерживалась в них.
    После посадки мяту нужно полить. Когда я сеяла ее семенами, я проливала бороздку в гряде, сеяла семена и присыпала землей, немного мульчируя.

    Размножение мяты

    Самый популярный метод у садоводов-любителей, конечно же, семенной. Сеять мяту можно сразу в грунт, а можно посадить дома в горшочках и потом высадить в огород или оставить в горшочках.
    Мята также хорошо размножается корневыми черенками с почкой возобновления, когда на них уже около 5 листьев. Отрезанные черенки кладутся в гряды и присыпая землей, поливаются, через небольшой  промежуток времени они укоренятся. Такой способ хорош для передачи свойств вида и сорта.

    Уход за мятой

    Основной уход за мятой заключается в прополке сорняков, рыхлении почвы, поливе. Свою мяту я поливала 2 раза в месяц в течение лета.
    Подкормка азотно-фосфорными удобрениями в период вегетации лишней не будет.
    Раз в три года посадку стоит повторить, потому что сорная трава способствует выпадению растений мяты.
    Осенью почву стоит получше замульчировать сухой землей или укрыть лапником, соломой.

    Сбор и хранение мяты

    Мяту собирают уже в первый год посадки. Перед цветением сорвите листики мяты для сушки, в этот  период листья наиболее насыщены полезными веществами. Сушить нужно в пучках в тени. Мы обычно сушим на чердаке под потолком. Такая мята сохранит вкус и аромат в течении всей зимы.
    При желании можно лакомиться и свежей зеленью, для этого ее нужно срезать промыть и положить на тонкую влажную ткань в контейнер в холодильник, я кладу без ткани, но храню при температуре 0°.
    Источник: http://www.7dach.ru/SilVA/myata-2010.html

    Տես նաև “Անանուխ կիտրոնային հոդվածը:

    Հղումներ
    Purchase from Richters Seeds
    Menthol Mint (Mentha spicata) Seeds
    Korean Mint (Agastache rugosa) Seeds
    Mountain Mint (Pycnanthemum pilosum) Seeds

  • Բույսերի դասակարգումը

    Համաձայն կենսաբանական կարգաբանության, կյանքը դասակարգվում  հետևյալ կերպ՝
    Վերնաթագավորությունը (կամ դոմենը) կենսաբանական համակարգում օրգանիզմների բարձրագույն խումբն է, որը իր մեջ ներառում մեկ կամ մի քանի թագավորություններ։

    • արքեաներ (Archaea)
    • բակտերիաներ կամ էուբակտերիաներ (Eubacteria)
    • էուկարիոտներ (Eukaryota)

    Թագավորություններ՝

    • Կենդանիներ
    • Բոյւսեր
    • Սնկեր
    • Բակտերիաներ
    • Վիրուսներ

    Բույսերի թագավորություն

    • Կանաչ ջրիմուռների ենթաթագավորություն (Green algae)
          • Կանաչ ջրիմուռների բաժին (Chlorophyta)
          • Charophyta բաժին
    • Ցամաքային բույսերի կամ բարձրագույն բույսերի ենթաթագավորություն (Land plants (embryophytes))
      • Մամռանմաններ (Non-vascular land plants (bryophytes)) unranked
          • Լերդամամուռների բաժին (Marchantiophyta)
          • Անտոցերոտային մամուռներ (Anthocerotophyta) բաժին
          • Իսկական ջրիմուռներ (Bryophyta) բաժին
      • Անութավոր բույսեր ((Vascular plants (tracheophytes)) unranked
          • Գետնամուշկեր կամ գետնամուշկանմանների (Lycopodiophyta) բաժին
          • Պտերանմաններ (Pteridophyta) բաժին
          • Ձիաձետեր կամ ձիաձետանմաններ (Equisetopsida) բաժին
        • Սերմնավոր բույսերի վերնաբաժին (Spermatophyta)
          • Ծածկասերմեր կամ ծաղկավոր բույսեր (Magnoliophyta) բաժին
          • Մերկասերմեր (Pinophyta) բաժին
          • Գինգոնմաններ (Ginkgophyta) բաժին
          • Գնետոնմաններ (Gnetophyta) բաժին
          • Սագոյենինմաններ կամ ցիկադայիններ (Cycadophyta) բաժին

    Ծաղկավոր բույսերի ցեղերը ==>

    Մերկասերմ բույսերի ցեղերը

  • Մեղրախոտ

    Մեղրախոտը (անգլ.՝ Candyleaf, Sweetleaf, Sugarleaf, ռուս.՝ Стевия медовая, Медовая трава, լատ՝ Stevia rebaudiana Bertoni) բազմամյա խոտաբույս է:
    Հայրենիքը՝ Հարավային և Կենտրոնական Ամերիկաներն են:
    Վայրի վիճակում աճում է կիսչորային կլիմա ունեցող դաշտավայրերում ու լեռնային շրջաններում:
    Կիրառվում է սննդարդյունաբերությունում, դեղագործությունում և կոսմետիկայում:

    • Մեղրախոտում գտնվող ստեվիոզիդը (ստեվիայի էքստրակտ) քաղցրությամբ 200-300 անգամ քաղցր է շաքարից, սակայն ունի մինիմալ կալորիա;
    • Չի բարձրացնում արյան մեջ շաքարի պարունակությունը, ավելին` խթանում է ենթաստամոքսային գեղձի կողմից ինսուլինի արտադրությունը;
    • Ունի հակամիկրոբային, հակասնկային ազդեցություն;
    • Ամրացնում է իմունային համակարգը, դանդաղեցնում է օրգանիզմի ծերացման ընթացքը` դարձնելով կյանքն ավելի առույգ և երկարատև;
    • Չի վնասում ատամների էմալը;
    • Կայուն է բարձր ջերմաստիճանի (մինչև 200°C), թթուների, հիմքերի նկատմամբ;
    • Իջեցնում է արյան մեջ խոլեստերինի, տոքսինների, ծանր մետաղների, ռադիոնուկլիդների մակարդակը;
    • նպաստում է նիկոտինային և ալկոհոլային կախվածության վերացմանը;

    Հղումներ
  • Ադամաթուզ

    Ադամաթուզ, Տատասկաթզենի, Prickly pear, Опунция

    Ադամաթուզը, Տատասկաթզենին (անգլ.՝ Prickly pear, ռուս.՝ Опунция, լատ.՝ Opuntia) կռզիների ընտանիքի փռված կամ կանգնած թփերի, հազվադեպ՝ ծառերի ցեղ։ Հայտնի է տատասկաթզենու ավելի քան 200 տեսակ, տարածված Ամերիկայի (հյուսիսային լայնության 56°-ից մինչև Մագելլանի նեղուցը) և Գալապագոսյան կղզիների անապատներում, կիսաանապատներում,սավաննաներում և լուսավոր անտառներում։ Ընձյուղները տափակ են, հյութալի, հատվածավոր։ Ցողունների վրա կան ձևափոխված ծոցային բողբոջներ (արևոլներ)՝ փշերով և նուրբ փշիկների (գլոխիդիում) փնջեր։ Տերևները մանր են, հյութալի, մախաթանման, վաղ թափվող։ Ծաղիկները մեկական են, երկսեռ։ Պտուղը հատապտուղ Է։ Սերմերը տափակ են, ամուր կեղևով։ Մեկ տեսակի (Օ․ ficus indica, «հնդկական թզենի») պտուղները օգտագործվում են սննդի մեջ։ Տատասկաթզենիի որոշ տեսակներ բնավարժեցվել են Հնդկաստանում, Ավստրալիայում, նախկին ԽՍՀՄ-ում (Ղրիմում և Կովկասում) դեկորատիվ նպատակներով փորձարկվել է ավելի քան 30 տեսակ։ Առանձին տատասկաթզենիները դիմանում են մինչև 10— 12 °C սառնամանիքին։ Տատասկաթզենու ցողունը պարունակում է օսլա, շաքար, սպիտակուց, վիտամին C, անփուշ ձևերը կեր են անասունների համար։ Հեշտությամբ բազմանում է վեգետատիվ եղանակով։ Տատասկաթզեն հնդկացիների սիրված բույսերից Է, պատկերված է Մեքսիկայի գերբի վրա։
    http://greenhome.org.ua/opunciya-vidy-uxod-razmnozhenie-vozmozhnye-trudnosti/

  • Տատասկաթուզ

    Տատասկաթզենին (անգլ.՝ Prickly pear, ռուս.՝ Опунция индийская, լատ.՝ Opuntia ficus-indica) կռզիների ընտանիքի փռված կամ կանգնած թփերի, հազվադեպ՝ ծառերի ցեղ։

    Հայտնի է տատասկաթզենու ավելի քան 200 տեսակ, տարածված Ամերիկայի (հյուսիսային լայնության 56°-ից մինչև Մագելլանի նեղուցը) և Գալապագոսյան կղզիների անապատներում, կիսաանապատներում,սավաննաներում և լուսավոր անտառներում։ Ընձյուղները տափակ են, հյութալի, հատվածավոր։ Ցողունների վրա կան ձևափոխված ծոցային բողբոջներ (արևոլներ)՝ փշերով և նուրբ փշիկների (գլոխիդիում) փնջեր։ Տերևները մանր են, հյութալի, մախաթանման, վաղ թափվող։ Ծաղիկները մեկական են, երկսեռ։ Պտուղը հատապտուղ Է։ Սերմերը տափակ են, ամուր կեղևով։ Մեկ տեսակի (Օ․ ficus indica, «հնդկական թզենի») պտուղները օգտագործվում են սննդի մեջ։ Տատասկաթզենիի որոշ տեսակներ բնավարժեցվել են Հնդկաստանում, Ավստրալիայում, Ռուսաստանում (Ղրիմում և Կովկասում) դեկորատիվ նպատակներով փորձարկվել է ավելի քան 30 տեսակ։ Առանձին տատասկաթզենիները դիմանում են մինչև 10— 12 °C սառնամանիքին։ Տատասկաթզենու ցողունը պարունակում է օսլա, շաքար, սպիտակուց, վիտամին C, անփուշ ձևերը կեր են անասունների համար։ Հեշտությամբ բազմանում է վեգետատիվ եղանակով։ Տատասկաթզեն հնդկացիների սիրված բույսերից Է, պատկերված է Մեքսիկայի գերբի վրա։

    Անհրաժեշտ հողախառնուրդի կազմը

    Ինչպես նաև 10% փայտի ածուխ, 10% աղյուսի կտորտանք, 10% սֆագնում մամուռ և 10 գրամ ոսկրալյուր՝ ամեն 10 լիտր խառնուրդին:

    Հղումներ
  • Արքայախնձոր

    Արքայախնձորի թուփ, Pineapple bush, Ананасовый куст

    Արքայախնձորը (անգլ.՝ Pineapple, ռուս.՝ Ананас, լատ.՝ Ananas comosus) Bromeliaceae ընտանիքին պատկանող բազմամյա խոտաբույս է: Հայրենիքը հարավային Ամերիկայի հյուսիս-արևելքն է, սակայն տարածված է աշխարհի համարյա բոլոր արևադարձային երկրներում։

    Արքայախնձորը արժեքավոր սննդի տեսակ է։ Զարմանալի բուժական հատկությունները պայմանավորված են միջուկում պարունակվող սննդարար նյութերով։ Նրա մեջ պարունակվող ամենաօգտակար նյութը համարվում է բրոմելիայինը։ Այս ֆերմենտը կարգավորում է սպիտակուցների յուրացումը, սա էլ իր հերթին նպաստում է ստամոքսի աշխատանքին, խթանում է մարսողությունը, մաքրում է աղիները, նվազեցնում է արյան մածուցիկությունը, մաքրում է արյունը բարձրացնում դիմադրողականությունը։ Սակայն, պետք է նաև հիշել, որ ստամոքսային հիվանդությունների ժամանակ արքայախնձոր օգտագործել խորհուրդ չի տրվում։
    Տերևների մեջ կան բազմաթիվ ամուր մանրաթելեր, որի շնորհիվ արքայախնձորը մշակում են նրանից թել ստանալու նպատակով։

    Ինչպես տանը արքայախնձոր աճեցնել

    Քայլ 1. Արքայախնձորի ընտրությունը

    Աճեցնելու համար պետք է ընտրել լավ վիճակում գտնվող, հասած արքայախնձոր։ Ուշադրություն դարձրեք գագաթի տերևների վիճակին, դրանց գոնե կենտրոնական մասը պետք է կանաչ և առողջ տեսք ունենա, անպիտան են ամբողջությամբ չորացած կամ դեղնած ու հեշտությամբ պոկվող տերևներ ունեցող պտուղները։

    Քայլ 2. Գագաթի մշակումը

    Գագաթը պտղից առանձնացնում են տերևների փունջը ամուր բռնելով ու դանդաղ պտտելով։ Եթե գագաթը հեշտությամբ չի պոկվում, կարելի է դանակով կտրել պտղի վերին մասը ու հետո պոկել ավելորդ մասերը։
    Առանձնացված գագաթափնջի ստորին մասի տերևները պետք է ձեռքով պոկել՝ այնպես, որ բացվի 3-4 սանտիմետրանոց կոթուկ։
    ananas_2

    Քայլ 3. Արմատավորումը

    Որպեսզի արմատակալում տեղի ունենա, պատրաստված գագաթը պետք է նույն 3-4 սնտիմետրով ընկղմել 1-2 օր հնեցված, սենյակային ջերմաստիճանի ջրի մեջ։ Կարելի է բաժակի կամ մեկ այլ տարայի մեջ դնել գագաթը ու լավ կլինի ոչ թափանցիկ պատերով լինեն դրանք։
    Բաժակը պետք է դնել սենյակում, լավ լուսավորված տեղում, բայց ոչ արևի ուղիղ ճառաքայթների տակ։ Բաժակի ջուրը պետք է 2 օրը մեկ փոխել՝ նույն, հնեցված, սենյակային ջերմաստիճանի ջրով։
    Մոտ մեկ շաբաթից կհայտնվեն արմատները։

    Քայլ 4. Տնկելը

    Եթե կա հնարավորություն, պետք է միանգամից վերցնել մեծ ծաղկաման՝ 30-35 սմ տրամագծով և 20-30 սմ բարձրությամբ։ Հակառակ դեպքում, սկզբի համար, կարելի է տնկել 10-15 սմ տրամագծով ծաղկամանի մեջ, բայց, հենց բույսը սկսի աճել, պետք է տեղափոխեք այն մեծի մեջ, այլապես տերևները կսկսեն չորանալ ու ծաղկելու կամ պտուղ ստանալու մասին կարող եք չերազել։
    Ծաղկամանը պարտադիր պետք է ունենա դրենաժային անցքեր և մոտ 3 սանտիմետր բարձրությամբ դրենաժային շերտ։ Մնացած մասում լցնում են պարարտ, փխրուն հողախառնուրդ, որի մեջ էլ տնկում են արքայախնձորի արմատակալած գագաթը։
    1-2 ամիս անց, նույն պարբերականությամբ կատարում են բույսի լրացուցիչ սնուցում։
    Պետք չէ մոռանալ, որ արքայախնձորը ջերմություն ու լույս սիրող բույս է և, ինչպես բույսերի գերակշռող մեծամասնությունը չի սիրում միջանցքային քամիներ։
    Ջրել բույսը պետք է հնեցված, սենյակային ջերմության ջրով, պարբերաբար և չափավոր։ Չափից շատ ջրելը կարող է հանգեցնել արմատների նեխելուն։
    Բացի ջրելուց, պետք է հաճախ ցողել բույսի տերևները, ինչպես նաև լաթով կամ սպունգով, պարբերաբար մաքրել դրանք փոշուց։
    Ընդհանուր առմամբ սենյակային պայմաններում արքայախնձոր աճեցնելը բարդ չէ։ Ճիշտ խնամքի ու անհրաժեշտ պայմաններ ապահովելու դեպքում, 2-2,5 տարուց բույսը կծաղկի ու կպտղաբերի։

    Հղումներ
  • Մոշենի

    Մոշենին (անգլ.՝ Dewberry, ռուս.՝ Ежевика, լատ.՝ Rubus), վարդազգիների ընտանիքի բազմամյա խոտաբույս է կամ թուփ։ Ցողունը փշոտ է, բարձրությունը՝ 100–150 սմ։ Տերևները պարզ կամ բարդ են, կոթունավոր։ Ծաղկաբույլը կիսահովանոց է կամ կարճ ողկույզ, ծաղիկները՝ երկսեռ սպիտակ։ Պտուղը սև, մուգ կարմիր հյութալի բազմակորիզ հատապտուղ է։

    Հղումներ
  • Գայլուկ սովորական

    Գայլուկ սովորա-կանը (անգլ.՝ Common Hop, ռուս.՝ Хмель обыкновенный, լատ.՝ Humuls Lupulus), կանեփազգիների ընտանիքին պատկանող բազմամյա, 7-8 մետր բարձրացող լիանա է:

    Բույսն ինչպես արական, այնպես էլ իգական ծաղիկներ ունի։ Ծաղկում է ողջ ամառը, ծաղիկը թոշմում է բացվելուց 10-15 օր հետո, իսկ կոնանման պտուղները հասնում են օգոստոսից-սեպտեմբեր ժամանակահատվածում։ Գայլուկի լիանան 15-20 տարի պահպանում է իր դեկորատիվ գեղեցկությունը։

    Որպես կանոն գայլուկն օգտագործում են ուղղահայաց կանաչապատման համար, սակայն պետք է նկատի ունենալ, որ բույսի վերգետնյա մասը ցրտին չի դիմանում ու ամբողջությամբ մահանում է։ Գարնանը, տաքերն ընկնելուն պես, պահպանված արմատից ակտիվ աճ է վերսկսվում։

    Լավ կլինի գայլուկը տնկել հյուսիսային, ցուրտ քամիներից պաշտպանված կիսաստվերում։ Կիզիչ արևի տակ գայլուկը թուլանում է և հիվանդությունների ու վնասատուներ թիրախ դառնում։

    Լավ է աճում բերրի, բավարար խոնավ, ավազակավային հողերում։

    Գայլուկի օգտակար հատկությունները

    Գայլուկը հարուստ է դառը նյութերով, եթերայուղով, խեժով, դաբաղիչ և ներկող նյութերով, հումուլինային թթուներով, ալկալոիդներով։ Կոների մեջ հայտնաբերվել է դեղնակարմրավուն եթերայուղ, տրիմեթիլամին, ասպարագին, խեժ (մինչև 16%), տանին (մինչև 4%), կիտրոնաթթվական աղեր, վալերիանաթթվական եթեր, ֆիտոստերին, ամիտինաթթվային միրիցիլ, ալկալոիդ խումուլին, իսկ ծաղիկների, տերևների և ցողունի մեջ կան հիմքերի հետքեր և C վիտամին։

    Գայլուկն ունի արժեքավոր բուժիչ հատկությունների լայն սպեկտր. խթանում է կանանց սեռական էստրոգեն հորմոնի գոյացումը, որի շնորհիվ կիրառվում է հորմոնաթերապիայում։ Ունի միզամուղ, հանգստացնող, քնաբեր, ցավազրկող, հակալնդախտային, հակաբորբոքային, հակակարկամային, հակաբակտերիալ, հակախոցային, արյունատար մազանոթներ ամրացնող ազդեցություն։ Լավացնում է ախորժակը և մարսողությունը, կարգավորում է ճարպերի փոխանակումը և աղաջրային հավասարակշռությունը։ Նպաստում է մաշկի և ներքին լորձաթաղանթների բջիջների վերականգնմանը, ամրացնում է մազարմատները, ունի հակաալերգիկ ազդեցու

    Տնկելը

    Գայլուկ տնկելու համար, աշնանը կես մետր խորությամբ փոս են փորում, որի կեսի չափով գոմաղբ են լցնում ու ծածկում հողով։ Գարնանը հողի մեջ տնկում են գայլուկի կտրոնները կամ տնկիները։

    Կտրոնները վերցնում են 3-8 տարեկան բույսից։ Տնկիներն ու կտրոնները տնկում են միմյանցից 1-2 մետր հեռավորության վրա։

    Խնամքը

    Ամռան առաջին կեսին գայլուկը շատ արագ է աճում՝ մեկ օրում մի քանի սանտիմետր։ Հենց շիվերը 40-50 սմ բարձրանան, հետագա աճի համար անհրաժեշտ է հենարաններ պատրաստել։ Առաջին տարում անհրաժեշտ է թողնելով ուժեղ և առողջները, կտրել բույսի թույլ զարգացած ճյուղերը։

    Ժամանակին մոլախոտերը հեռացնելը, հողը փխրեցնելն ու ջրելը՝ ահա այն ամենը ինչ պետք է անել գայլուկի համար։

    Գայլուկի արմատները տարածվելու միտում ունեն։ Դեմն առնելու համար, կարող է մեկ մետր խորությամբ, շիֆերից կամ այլ ամուր նյութից պատնեշ տեղադրելու կարիք առաջանալ։

    Բազմացումը

    Գայլուկը բազմացնում են վերարմատներից ծլած շրջակա շիվերով կամ վերարմատների կտրոններով։ Սերմերով բազմացնում են շատ հազվադեպ։

    Վնասատուները

    Գայլուկը կարող է ենթարկվել տիզերի կամ տերևները կրծոց միջատների հարձակմանը։ Դրանց դեմ կիրառում են դառը օշինդրի թուրմով կամ, ավելի ծանր դեպքերում իսեկտիցիդներով սրսկում։

    Հղումներ
  • Գոջի

    Գոջին կամ Հազազ բերբերին (անգլ.՝ Goji, Goji berry կամ Tibetan goji, ռուս.՝  Дереза́ обыкнове́нная, Годжи, լատ.՝ Lycium barbarum) 1-3 մ բարձրությամբ, տերևաթափ, խիտ ճյուղավորված, պտղատու թուփ է, մորմազգիների ընտանիքից:
    Գոջի անվանման տակ հասկանում են հազազի այն տեսակը, որի հայրենիքը Չինաստանի Նինսյա-Խուէյսի ինքնավար շրջանն է: Հենց այդ տեսակն է երկարակյաց վանականների վերաբերյալ ավանդապատումների հերոսը:

    Բազմացումը

    Գոջին կարելի է բազմացնել սերմերով ու կտրոններով:
    Սերմերով  բազմացնելը հեշտ է, ստրատիֆիկացման կարիք չկա: Ցանված սերմերը ծլում են  մոտ 2 շաբաթից՝ եթե հողախառնուրդը միշտ խոնավ պահվի և ապահովվի օդի +25o C ջերմություն:
    Կտրոններով բազմացնելու համար վերցվում են նախորդ տարվա, կեղև ձևավորած , 10-15 սմ երկարությամբ ճյուղերի հատվածներ:

    Տնկելը

    Գոջիի տնկիի համար պատրաստում են 50-60 սմ լայնությամբ և մոտ 40 սմ խորությամբ տնկափոս: Մի քանի տնկիների համար տնկափոսերը փորում են միմյանցից 1,5-2 մ հեռու: Լցնելիք հողախառնուրդի հետ խառնում են 8-10 կգ կոմպոստ (կամ կենսահումուս, կամ լավ փտած գոմաղբ) և մեկ բաժակ փայտի մոխիր:
    Տնկիները պետք է մի փոքր խորը տնկել, տնկելուց հետո լավ ջրել և ցանքածածկել տորֆով կամ փտած գոմաղբով:

    Խնամքը

    Ջրելը  չափավոր՝ կախված եղանակից, շաբաթական 1-2 անգամ: Երաշտադիմացկուն է:
    Սնուցուման կարիք կարող են ունենալ աճի շրջանում գտնվող նորատունկ Գոջիները: Մնացած ժամանակ, քիչ թե շատ պարարտ հողի դեպքում, սնուցման կարիք կարող է ընդհանրապես չառաջանալ:
    Էտը  լավ է տանում:
    Ձմռանը Գոջին կարող է ցրտահարվել:  Այդ է պատճառը, որ որոշ այգեպաններ Գոջին տնկում են խորը ծաղկաթաղարի մեջ, որը ձմռանը տեղափոխում են նկուղ կամ մեկ այլ ոչ ցուրտ տեղ: Ասվածը չի նշանակում, որ չի կարելի Գոջին իր տեղում լավ ջերմամեկուսացնել ու բարեհաջող ձմեռացնել:
    Սենյակային պայմաններում էլ են աճեցնում Գոջի և լուսավոր տեղում, լավ խնամքի դեպքում նույնիսկ պտուղներ են ստանում:
    Գոջիի՝ առողջության համար շատ օգտակար, վիտամիններով հարուստ  պտուղները ուտելի են, թե՛ թարմ, թե՛ չորացրած վիճակում: Դարեր շարունակ այդ պտուղներն օգտագործվում են ավանդական ասիական բժշկությունում՝ որպես օրգանիզմի դիմադրողականությունը բարձրացնող միջոց:
    Ճապոնիայում և Չինաստանում գոջիի պտուղներից ոգելից խմիչք են պատրաստում:

    Հղումներ
  • Կայենի պղպեղ (Չիլի)

    Կայենի պղպեղը (Չիլի պղպեղ) (անգլ.՝ Cayenne pepper, ռուս.՝ Пе́рец кайе́нский, լատ.՝ Capsicum annuum)  բազմամյա թուփ կամ կիսաթուփ է, տալիս է բազմաթիվ, շատ կծու փոքրիկ կարմիր պղպեղներ, օգտագործվում է տարբեր կերակուրներ պատրաստելիս՝ թարմ կամ չորացրած վիճակում:

    Ինչպես աճեցնել

    Կայենի պղպեղ կարելի է աճեցնել թե՛ այգում, թե՛ ջերմոցում, թե՛ տանը՝ պատուհանի գոգին կամ պատշգամբում:  Ծաղկած ու պտղաբերած Կայենի պղպեղն ունի շատ գեղեցիկ տեսք, ուստի, շատ դեպքերում այն աճեցնում են որպես դեկորատից բույս:

    Աճեցման պայմանները բարդ չեն, իր “մերձավոր բարեկամ” լոլիկի նման, Կայենի պղպեղը իրեն լավ է զգում լավ լուսավորված, տաք տեղում՝ փխրուն ու խոնավ հողում:

    Չի սիրում՝

    • շատ շոգն ու ցուրտը;
    • երբ ջուրն ընկնում է տերևներին ու պտուղներին;
    • երբ հողը ճահճացած է:

    Չնայած Կայենի պղպեղը բազմամյա բույս է, այն, ցուրտ ձմռան պատճառով, բաց գրունտում հիմնականում որպես միամյա է աճեցվում:

    Ցանկության դեպքում, կարելի է աշնանը թուփը թեթևակի էտել և, իր հողակույտով, տեղափոխել ծաղկաթաղարի մեջ և շարունակել աճեցնել այն սենյակային կամ ջերմոցային պայմաններում:

    Նույն ձևով, բայց ավելի խորը էտելով, թողնելով 10-15 սմ ճյուղեր, բույսը կարելի է ձմեռացնել չսառչող նկուղում կամ նման այլ տեղերում:

    Գարնանը, վերադարձնելով թուփը այգի, բույսը կշարունակի իր կյանքը և, սածիլների համեմատ, ավելի կոփված կլինի ու ավելի շուտ կծաղկի:

    Սերմերի նախապատրաստումը ցանքին

    Սկզբունքորեն, կարելի է չնախապատրաստել՝ պարզապես պլաստիկ բաժակների մեջ այգու հող լցնել ու ամեն մեկի մեջ, 0,5-1 սմ խորությամբ 2-3 սերմ ցանել, պարբերաբար ջրել ու սպասել ծլելուն:
    Արեք այդպես, եթե չեք շտապում և մտահոգված չեք սածիլների առողջությամբ և ապագա բերքի քանակի վերաբերյալ:
    Իսկ հմուտ պարտիզպաններն այսպես են անում.

    • սերմերը դնում են խոնավ անձեռոցիկի մեջ ու, խոնավությունը պահպանելով, սպասում են 4-5 օր;
    • այդ ընթացքում պատրաստում են հողախառնուրդ, որը պետք է կազմված լինի՝
    • պատրաստված հողախառնուրդը լցնում են, հատակին ծակեր ունեցող, պլաստիկ բաժակների կամ տորֆից պատրաստված բաժակների մեջ;
    • ցանելուց առաջ եռման ջուր են լցնում բաժակների միջի հողի վրա ու սպասում են մինչև սառչեն;
    • խոնավությունից փքված, համարյա ծլած սերմերը, 0,5-1 սմ խորությամբ ցանում են բաժակների մեջ և ցողացիրով ցողում;
    • բաժակները առանձին-առանձին, կամ բոլորը մեկ արած տեղադրում են տաք տեղում՝ ոչ արևի ուղիղ ճառագայթների ներքո ու ծածկում են ապակիյով կամ պոլիէթիլենային թաղանթով, որպեսզի խոնավությունը երկար պահպանվի:
    Հարգելի այցելու, մեր առցանց խանութում վաճառվում են Կայենի պղպեղի սերմեր և սածիլներ:
    Կայենի պղպեղը շատ լույս ու ջերմություն սիրող բույս է, այնպես որ մշտական տեղը պետք է լինի այգու, տան կամ պատշգամբի ամենալուսավոր հատվածը: Սենյակային պայմաններում աճեցնելիս, ձմռանը բույսի համար պետք է ցերեկային կամ հատուկ ֆիտոլամպերով լրացուցիչ լուսավորություն ապահովվի:
     Խնամքը

    Կայենի պղպեղը բավականին փառթամ թուփ է ձևավորում և համարյա անընդհատ ծաղկում է: Լավ ճյուղավորում ապահովելու համար պետք է, որոշակի բարձրության հասնելուց հետո, կտրել հիմնական ճյուղի գլխիկը:

    Մեծ պտուղներ ստանալու համար, խորհուրդ է տրվում ծաղիկների մի մասը պոկել:

    Բույսի հաճախակի ջրելը նպաստում է արմատների զարգացմանը: Բնականաբար, ծաղկաթաղարի մեջ աճող բույսերը ավելի հաճախ են ջրում՝ շատ շոգ եղանակին նույնիսկ օրը 2 անգամ:

    Պարարտ հողի դեպքում լրացուցիչ սնուցման անհրաժեշտություն չի առաջանում: Հետագայում, կիրառելի են լոլիկի համար նախատեսված սնուցման բոլոր ձևերը:

    Բերքահավաքը

    Կայենի պղպեղի պտուղները կարելի է քաղել և օգտագործել թե՛ կանաչ, թե՛ կարմիր, թե ճյուղի վրա չորացած վիճակում:

    Հասուն պղպեղները կարելի է կախան անել և երկար ժամանակ օգտագործել:

    Օգտագործելը

    Որպես համեմունք Կայենի պղպեղը անփոխարինելի է հայկական խոհանոցում և, որն ամենակարևորն է, շատ օգտակար առողջության համար: Շատ քչերը կհամարձակվեն ուտել Կայենի պղպեղը, այն չափազանց կծու է: Նույն պատճառով, զգուշությամբ և չափավոր պետք է այն ավելացնել ճաշատեսակներին:
    Կայենի պղպեղը օգտագործում են նաև ժողովրդական բժշկության մեջ: Հասուն պղպեղներից սպիրտային թուրմ են պատրաստում և խմում ռեվմատիզմից, րադիկուլիտից և գոտկատեղի ցավերից բուժվելու համար:

    Հղումներ