Կանճրակը (անգլ.՝ Rapeseed, ռուս.՝ Рапс , լատ.՝ Brássica nápus) կաղամբազգիների (խաչածաղկավորներ) ընտանիքի միամյա աշնանացան կամ գարնանացան բույս է։ Վայրի ձևով չի հանդիպում։ Մշակության մեջ հայտնի է դեռևս մ․ թ. 4 հազար տարի առաջ։ Հնուց մշակել են Հնդկաստանում, որտեղից էլ հավանաբար տարածվել է միջերկրածովյան և այլ երկրներ։
Կանճրակը ցանում են հողը րգանիկայով, ինչպես նաև ծծումբով և լուսածինով (ֆոսֆոր) հարստոցնելու համար: Սակայն, ինքը Կանճրակն էլ պահանջկոտ է հողի պարարտ և միկրոտարրերով հարուստ լինելու նկատմամբ:
Բավականին արագաաճ է: Մեկ սեզոնի ընթացքում կարելի է 2-3 հունձ անել:
Առանձնապես տարածված է աշնանացան Կանճրակը, որը լավ արդյունք է տալիս պաղ գարուններին և աշուններին, իսկ իր փառթամ տերևածածկով խեղճացնում է մոլախոտերին:
Ինչպես և մյուս սիդերատները, Կանճրակը խոր իջնող արմատներ ունի, որոնք փխրեցնում և բարելավում են հողի կառուցվածքը, ինչպես նաև պաշտպանում են հողը էրոզիայից: Կանճրակը նաև արգելափակում է որոշ հիվանդություններ և խանգարում է որոշ վնասատուների բազմացմանը:
Կանճրակը ցրտադիմացկուն է, կարող է դիմանալ մինչև -5 աստիճանի ցրտահարմանը:
Բույսի վրա բացասաբար է ազդում գերխոնավացումը, ուստի հարմար չեն ծանր կավային հողերը:
Tag: կանճրակ
-
ԿԱՆՃՐԱԿԸ ՈՐՊԵՍ ՍԻԴԵՐԱՏ
-
Սիդերատներ
Սիդերատները բույսեր են, որոնք աճեցվում են հիմնական կուլտուրայից առաջ կամ կողքին՝ հողը հարստացնելու, օգտակար նյութերով հագեցնելու և հողի կառուցվածքը բարելավելու նպատակով: Հաճախ սիդերատներին կոչում են կանաչ պարարտանյութ:
Որպես կանոն, սիդերատները արագ կանաչ զանգված են ձևավորում, որը հնձվում և թողնվում է հողի վրա որպես պաշտպանիչ շերտ կամ խառնվում է հողի հետ որպես սնունդ: Իսկ հողի մեջ մնացած արմատները որոշ ժամանակ անց փտում են հարստացնելով հողը ու միևնույն ժամանակ ծակոտկեն ու ջրա-օդաթափանց դարձնելով այն:
Միևնույն ժամանակ սիդերատները, իրենց թփերով ստվերելով գրունտը և հզոր արմատներով ճնշում են մոլախոտերին:
Բացի այդ սիդերատները բարենպաստ կենսապայմաններ են ստեղծում օգտակար միկրոօրգանիզմների, որդերի և այլ մանր միջատների համար, իսկ հնձվելուց հետո լավ կեր են դառնում:
Կան նաև շատ սիդերատներ, որոնք այլ մշակաբույսերի կողքին աճելով, իրենց արտադրություններով բարենպաստ ազդեցություն են ունենում դրանց վրա կամ վանում են վնասատուներին:
Սիդերատների՝ մարգերի ազատվելուց հետո իրականացված աշնանացանը պաշտպանում է հողը քամու և ջրային էրոզիայից, նպաստում են ձյան կուտակմանը, ինչը պաշտպանում է հողը ցրտահարումից:
Եթե հողը խիստ անբերրի է, ապա խորհուրդ է տրվում մեկ տարի այն ցանել միայն սիդերատներով՝ անընդհատ հնձելով ու նոր ցանք կատարելով: Մնացած դեպքերում սիդերատներ ցանում են հիմնական մշակաբույսերից առաջ, հետո կամ կողքին:Սիդերատները, ըստ գործառույթի, կարելի է բաժանել հետևյալ խմբերի
- մթնոլորտից ազոտի կորզում և կուտակում – լոբազգիներ;
- ֆոսֆատների փոխակերպում դյուրայուրացվելի ձևերի – լոբազգիներ, մանանեխ, հնդկացորեն;
- ազոտի կորզում հողից, հողի հանքայնացումից պաշտպանություն – խաչածաղկավորներ, հացահատիկայիններ;
- հողի փխրեցում մեծ խորությամբ – մանանեխ, բողկ, լուպին, կորնգան, հնդկացորեն;
- պաշպանություն նեմատոդներից – լոբազգիներ, արևածաղիկ, ֆացելիա:
Սիդերատներն ըստ ընտանիքների
Լոբազգիներ
Լուպին (Lupine, Люпин, լատ.՝ Lupinus) 
Լոբի (Phaseolus, Фасоль, լատ.՝ Phaséolus) 
Կորնգան (Onobrychis, Эспарцет, լատ.՝ Onobrýchis) 
Սոյա (Soybean, Соя, լատ.՝ Glycine max) 
Ոսպ (Lens, Чечевица, լատ.՝ Lens) 
Սերադելլա (Ornithopus, Сераделла, լատ.՝ Ornithopus) 
Ոլոռ (Pisum, Горох, լատ.՝ Písum) 
Սիսեռ (Chickpea, Нут, լատ. Cicer arietinum) 
Առվույտ (Medick, Люцерна, լատ.՝ Medicágo) 
Տափոլոռ (Spring vetchling, Spring pea, Сочевичник, Чи́на весе́нняя, լատ.` Láthyrus vérnus) 
Իշառվույտ (Melilot, Донник, լատ.՝ Melilótus) 
Վիկ ցանքային (Common vetch, Вика посевная, լատ.՝ Vicia sativa) 
Երեքնուկ (Clover, Клевер, լատ.՝ Trifolium)
Գաղտրիկազգիներ
Ֆացելիա (Phacelia, Фацелия, լատ.` Phacelia) Խաչածաղկավորներ
Մանանեխ (Sinapis, Горчица, լատ.՝ Sinápis) 
Բարբարուկ (Bittercress, Суре́пка обыкнове́нная, լատ.՝ Barbarea vulgaris) 
Բողկիկ (Raphanus, Редька масличная, լատ.՝ Raphanus) 
Կանճրակ (Rapeseed, Рапс, լատ.՝ Brássica nápus)
Հացահատիկայիններ
Վարսակ (Oat, Овес, լատ.՝ Avéna) 
Գարի (Barley, Ячмень, լատ.՝ Hórdeum) 
Աշորա (Rye, Рожь, լատ.՝ Secále cereále) 
Ցորեն (Wheat, Пшеница, լատ.՝ Tríticum)
Հնդկացորենազգիներ
Հնդկացորեն (Fagopyrum, Гречиха, լատ.՝ Fagopyrum) Աստղածաղկազգիներ
Արևածաղիկ (Sunflower, Подсолнечник, լատ.՝ Helianthus) 
Վաղենակ (Calendula, Календула, լատ.՝ Caléndula)
Հավակատարազգիներ
Հավակատար (Amaranth, Амарант, լատ.՝ Amaranthus) Հնդկոտեմազգիներ
Հնդկոտեմ (Nasturtium, Настурция, լատ.՝ Tropaeoium) Հղումներ