Օրգանական են կոչվում այն պարարտանյութերը, որոնք բույսերը սնուցող բացառապես օրգանական միացություններից կազմված նյութեր են պարունակում:
Այս հոդվածում մենք օրգանական պարարտանյութերի կամ դրանց բաղադրիչների ցանկ կներկայացնենք, հղումներ տալով համապատասխան հոդվածներին, ուր մանրամասներ կգտնեք դրանց օգտակարության, պատրաստման ու կիրարկման ձևերի վերաբերյալ:
ԳՈՄԱՂԲ
Գոմաղբը անհիշելի ժամանակներից օգտագործվող բնական պարարտանյութ է: Այն պարունակում է ազոտ, լուսածին (ֆոսֆոր), կալիում, ինչպես նաև բույսերի լիարժեք կենսագործունեության համար անհրաժեշտ մի շարք միկրոէլեմենտներ՝ կիր, մագնեզիա, ծծումբ, քլոր, կրեմնիում:
ԿԵՆՍԱՀՈՒՄՈՒՍ (ՈՐԴԱԿՈՄՊՈՍՏ)
Որդերի օգնությամբ մշակված գոմաղբը վերածվում է շատ օգտակար կենսահումուսի՝ պարարտանյութի, որը իր մի շարք չափանիշներով գերազանցում է հանքային պարարտանյութերին:
Մանրամասն կենսահումուսի մասին ==>
ԿՈՄՊՈՍՏ
Կոմպոստը օրգանական հողագործության մեջ ամենատարածված և մատչելի օրգանական պարարտանյութն է: Այն ստացվում է օրգանական աղբի, բյույսերի տերևների և այլ մնացորդների համապատասխան պայմաններում փտեցմամբ:
ՁԻՈՒ ԳՈՄԱՂԲ
Ձիու թրիքը պարունակում է ազոտ, կալիում, լուսածին (ֆոսֆոր) և մի շարք այլ օգտակար նյութեր: Այն կիրառելի է բույսերի մեծամասնության սնուցման համար:
Մանրամասն ձիու գոմաղբի մասին ==>
ՃԱԳԱՐԻ ԳՈՄԱՂԲ
Ճագարի գոմաղբը, այլ կենդանիների գոմաղբի համեմատ, ամենաօգտակարն է: Այն պարունակում է ազոտ, կալիում, լուսածին (ֆոսֆոր), մագնիում, կալցիում և մի շարք այլ օգտակար նյութեր:
Մանրամասն ճագարի գոմաղբի մասին ==>
ԹՌՉՆԻ ԾԵՐՏ
Թռրչնի ծերտը իրավամբ համարվում է ամենաարժեքավոր օրգանական պարարտանյութը: Այն պարունակում է ազոտ, կալիում, լուսածին (ֆոսֆոր), և մագնիում: Ընդորում, այդ բաղադրիչների խտությունը 3-4 անգամ բարձր է քան այլ օրգանական պարարտանյութերում:
Մանրամասն թռչնի ծերտի մասին ==>
ՍԻԴԵՐԱՏՆԵՐ
Սիդերատները բույսեր են, որոնք աճեցվում են հիմնական կուլտուրայից առաջ՝ հողը հարստացնելու, օգտակար նյութերով հագեցնելու և հողի կառուցվածքը բարելավելու նպատակով:
Մանրամասն սիդերատների մասին ==>
ՏՈՐՖ
Տորֆի պարունակում է՝
- ածխածին` 50-60%
- ջրածին 5-6.5%
- թթվածին` 30-40 %
- ազոտ` 1-3%
- ծծումբ` 0.1-1.5%
ԵՂԻՆՋ
Եղինջը պարունակում է՝
- կրածին – 37%;
- կալիում – 34%;
- մագնիում – 6%;
Կան նաև մի շարք այլ միկրոէլեմենտներ:
ԿԱՆԱՉ ԽՈՏ
Բույսերի համար ամենակարևոր սնուցման նյութերից մեկը, մանավանդ աճի սկզբնական փուլում, ազոտն է: Ազոտ կարելի է ստանալ տարբեր աղբյուրներից, սակայն ամենամատչելին դրանցից կանաչ խոտն է: Խոտի թուրմով բույսերի սնուցումը ամենաէժան, բայց շատ արդյունավետ ձևն է:
ՓԱՅՏԻ ՄՈԽԻՐ
Փայտի մոխիրը կրածինի, կալիումի, մագնիումի, նատրիումի և մի շարք այլ օգտակար նյութերի արժեքավոր աղբյուր է:
ՓԱՅՏԻ ՍՂՈՑՈՒՔ
Քչերն են տեղյակ թեփի օգտակարության մասին և օգտագործում են միայն որպես ցանքածածկ: Բայց, համապատասխան մշակման ենթարկելով, թեփը կարելի է օգտագործել որպես պարարտանյութ, ավելի ստույգ, որպես հիմք համակցված օրգանական պարարտանյութի համար: Թեփի լավագույն մշակման եղանակը կոմպոստին ավելացնելն է:
ԲԱՆԱՆԻ ԿԵՂԵՎ
Բանանի կեղևը հարուստ է կալիումով, կրածինով և լուսածինով (ֆոսֆոր): Կեղեվները կարելի է թաղել հողի մեջ և դրանք արագ, մոտ տաս օրում կյուրացվեն հողում առկա միկրոորգանիզմների կողմից: Կարելի է նաև չորացնել կեղևները և աղալուց հետո խառնել հողին: Բանանի կեղևից պատրաստած թուրմով բույսերը սրսկելով կարելի է վերացնել ուտիճներին:
Մանրամասն բանանի կեղևի մասին ==>
ՁՎԻ ԿՃԵՊ
Ձվի կճեպում կա՝
- հեշտ յուրացվող կալցիում – 93%;
- մագնիում – 0,55%;
- լուսածին (ֆոսֆոր) – 0,12%;
- կալիում – 0,08%;
- ավելի քիչ քանակով պարունակում է երկաթ, ծծումբ, ալյումին:
ՍՈԽԻ ԿԼԵՊ
Սոխի կլեպը հարուստ է կարոտինով, ֆիտոնիցիդներով և B և PP խմբերի վիտամիններով: Օգտագործվում է հիմնականում թուրմը՝ բույսերը ջրելու կամ ցողելու համար:
Մանրամասն սոխի կլեպի մասին ==>
ԽՄՈՐԻՉ
Խմորիչի (թթխմորի) կենսազանգվածի հիմք են հանդիսանում սնկերը, որոնք հարուստ են սպիտակուցով և այլ օգտակար նյութերով, օրինակ, օրգանական երկաթով, ամինաթթուներով և այլևայլ մակրո և միկրոէլեմենտներով:
ՍՈՒՐՃԻ և ԹԵՅԻ ՄՆԱՑՈՐԴՆԵՐ
Սուրճի և թեյի մնացորդները պարունակում են որոշակի քանակությամբ օգտակար միկրոէլեմենտներ: Թեև դրանց օգտագործման արդյունավետության վերաբերյալ վեճեր կան, միանշանակ է, որ թափել չարժէ՝ կոմպոստին ավելացնելը կամ հողի հետ խառնելը կբարելավեն զանգվածի կառուցվածքը և ավելի փխրուն կդարձնեն:
Մանրամասն սուրճի և թեյի մնացորդների մասին ==>
ՈՍԿՐԱԼՅՈՒՐ
Ոսկրալյուրը պարունակում է՝
- լուսածին (ֆոսֆոր);
- կրածին;
- կենսաբանորեն ակտիվ նյութեր;
- միկրոէլեմենտներ (մագնիում, նատրիում, երկաթ, պղինձ, ցինկ, մարգանեց, կոբալտ, յոդ), որոնք չափավոր քանակության դեպքում շատ լավ ազդեցություն ունեն բույսերի աճի վրա:
Մանրամասն ոսկրալյուրի մասին ==>
ՁԿՆԱԼՅՈՒՐ
Ձկնալյուրի մոտավոր կազմը հետևյալն է.
- Հում պրոտեին — 59-63%;
- Ճարպ — 5-9 %;
- Ջուր 5-9%;
- Կալցիում — 5-7%;
- Ազոտ — 4-10%;
- Լուսածին (Ֆոսֆոր) -3%:
Մանրամասն ձկնալյուրի մասին ==>
Հալվեի հյութ
Հալվեի հյութն ունի մանրեասպան հատկություն, պարունակում է սաթի, խնձորի, դարչնի և կիտրոնի օրգանական թթուներ և բազմաթիվ այլ օգտակար տարրեր: Հալվեի տերևները և ցողունները պարունակում են հակաօքսիդիչներ (B, E և C վիտամիններ, բետա-կարոտին), կենսաբանորեն ակտիվ այլ նյութեր:
Ցավոք վարունգը իր աճի բոլոր փուլերում տարբեր փտախտերով հիվանդանալու հակում ունի: Դրա դեմն առնելու համար սեզոնի ընթացքում 3-4 անգամ պետք է թուփը մշակել սոխի կլեպի թուրմով:
Առաջին սնուցումն անում են սածիլները տնկելուց մի քանի օր հետո: 2 բաժակ խիտ լցրած սոխի կլեպի վրա լցվում է 2 լիտր եռման ջուր և 48 ժամ պահվում է զով տեղում: Հետո թուրմը մզում են և ավելացնում ևս 6 լիտր մաքուր պաղ ջուր: