Խաղողը (անգլ.՝ Grape, ռուս.՝ Виноград, լատ.՝ Vítis), խաղողազգիների ընտանիքին պատկանող՝ փաթաթվող ցողունով բույս է։ Պտուղները լինում են տարբեր երանգի և կազմում են տարբեր ձևի, մեծության և խտության պտղաբույլեր՝ ողկույզներ։  Ողկույզները հասած վիճակում քաղցր հատապտուղներ են։ Խաղողի տեսակների զգալի մասն առաջացել է եվրոպական վայրի խաղողից, որն աճում է նաև Հայաստանի Հանրապետության տարածքում (Մեղրի, Լոռի- Փամբակի կիրճեր)։

Խաղողի էտը

Խաղողի էտը պարտադիր միջոցառում է յուրաքանչյուր պարտիզպանի համար: Էտը երիտասարդացնում է խաղողի վազը ու նպաստում բերքատվության էական ավելացմանը:  Կտրելով կամ կարճացնելով շիվերը խթանում ենք նոր՝ պտղաբեր շիվերի գոյացումն ու աճը:
Գոյություն ուն 3 տիպի էտ: Դրանք, առանձին կամ համադրելով, կիրառում են, կախված խողողի տեսակից և վազի վիճակից:

Կարճ

Этот способ обрезки ещё называют «на сучок». Смысл её заключается в том,  что все побеги обрезаются довольно коротко. На каждом побеге оставляют 2-4 глазка.
Такие коротко обрезанные отводы называют сучками замещения. Они нацелены на формирование растения и выполняют омолаживающую функцию.
Делается это так: если у сучка замещения первый от основания глазок направлен внутрь, то на нём рекомендуется оставлять ещё три почки. Отвод, который начинает произрастать из первого глазка, обычно обламывают. Это позволяет сучку замещения расти наружу куста, а не внутрь. После такой обрезки на ветвях растения остаётся не более 40 глазков.

Միջին

На каждом отводе оставляют порядка восьми глазков. Это позволяет сохранить все устойчивые к холодам отводы. На кусте оставляют около 50 глазков.

Երկար

Этот вид обрезки нацелен на увеличение плодоносности растения, но такой способ подходит не всем сортам. На каждом побеге оставляют до 15 глазков. На всём растении не более 60 глазков. Длинная обрезка применяется в основном для азиатских разновидностей винограда.

Խառը

Считается наиболее популярным среди садоводов. Этот способ заключается в комбинировании длинной и короткой обрезки. Другими словами, часть побегов подрезают «на сучок». Это позволяет растению постоянно обновлять свои побеги. Другую часть побегов слегка укорачивают на плодоношение.



Ի տարբերություն պտղատու ծառերի էտի, խաղողի ճյուղերը չի կարելի կտրել անմիջապես հիմքից: Միշտ թողնում են մի փոքր կոճղիկ: Պատճառն այն է, որ խաղողի կտրվածքները ժամանակի հետ ոչ թե փակվում են, այլ չորանում:

Խաղողի խնամքը գարնանը

Սեզոնի սկզբում անհրաժեշտ է կանխել սնկային հիվանդությունները և վանել վնասատուներին։ Կանխարգելիչ միջոցառումները շատ արդյունավետ են և թույլ են տալիս պահպանել բույսի առողջությունը և ապագա բերքը:

Խաղողի թփերը բացելուց անմիջապես հետո վազերը մշակվում են երկաթարջասպով (երկաթի սուլֆատ) (300-500 գ 10 լիտր ջրին)։ Եթե ​​աչքերն արդեն փքվել են, ապա դեղաչափը կրճատվում է՝ 200-300 գ 10 լիտր ջրին։ Այս բուժումը սպանում է վազերի վրա ևմեռած սնկերը:

Երկրորդ բուժումն իրականացվում է, երբ միջին օրական ջերմաստիճանը հասնում է մոտ 10-ի և երբ հայտնվում են 3-5 տերևներով կանաչ ընձյուղներ։ Օգտագործում են Horus, Strobi պատրաստուկներ: Միաժամանակ խաղողը կարելի է մշակել միջատասպաններով և ակարիցիդներով՝ Actekllik, Decis։

Երրորդ բուժումը պետք է իրականացվի ծաղկելուց առաջ։ Կիրառում են պղինձ պարունակող պատրաստուկներ՝ Ռիդոմիլ գոլդ, Տոպազ, Հորուս։ Այս դեղերը գործում են 8-14 օր, սպանում են սնկերի լայն տեսականի, բարձրացնում բույսերի իմունիտետը։

Գարնանը խաղողը քիմիական նյութերով մշակելը բացասական հետևանքներ չի ունենում բերքի և մարդկանց առողջության վրա։ Որոշակի ժամանակ անց բոլոր քիմիական նյութերն ամբողջությամբ դուրս են են մղվում բույսից՝ ողկույզների հասունացումից շատ առաջ:

Սնուցումը

Առաջին երեք տարիներին երիտասարդ խաղողները սնուցման կարիք չունեն: Տնկելու ժամանակ փոսի մեջ լցված պարարտանյութերը բավարարում են։ Երիտասարդ բույսերին թույլ չեն տալիս պտուղ տալ, նրանց ողջ ուժը գնում է ընձյուղների ամրացմանն ու ձևավորմանը։ Կյանքի չորրորդ տարում արդեն թույլատրում են պտուղներ ձևավորել։ Իսկ խոշոր ողկույզների ձևավորումը խթանելու համար անհրաժեշտ է լավ սնուցում։

Խաղողի համար պարարտանյութը պետք է կիրառվի հիմնական արմատների խորության վրա: Այդպես, սննդարար նյութերը լավ են կլանվում: Փորձառու այգեպանները խաղող տնկելիս, թփի մոտ խողովակ են թաղում, որով հետո սնուցում և ջրում են բույսը։ Հակառակ դեպքում սննդարար լուծույթները լցնում են թփից 50-80 սմ հեռավորության վրա փորված ակոսի մեջ՝ ամբողջ տրամագծով։ Ակոսի խորությունը՝ 40-50 սմ։

Յուրաքանչյուր սնուցումից առաջ խաղողի թփերը լավ ջրվում են։ Մեկ մեծահասակ խաղողի համար հիմնական գարնանային սնուցումը տալիս են հետևյալ լուծույթով՝ 10 լիտր գոլ ջուր, 2 ճաշի գդալ սուպերֆոսֆատ, 1 ճաշի գդալ ամոնիումային սելիտռա, 1 ճաշի գդալ կալիումի սուլֆատ։

Այս սնուցումն արվում է երբ թուփը դեռ չի արթնացել և գտնվում է հանգստի վիճակում։

Երկրորդ սնուցումն արվում է ծաղկելուց 2 շաբաթ առաջ՝ նույն լուծույթով։

Երրորդը կատարվում է ողկույզների ձեւավորումից հետո: Բայց ազոտի բաղադրիչը՝ ամոնիումային սելիտրան հանվում է լուծույթի բաղադրությունից։ Ազոտի ավելցուկը կհանգեցնի կանաչ զանգվածի անհարկի աճի:

Սնուցելու համար կարելի է նաև համալիր պարարտանյութեր կիրառել՝ Master, Florovit, Isabion:

Օրգանական պարարտանյութերից օգտագործում են փտած գոմաղբ, թռչնաղբի թուրմ և գոմաղբի հեղուկ։

Սաղարթային սնուցումները հիանալի լրացնում են արմատային սնուցումները: Խաղողի տերեւները արագ կլանում են օգտակար տարրերը։ Կարելի է համալիր պարարտանյութեր կիրառել՝ Master, Florovit, Isabion: