
Նանդինան (անգլ․՝ Nandina, Heavenly bamboo, Sacred bamboo, ռուս․՝ Нандина, լատ․՝ Nandina domestica) կծոխուրազգիներին պատկանող, մշտադալար թուփ է։ Հայրենիքը Չինաստանն ու Ճապոնիան են։
Բաց գրունտում նանդինան կարող է աճել միայն մերձարևադարձային գոտիներում։ Ավելի ցուրտ ձմեռներով գոտիներում աճեցնում են թաղարների մեջ և ձմռանը տեղափոխում են տաք տեղ։
Արմատամերձ բազմաթիվ ընձյուղների շնորհիվ , նանդինան աճում է որպես խիտ թուփ: Դրա ուղիղ, չճյուղավորվող ճյուղերի գույնը փոփոխական է: Երիտասարդ բույսերում այն ունի դարչնագույն-մանուշակագույն գույն, իսկ մեծահասակների մոտ այն ձեռք է բերում մոխրագույն-շագանակագույն երանգ:
Նանդինային ամենից շատ գնահատում են այն բանի համար, որ տերևների գույնը փոփոխական է՝ կախված է սեզոնից: Ամռանը սաղարթը գունավորվում է մաքուր կանաչ, իսկ աշնանը այն ձեռք է բերում հարուստ կարմիր-կանաչ երանգներ: Գարնանը տերեւները շագանակագույն են դառնում, իսկ ամռանը նորից վերադառնում են իրենց սկզբնական կանաչ գույնին:
Նադինայի մանր, բաց վարդագույն ծաղիկները ծաղկաբույլեր են կազմում։ Ծաղկունքը սկսվում է հունիսին, որից հետո թփի վրա հայտնվում են փոքր վառ կարմիր պտուղների ողկույզներ, որոնք բույսի մեկ այլ զարդարանք են դառնում:
Ուշադրություն Նադինայի պտուղներն ուտելի չեն։
Խնամքը
Նանդինան աճեցնում են մեծ թաղարներում և, հնարավորության դեպքում, ամռանը դուրս են բերում պարտեզ։ Ձմռանը բույսը բերում են տուն, որտեղ այն պահվում է զով սենյակում: Բույսը ներսում պահելը բավականին դժվար է: Նանդինային անհրաժեշտ է բարձր խոնավություն և այն լավ չի դիմանում շոգին։
Ուշադրություն Նանդինան թունավոր է, խնամելիս պետք է զգույշ լինել և աշխատել ձեռնոցներով:
Տեղի ընտրությունը և ջերմային ռեժիմը
Նանդինան նախընտրում է պայծառ, ցրված լույսը: Վաղ գարնանից մինչև առաջին սառնամանիքները ցանկալի է այն տեղադրել պարտեզի կամ պատշգամբի կիսաստվերում։ Սենյակային պայմաններում բույսի լավագույն տեղը արևելյան կամ հարավային պատուհանի կողքին:
Նանդինայի տերեւները մուգ կարմիր գույն են ստանում միայն պայծառ լույսի ներքո աճելիս: Բացի այդ, պայծառ սենյակում բույսը հազվադեպ է հիվանդանում։
Բույսի համար օպտիմալ ջերմաստիճանը ամռանը մոտ 20 ° C է: Ձմռանը նանդինային անհրաժեշտ է ամենազով սենյակը` 10-ից 12 ° C ջերմաստիճանի պայմաններում: Այդ պայմաններում ձմեռումը շատ կարևոր է բույսի առողջության համար:
Խորհուրդ է տրվում նանդինա աճեցնել միայն այն պարագայում, եթե հնարավորություն կա ձմռանը զով պայմաններ ապահովել նրա համար:
Ջրելը և օդի խոնավությունը
Ամռանը նանդինան առատորեն են ջրում՝ հողի վերին շերտը չորանալուն պես։ Ձմռանը, օդի ջերմաստիճանի նվազելուց հետո ջրում են շատ ավելի քիչ՝ խուսափելով հողի ամբողջական չորացումից:
Ջրելու ջուրը պետք է փափուկ և լավ հնեցված լինի: Ջուրը փափկացնելու համար կարելի է դրան ավելացնել մի փոքր կիտրոնաթթու:
Օդի բարձր խոնավությունը կենսական նշանակություն ունի նանդինայի համար: Բույսի թաղարը կարելի է տեղադրել ջրի կողքին կամ ջրով լի տակդիրի վրա։
Բացի այդ, խորհուրդ է տրվում նանդինայի տերևները օրը երկու անգամ ցողել փափուկ ջրով ՝ առանց քլորի և կրաքարի հավելումների: Ձմռան ընթացքում ցողելու անհրաժեշտությունը վերանում է:
Հողախառնուրդի կազմը և բույսի տեղափոխումը
Բույսի համար անհրաժեշտ է փխրուն և ջրի համար թափանցելի հող ` 3,7 – 6,4 pH թթվայնությամբ: Հողախառնուրդը կազմվում է հետևյալ բաղադրիչներից.
- Կենսահումուս կամ տորֆ – 1 մաս;
- Ճմահող – 1 մաս;
- Պեռլիտ կամ խոշոր ավազ – 0,5 մաս;
- Տերևային բուսահող – 1 մաս:
Երիտասարդ նանդինան ամեն գարնանը տեղափոխում են 2 – 3 սմ ավելի մեծ ծաղկաթաղարի մեջ: Արմատի վզիկը չի խորացվում, իսկ արմատների մի մասը կարելի է կտրել: Երեք և ավելի տարեկան բույսերը ավելի մեծ ծաղկաթաղար տեղափոխում են յուրաքանչյուր 2 – 3 տարին մեկ: Տեղափոխելիս ծաղկաթաղարում կարևոր է ապահովել դրենաժային հաստ շերտ։
Պարարտացումը
Գարնանից մինչև աշնան կեսը նանդիան ամսական երկու անգամ սնուցում են ջրելու ընթացքում՝ փոխնեփոխ կիրառելով օրգանական և հանքային պարարտանյութեր: Կարելի է օգտագործել նաև բոնսայի համար նախատեսված պարարտանյութ:
Էտելը
Նանդինայի ընձյուղները չեն ճյուղավորվում և ծայրերը կտրելը ի վիճակի չէ խթանել կողային ճյուղերի գոյացումը: Հետեւաբար, նանդինային, ողջ ցանկության դեպքում էլ, անհնար է ծառի ձև տալ:
Այնուամենայնիվ, գարնանը խորհուրդ է տրվում կտրել հին ցողունները, որոնք հասել են ավելի քան 180 սմ բարձրության, որպեսզի երիտասարդ ճյուղերը լավ աճ ստանան:
Ճյուղերի մի մասը պարագծով կարելի է կտրել: Սա կօգնի կազմել կոմպակտ թուփ: Բացի այդ, նանդինայի դեկորատիվության համար անհրաժեշտ է հեռացնել թփի ստորին մասում չորացող տերևները։
Բազմացումը
Նանդինայի բազմացման եղանակներն են՝
- Սերմերով, որոնք տնկվում են մոտ 1,5 սմ խորությամբ՝ «ջերմոցում», առնվազն 20 ° C ջերմաստիճանի պայմաններում: Ծիլերի առաջանալուց հետո դրանք տեղափոխում են ավելի լուսավոր տեղ: Մեկ ամիս անց ցանկալի է սածիլները կերակրել համակցված պարարտանյութով: Մեծանալուն պես երիտասարդ նանդինաները տեղափոխվում են են ավելի մեծ ծաղկամանների մեջ:
- Գագաթային կտրոններով: Մոտ 8 սմ երկարությամբ կտրոնները արմատակալման են դրվում տորֆի և ավազի խառնուրդում: Արմատակալման դնելուց առաջ կտրոնը մշակում են արմատավորումը խթանող նյութերով։ Կտրոններով տարան տեղադրվում է «ջերմոցում», որտեղ ջերմաստիճանը պահպանվում է 15-ից 20 ° C- ի սահմաններում: Արմատավորումը տևում է 1,5-ից 3 ամիս:
Վնասատուներն ու ծագող խնդիրները
Նանդինայի վտանգավոր թշնամիներն են.
- Սարդոստայնային տիզը;
- Վահանակիրը;
- Ուտիճը։
Անհրաժեշտ է օճառոտ սպունգով հեռացնել հայտնաբերված վնասատուներին, իսկ բույսը բուժել միջատասպան նյութերով:
Հողի գերխոնավության, ջրի լճացման պատճառով նանդինան կարող է արմատային փտախտ ստանալ: Անհրաժեշտ է հեռացնել փտած, քայքայված արմատները, մնացած մասը բուժել ֆունգիցիդով և բույսը տեղափոխել թարմ հողով նոր ծաղկաթաղար:
Հաճախակի ծագող խնդիրներ.
- Տերևները չորանում ու թափվում են։ Պատճառը շոգ եղանակին օդի ցածր խոնավությունն է։
- Տերևները գունատ են, բաց կանաչ։ Պատճառը անբավարար լուսավորությունն է։
- Չորանում են տերևների ծայրերն ու միջնամասերը։ Պատճառը արևայրուքներն են։
- Տերևները դեղնում են։ Ալկալային հողում երկաթի և մագնեզիումի պակաս կա:
- Նոր ընձյուղները շատ թույլ են։ Պատճառը թույլ լուսավորությունն է կամ սնունդի պակասը։
- Ստորին տերեւները դեղնում են և թափվում։ Բույսի բնական ծերացումն է։
Հասկանալի է, որ պահանջկոտ նանդինան շատ դժվարություններ է առաջացնում: Ամենադժվարը ձմռանը նրա համար համապատասխան պայմաններ ապահովելն է: Բայց նանդինայի պայծառ գեղեցկությունն արժե ջանասեր աճեցնողի բոլոր ջանքերը: