Բորը շատ կարևոր միկրոտարր է բույսերի համար: Այն չի կուտակվում հողում, սակայն անհրաժեշտ է բոլոր բույսերին: Բորով սնուցումը էականորեն բարձրացնում է լոլիկի բերքատվությունը:
Կես թեյի գդալ բորաթթվի փոշին լավ տարալուծել մեկ բաժակ տաք (+55° – +70°C) ջրի մեջ, այնուհետև լցնել 10 լիտր ջրի մեջ ու խառնել: Ստացված լուծույթով վաղ առավոտյան, մայրամուտից հետո կամ ամպամած եղանակին հեղուկացիրով ցողել լոլիկի թփերը:
Բորաթթվի լուծույթով լոլիկի թփերը խորհուրդ է տրվում սնուցել 3 անգամ՝
Վերջին տարիներին հանրապետության գյուղատնտեսական արտադրության գործընթացում զգալիորեն կրճատվել են օրգանական և հանքային պարարտանյութերի օգտագործման ծավալները:Արդյունքում խախտվել է հող-բույս- պարարտանյութ հարաբերակցությունը,որի տեսանելի չափանիշը վնասատուների և հիվանդությունների հարուցիչների հիվանդությունների նկատմամբ մշակաբույսերի դիմացկունության նվազումն է և բերքատվության անկումը:Սակայն այն,ինչ տեղի է ունենում հողում, մնում է քողարկված:Նման պայմաններում խախտվում է հողի հումուսի և սննդատարրերի հաշվեկշիռը:Հիմնահարցի լուծման ուղիներից մեկը կալիֆոռնիական կարմիր որդի միջոցով գոմաղբից և օրգանական տարբեր թափոններից կենսահումուսի ստացումն է: 1. Կենսահումուսի հատկությունները:Հողի բերրիությունը զգալիորեն պայմանավորված է անձրևորդերի կենսագործունեությամբ:Անձրևորդերը իրենց մարսողական ուղու միջով անցկացնելով հողը, օրգանական նյութերի հետ միասին, մանրացնում են այն մինչև միատարր զանգված,որը պարունակում է բույսերի սնման համար անհրաժեշտ բոլոր տարրերը:Անձրևորդերի կողմից հողի շերտերում առաջացած բազմաթիվ և բազմակիլոմետրանոց թունելների միջով բույսի արմատներին է հասնում օդ և սննդատարրերով հագեցած ջուր:Մահացած անձրևորդները,իրենց հերթին,սննդի կարևոր աղբյուր են հողային օգտակար մանրէների համար:Պարզվել է, որ հողային կարմիր որդերը սնվելով գոմաղբով, վերափոխում են այն կենսահումուսի,որը հանդիսանում է անգերազանցելի օրգանական պարարտանյութ:Այսպես ծնվեց գյուղատնտեսության զարգացման ևս մեկ ուղղություն` որդաբուծություն( վերմիկուլտուրա):Ինչպես պարզվեց հետագայում,որդերը, բացի գոմաղբից,սնվում են գործնականորեն ցանկացած օրգանական նյութերով` բուսական մնացորդներ, սննդի թափոններ և այլն: 1959թ. Ամերիկայում ստացան կալիֆոռնիական կարմիր որդի հիբրիդը,որն ակտիվ գործում է արհեստական (արդյունաբերական) պայմաններում: Օրվա ընթացքում որդը օգտագործում է իր կշռին հավասար սնունդ` մոտ 1գ:Գոմաղբի 1 տոննա որդերի միջոցով վերափոխվում է 600 կգ կենսահումուսի, իսկ մնացած 400կգ–ը` որդերի կենդանի մարմնի 100 կգ կենսազանգվածի,որն իր հերթին սպիտակուցային կեր է թռչունների, խոզերի, ձկների համար: Կենսահումուսը թանկարժեք բնական պարարտանյութ է, որը պարունակում է բույսերի սնման համար անհրաժեշտ բոլոր տարրերը: Այն հագեցած է խոնավությամբ, խոնավակայուն է, ունի մեխանիկական ամրություն:Կենսահումուսը հարուստ է կալիցիումով,որն իջեցնում է շրջապատի թթվայնությունը` անբարենպաստ պայմաններ ստեղծելով հողում հիվանդությունների զարգացման համար: Ինտենսիվ ֆերմենտացիայի շնորհիվ կենսահումուսը պարունակում է կենսաբանական ակտիվ նյութեր (աուկսիներ), որոնք նպաստում են սերմերի ծլմանը, ուժեղացնում սածիլի կպչողականությունը, բարձրացնում բույսերի դիմացկունությունը հիվանդությունների նկատմամբ, արագացնում նրանց աճն ու զարգացումը, ապահովելով բարձր որակի մթերքի ստացումը:Կենսահումուսով աճեցրած բերքը էկոլոգիապես մաքուր է և չի պարունակում նիտրատներ, ծանր մետաղներ: Կենսահումուսի յուրահատուկ միկրոֆլորան վերկանգնում է հողի բոլոր ֆունկցիաները և բարձրացնում բերրիությունը:Իր բակտերային ֆլորայով գերազանցում է գոմաղբին, իսկ հիմնական սննդատարրերի պարունակությամբ 1 տ կենսահումուսը համարժեք է 7-8 տ գոմաղբին:Կենսահումուսը պարունակում է չոր օրգանական նյութ` 40-60% ,հումուս` 10-12, ազոտ`1-3, ֆոսֆոր` 1.3-2.3, կալիում` 1.2-2.5, կալցիում` 4.5-8.0, մագնեզիում` 0.5-2.3, երկաթ`0.5-2.5%: Անկենդան հողը վերակենդանացնելու համար մեկ հեկտարին անհրաժեշտ է 4.0-4.5 տ կենսահումուս: Այն որպես օրգանական պարարտանյութ կարելի է օգտագործել բոլոր մշկաբույսերի տակ: Կենսահումուս ստանալու համար անհրաժեշտ որդի քանակը հաշվարկելիս պետք է ելնել տվյալ տնտեսության կենսահումուսի պահանջից և գոմաղբի առկայությունից: Մեկ հեկտար վարելահողը կենսահումուսով պարարտացնելու դեպքում կպահանջվի 3-4 տոննա կենսահումուս,որը կարելի է ստանալ 6-7 տոննա գոմաղբից:Մեկ տոննա գոմաղբի արագ վերամշակման համար (ապրիլ- հուլիս) պահանջվում է 6000 հասուն որդ: Նշված քանակի որդերի բազմացման համար անհրաժեշտ է մեկ քառակուսի մետր մակերեսով ( 1մx1մ) 35-40 սմ հաստությամբ գոմաղբ: Մեկ միավոր որդերի բազմացումը կարելի է սկսել 1000 որդից` 50x50x40սմ փատյա կամ պլաստմասայից արկղերում:
Կենսահումուսի ստացման գործընթացի կազմակերպումը:Նախօրոք հաշվարկված և առանձնացված տարածքի վրա(լայնությունը` 1.0-2.0 մ, երկարությունը` ըստ գոմաղբի քանակի), պետք է փռել 5-10 սմ հաստությամբ ծղոտ, ծղոտի վրա 40-60 սմ հաստությամբ լցնել 5-6 ամիս հնությամբ գոմաղբ: Ցանկալի է, որպեսզի տարածքի հատակը ծածկված լինի բետոնով կամ հեռացվի հողի փխրուն շերտը: Թարմ գոմաղբ օգտագործելու դեպքում անհրաժեշտ է լվանալ հոսող ջրով այնքան ժամանակ, մինչև որ գոմաղբի կույտից հոսի համեմատաբար պարզ ջուր: Գոմաղբի հետ կարելի է օգտագործել բուսական և կենցաղային մնացորդներ, թուղթ, ստվարաթուղթ և այլն:Նշված եղանակով պատրաստի զանգվածի վրա լցնում է սեփական արտադրության կամ գնված որդերը: Այս գործողությունը պետք է կատարել առավոտյան կամ երեկոյան ժամերին, քանի որ որդերը խիստ զգայուն են արեգակի ճառագայթների նկատմամբ: Երեք օր հետո և այնուհետև պարբերաբար գոմաղբը պետք է խոնավացնել ( 70-80%): Գերխոնավացումը կամ ջրի կուտակումը վնասակար է որդերի համար: Գոմաղբի վերափոխման ամբողջ ժամանակահատվածում անհրաժեշտ է կույտերը պաշտպանել առնետներից և կրետներից,որոնք ոչնչացնում են որդերին:
Որդերի և կենսահումուսի անջատումը: Որդերի ակտիվ գործունեությունը սկսվում է հատակից և բարձրանում վեր:Գոմաղբի վերամշակման վերջում պետք է կատարել որդերի անջատումը կենսահումուսից,որն իրականացվում է հետևյալ ձևով, հարթակի վրա լցնում են 5-10 սմ հաստությամբ թարմ կեր (խառնուրդ): 5-6 օր հետո վերցնում են այդ նույն շերտը որդերի հետ միասին և լցնում նոր պատրաստված հարթակի վրա:Նշված գործողությունը կատարել 2-3 անգամ: Այդ ընթացքում հաջողվում է որդերի գրեթե լրիվ քանակը վերցնել (90-95%): Որդերն անջատելուց հետո մնում է որդակոմպոստը,որի խոնավությունը 80-82% է: Երբ կույտի խոնավությունը իջնի մինչև 50-60%, անհրաժեշտ է այն մաղել և օգտագործել, կամ լցնել պոլիէթիլենային պարկերի մեջ:Մաղի վրա մնացած կոմպոստի չվերամշակված մնացորդները, որդերի հետ միասին, պետք է լցնել նոր հարթակի վրա: Կենսահումուսից որդերի անջատումը կարելի է կատարել նաև ավելի պարզ եղանակով, հարթակի կույտի երկարությունը զուգահեռ, լցնել 30-40սմ հաստությամբ թարմ խառնուրդ,որի մեջ կքաշվեն որդերը: Որոշ ժամանակ անց (սովորաբար դա տևում է 3-5 օր) որդերից ազատված կենսահումուսն անջատել կույտից,մաղել և պահեստավորել:Մեկ տոննա խառնուրդ (գոմաղբ) պարունակող հարթակից, գործընթացի վերջում, ստացվում է 600 կգ կենսահումուս և 100 կգ որդի զանգված` բաղկացած մինչև 100 հազար տարբեր հասունության և մեծության որդերից:Ձմռան պայմաններում զգալիորեն իջնում է որդերի ակտիվությունը:Ուստի, հնարավորության դեպքում, ցանակալի է կենսահումուսի արտադրությունը կազմակերպել տաք շինություններում, կամ ծածկի տակ:Այդ դեպքում անհրաժեշտ է տալ ակտիվ սնուցում և վերին շերտը պարբերաբար խոնավացնել:
Ցածր ջերմաստիճանի պայմաններում որդերի նվազագույն կենսագործունեությունն ապահովելու նպատակով, անհրաժեշտ է գոմաղբի կույտերը ծածկել ծղոտով կամ մեկուսիչ այլ նյութերով: Կենսահումուսի արտադրությունը կարելի է շարունակել նշված ժամանակահատվածում տաք ծածկի պայմաններում, որի դեպքում հնարավոր է կրկնապատկել կենսահումուսի ստացումը: 4 Կենսահումուսի օգտագործումը ոպես պարարտանյութ: o Սածիլի աճեցման համար լավ արդյունք է տալիս երեք մաս հողի և մեկ մաս կենսահումուսի խառնուրդը:Սածիլի տնկման ժամանակ բնի մեջ լցնել 1-2 բուռ կենսահումուս: o Կարտոֆիլը շատ զգայուն է կենսահումուսի նկատմամբ, ցանկալի է յուրաքանչյուր պալարի տակ լցնել մինչև 100գ կենսահումուս: o Վարունգի, պոմիդորի, կաղամբի սածիլումից հետո ցանկալի է մուլչապատել 1-2սմ կեսահումուսի շերտով:Ոռոգման ընթացքում հումուսը կհասնի արմատներին: o Ելակը 7-10 օր շուտ է ծաղկում և հասունանում, եթե մարգերը մուլչապատվեն 1-2սմ հումուսի շերտով: o Եթե յուրաքանչյուր տարի պտղատու ծառերի բների վրա լցնենք 2-3 սմ հաստությամբ կենսահումուսի շերտ, ապա կուժեղանա պտղաբերումը,իսկ պտուղները կլինեն խոշոր, գեղեցիկ և համով: Հողի մեկ հա-ի կենսահումուսով պարարտացման նորման 3.5-4 տ է: Տնկիների տակ կարելի տալ 4-5 կգ, պտղատու ծառերի տակ` 10 կգ, կանաչիների 1մ2 մակերեսին` 500 գրամ կենսահումուս:Գերհագեցնել հողը կենսահոմուսով անհնար է: Ինչքան շատ` այնքան լավ: 5 Կենսահեղուկը որպես օրգանական պարարտանյութ և աճի խթանիչ: Բույսերը հիվանդություններից պաշտպանելու համար կենսահումուսի առանձնահատուկ հատկությունների օգտագործման գաղափարը հանգեցրել է հեղուկ, խտացրած պատրաստուկի ստեղծմանը: Հեղուկ կենսահումուսը (կենսահեղուկ) բաց դարչնագույն հեղուկ է, հումինային նյութերի բարձր պարունակությամբ: Լուծված և ֆիզիոլոգիապես ակտիվ վիճակում կենսահումուսը պարունակում է մի շարք բաղադրիչներ` հումատներ, ֆուլվոթթուներ, ամինաթթուներ, վիտամիններ, ֆիտոհորմոններ, միկրո և մակրոտարրեր, հողային մանրէների սպորներ: Այդ բոլոր նյութերը յուրացվում են բույսերի կողմից և ազդում բջջային մակարդակով` ուժեղացնելով բույսերի իմունային համակարգը,որի շնորհիվ բույսը կարողանում է դիմակայել հիվանդությունների հարուցիչներին և ստրեսային իրավիճակներին(երաշտ,բարձր և ցածր ջերմաստիճաններ և այլն): Կենսահումուսի ջրային լուծույթի պատրաստումը: Անհրաժեշտ է 2կգ կենսահումուսը լուծել եռացրած, մինչև սենյակային ջերմաստիճան հասցրած 10լ ջրում և թողնել 12 ժամ: Լուծույթի նստվածքի վրայի հեղուկը հենց կենսահումուսի լուծույթն է 0.03% խտությամբ: Այն պետք է զգուշորեն առանձնացնել նստվածքից, քամել և լցնել շշերի մեջ: Կենսահեղուկը պահանջվող խտություններով օգտագործելու ընթացում նոսրացնում են ջրով: Սերմերի նախացանքային մշակումը: Սերմերի նախացանքային մշակումը ճնշում է հիվանդությունների հարուցիչներին, բարձրացնում է սերմերի ծլունակությունը և ծլարձակման էներգիան, խթանում արմատագոյացումը: Բանջարային մշակաբույսերի սերմերի մշակումը կատարվում է 1:5 հարաբերության լուծույթում (100մլ կենսահեղուկը 0.5լ ջրում): Սերմերի մշակումը կատարվում է մառլյայի տոպրակներով` 8ժամ տևողությամբ: Կարտոֆիլի պալարները մշակում են 1:25 հարաբերության լուծույթով (400մլ կենսահեղուկը 10լ ջրում): Կարտոֆիլի մեծ քանակության դեպքում անհրաժեշտ է պալարները փռել մեկ շերտով, լույսից պաշտպանված տեղում և ցողել լուծույթով մինչև թրջվելը, այնուհետև ծածկել 10-12 ժամ տևողությամբ: Խաղողի կտորնները և պտղատուների տնկիների արմատները թրջում են 1:25 հարաբերությամբ լուծույթով` 24 ժամ տևողությամբ: Արտաարմաատային սնուցում: Հանդիսանում է հիվանդություններից պաշտպանության և բերքատվության բարձրացման առավել արդյունավետ միջոց: Մշակումը պետք է կատարել 1:10 հարաբերության լուծույթով (100մլ կենսահեղուկը 1լ ջրում), 2-3 անգամ` սեզոնում: Ցողել առավոտյան ժամերին, մանր դիսպերսիոն սրսկիչով` մառախուղի տեսքով: Բանջարանոցային բույսերի առաջին արտարմատային սնուցումը կատարվում է 5-6 տերևի փուլում, սածիլով մշակելու դեպքում` սածիլացման 3-4րդ օրում:Կարտոֆիլի մշակման դեպքում կարելի է համատեղել կոլորադյան բզեզի դեմ օգտագործվող պատրաստուկներով:Հետագա սրսկումները անցկացնել 10-14 օր հետո:Լոլիկի, վարունգի, սմբուկի ծաղկման փուլում, ճակնդեղի, բողկի, գազարի արմատապտուղ կազմելու ընթացքում, կարտոֆիլը` ծլելուց հետո: Բույսերը հիվանդություններով վարակվելու դեպքում մշակումները կատարվում են հաճախ: Կենսահեղուկը համատեղելի է թունաքիմիկատների հետ, որը թույլ է տալիս սնուցումը համատեղել վնասատուների և հիվանդությունների դեմ տարվող պայքարի հետ: Կենսահեղուկի զուգակցված օգտագործումը պեստիցիդների հետ իջեցնում է դրանց բացասական աղդեցությունը, բարձրացնում բույսերի դիմացկունությունը, ինչպես նաև քմիական պաշտպանության միջոցների չափաքանակի իջեցման շնորհիվ հնարավորություն է տալիս նվազեցնել պեստիցիդային ծանաբեռնվածությունը ագրոհամակեցությունների վրա: Այսպիսով, կենսահեղուկը բույսերի վրա օգտագործելիս ցուցաբերում է հետևյալ հատկությունները.
Բարձրացնում է սերմերի ծլունակությունը և ծլարձակման էներգիան
Նպաստում է կտրոնների արագ արմատակալմանը
Խթանում է արմատագոյացումը, բույսերի աճը և զարգացումը
Մեծացնում է բույսերի ֆոտոսինթեզը
Ուժեղացնում է բույսերի իմունիտետը
Գյուղատնտեսական մթերքներում փոքրացնում է նիտրատների, ծանր մետաղների և ռադիոնուկլիդների քանակը
Մթերքում բարձրացնում է շաքարների, սպիտակուցների և վիտամինների քանակը
Բարձրացնում է բերքատվությունը և կրճատում բերքի հասունացման ժամկետները:
Օրգանական հեղուկ պարարտանյութի օգտագործումը հնարավորություն կտա աննշան ծախսումների դեպքում ապահովել էկոլոգիապես մաքուր մթերքի բարձր բերքի ստացումը: 6. Վերմիկուլտուրայի օգտագործումը անասնապահությունում: Որդի կենսազանգվածը տարբերվում է բարձր սննդային արժեքով: Որդերը պարունակում են ամինաթթուներ, այդ թվում շատ կարևոր` լիզին և մեթիոնին, ինչպես նաև ֆերմենտներ, վիտամիններ, միկրոտարրեր: Որդերի մարմնի չոր նյութերը կազմում են 17-23%: Դրանք պարունակում են հում պրոտեին` 60%, լիպիդներ` 6-9%: Որդերով կարելի է կերակրել թռչուններին,խոզերին, ձկներին, ինչպես հում, այնպես էլ խաշած վիճակում` սպիտակուցներով նրանց պահանջը բավարարող քանակով: Որդերից կերային ալյուր պատրաստելու նպատակով անհրաժեշտ է դրանց առանձնացնել որդակոմպոստից, լվանալ, չորացնել և աղալ: Այդպիսի ալյուրը կենսաքիմիական կազմով մոտենում է մսալյուրին, գերազանցելով նրան անփոխարիելի ամինաթթուների կազմով: Սնման ռացիոնում 15% կենդանի որդեր ավելացնելով` ձկների աճը ավելանում է 33.5%: Դրա հետ մեկտեղ ձկնեղենը ձեռք է բերում բարձր ապրանքային հատկություններ: AgroWEB | Տավուշ
Անուշադրի սպիրտը (ամոնիակի լուծույթ, нашатырный спирт) ամոնիակի ջրային լուծույթն է, այն կիրառվում է որպես պարարտանյութ, քանի որ պարունակում է 82% ազոտ, ինչպես նաև որպես վնասատուների դեմ պայքարի միջոց՝ շնորհիվ իր վանող հոտի և հակասնկային հատկության:
Անուշադրի սպիրտի կիրառումը մրջյունների և կրետների դեմ
Պտղատուների և հատապտուղների բերքը մրջյուններից և կրետներից պաշտպանելու համար օգտագործվում է անուշադրի սպիրտի վանող հոտը, որը, նույնիսկ շատ փոքր, մարդու համար աննշմարելի շափաբաժինների դեպքում, շատ արդյունավետ է գործում: Երկարատև ազդեցության համար, որպես ամրակայող նյութ օգտագործվում է օճառ:
Պատրաստման ձևը հետևյալն է՝
Քերիչով քերում են 100-200 գրամ անուշահոտեր չունեցող, տնտեսական կամ մանկական օճառ: 72%-նոց տնտեսական օճառը լավագույն ընտրությունը կլինի:
Քերվածքը լուծում են 1 լիտր տաք, թորած ջրում:
Ստացված լուծույթը բարակ շիթով լցնում են դույլի մեջ, որը լցված է սովորական, տան ծարակից վերցված ջրով: Լցնում են միաժամանակ, անընդհատ խառնելով դույլի միջի ջուրը, այնքան ժամանակ, մինչև չդադարի գորշ փաթիլների առաջացումը և սկսեն գոյանալ պղպճակներ:
Պղպճակների գոյանալուց հետո, օճառի լուծույթի մնացորդը արդեն կարելի է թափել դույլի մեջ միանգամից՝ առանց խոռնելու և բարակ շիթի:
Ստացված օճառի լուծույթով լի դույլի մեջ լցնում են 50 միլիգրամ անուշադրի սպիրտի 25% -նոց լուծույթ ի раствора нашатырного спирта.
Ստացված լուծույթը կիրառում են անհապաղ:
Լուծույթի առավելությունն այն է, որ բաղադրանյութերը չեն ներթափանցում բույսերի, դրանց պտուղների մեջ: Պարզապես, ուտելուց առաջ, պտողները պետք է լվանալ, ինչը խորհուրդ է տրվում անել բոլոր դեպքերում:
Ամոնիակը ուժեղ թույն է, մարդու օրգանիզմ այն ներթափանցում է շնչառական ուղիներով, լորձաթաղանթներով և մաշկի միջով: Առավելագույն թույլատրելի նորմի գերազանցման
հետևանքով ամոնիակով թունավորումը սկսվում է անսպասելի և երկարատև բուժում է պահանջում:
Անուշադրի սպիրտի հետ աշխատելիս պետք է հագնել լատեքսային ձեռնոցներ, կրել ակնոց և շնչադիմակ:
Թունավորման նշանների դեպքում՝ սրտխառնոց, փսխում, այրոցներ, պետք է տաք կաթ խմել և անհապաղ դիմել բժիշկին:
Անուշադրի սպիրտի կիրառումը որպես պարարտանյութ
Անուշադրի սպիրտը, որպես պարարտանյութ կիրառվում է բույսերը ջրելու կամ ցողելու եղանակով: Կիրառվում են տարբեր բաղադրատոմսեր՝
1 ճաշի գդալ անուշադրի սպիրտի 25%-նոց լուծույթը խառնում են 1 լիտր ջրի հետ և շտապ ջրում են այն բույսերը, որոնց մոտ ազոտային սովի ակնհայտ նշաններ կան:
3 ճաշի գդալ անուշադրի սպիրտի 25%-նոց լուծույթը խառնում են 10 լիտր ջրի հետ և ջրում են պտղատուներն ու բանջարեղենը:
25 միլիլիտր անուշադրի սպիրտի 25%-նոց լուծույթը խառնում են 10 լիտր ջրի հետ և ջրում են ծաղիկներն ու սոխուկային բանջարեղենը:
50 միլիլիտր անուշադրի սպիրտի 25%-նոց լուծույթը խառնում են 10 լիտր ջրի հետ և ցողում են բոստանային մշակաբույսերը:
1 թյի գդալ անուշադրի սպիրտի 25%-նոց լուծույթը խառնում են 1 լիտր ջրի հետ և ջրում են սածիլները կամ ցողում են ծաղիկները:
Ինչպես ջրել կամ ցողել բույսերը
Քանի որ ամոնիակը շուտ է ցնդում, խորհուրդ է տրվում պատրաստված լուծույթը կիրառել անմիջապես: Բույսերի ցողելն անել ոչ շատ բարակ շիթեր ունեցղ ցնցուղով: Ջրել առանց ցնցուղի, անմիջապես արմատի մոտ, չթրջելով բույսի տերևները: Ցողել ջրելուց հետո, արևամուտին կամ ամպամած եղանակին, վաղ առավոտյան:
Ո՞ր բույսերի համար է օգտակար
Ամոնիակային ազոտի կլանման ունակությամբ բույսերը էականորեն տարբերվում են միմյանցից, չնայած, բոլորը դրա կարիքն ունեն: Ամոնիակը լավ են կլանում սածիլները, իսկ հասուն բույսերից՝ սոխը, սխտորը, վարունգը, լոլիկը, քաղցր պղպեղը: Անուշադրի սպիրտով սնուցումը արդյունավետ է բոլոր սոխուկային ծաղիկների համար, ինչպես նաև գեորգինի, կլեմատիսի, ջրկոտեմի, քաջվարդի, վարդի, մանուշակի համար:
Առանձին պետք է նշել ելակը, որը լավ չի յուրացնում ամոնիակային ազոտը, սակայն անուշադրի սպիրտը կիրառվում է որպես կանխարգելիչ միջոց մրջյունների և լորձնէակների դեմ:
Սածիլների աճեցում
Универсальное азотистое удобрение применимое для всех типов огородных и цветочных культур получают, растворяя 50 мл нашатырного спирта в 4 л воды. Для получения слабого раствора 1 ст. ложку спирта растворяют на 10 литров. Максимальная дозировка – 1 ч. ложка на литр.
Ճագարի գոմաղբը, բույսերի համար օգտակար նյութերի իր պարունակությամբ, գերազանցում է բոլոր այլ կենդանիների գոմաղբին և, ի տարբերություն դրանց, այն կարելի է օգտագործել անմիջապես, թարմ վիճակում, առանց փտեցման կամ կոմպոստավորելու:
Ճագարի գոմաղբը պարզապես գտածո է օրգանական հողագործությամբ զբաղվողների համար: Այն հարստացնում է աղքատացած հողերը՝ բարելավելով հողի կառուցվածքը և խթանելով միկրոօրգանիզմների բազմացումը:
Ճագարի գոմաղբը պարունակում է՝
Բացի այդ, շատ կան օգտակար հանքանյութեր և միկրոէլեմենտներ, ինչպես նաև բազմաթիվ քիմիական տարրեր, օրինակ, կալցիում, մագնեզիում, բոր, ցինկ, մանգան, ծծումբ, պղինձ, եւ կոբալտ և այլն:
N – P – K ցուցանիշների համեմատություն
N = Ազոտ, % P = Ֆոսֆոր, % K = Կալիում %
Գոմաղբը՝ N P K Ճագարի 2.4 1.4 0.6
Թռչնի 1.6 1.5 0.9
Կովի 0.6 0.2 0.5
Ձիու 0.7 0.2 0.6
Խոզի 0.5 0.3 0.5
Ոչխարի 0.7 0.3 0.9
Բադի 0.6 1.4 0.5
Որդակոմպոստ 0.5 0.5 0.3
Ճագարի գոմաղբը նաև շատ ավելի չոր է և էականորեն նվազ հոտավետ է: Ճագարի գոմաղբը թերևս միակ օրգանական պարարտանյութն է, որը չի պարունակում մոլախոտերի սերմեր և չի այրում բույսերը թարմ վիճակում օգտագործելիս:
Ճագարի գոմաղբի կիրառման ձևերը
Թարմ վիճակում
Ճագարի գոմաղբի գնդիկները թարմ վիճակում կարելի է անմիջապես, փոքր չափաբաժիններով շաղ տալ բույսերի շուրջ և խառնել հողի հետ՝ 5-10 սմ խորությամբ: Եթե գոմաղբը թրջված է ճագարի մեզով, ապա խորհուրդ է տրվում նախ 1-2 օր չորացնել գնդիկները արևի տակ: Հողի հետ խառնված գոմաղբը ավելի շուտ կյուրացվի հողում գտնվող մանրէների կողմից:
Աշնանը, բերքը հավաքելուց հետո և ձմռանը, ճագարի գոմաղբը կարելի է շաղ տալ հողի կամ ձյան վրա ավելի մեծ չափաբաժիններով:
Եթե անմիջապես օգտագործելու տեղ չկա, ճագարի գոմաղբը կարելի է պաշարել մաքուր, չոր, ճանճերի ու այլ միջատների համար ոչ հասանելի տեղում:
Մանրեցված կամ աղացած վիճակում
Ճագարի գոմաղբի գնդիկները չորացնում են արևի տակ, այնուհետև աղալով կամ ծեծելով փոշի են դարձնում ու օգտագործում հողախառնուրդներ պատրաստելիս:
3 կգ հողին խառնում են 1 ճաշի գդալ գոմաղբի փոշի:
Ճագարի գոմաղբի փոշին նույնպես, ընդորում, շատ ավելի արդյունավետ կլինի, քան թարմ գոմաղբի դեպքում, կարելի է փոքր չափաբաժիններով շաղ տալ բույսերի շուրջ և խառնել հողի հետ՝ 5-10 սմ խորությամբ:
Ճագարի գոմաղբից “թեյ”
Բույսերը կարելի է ջրել ճագարի գոմաղբից պատրաստված լուծույթով՝ “թեյով”: Թեյը պատրաստելու համար 1,5-2 կգ ճագարի գոմաղբը լցնում են 10-12 լիտր ջրի մեջ և թողնում են մինչև միատարր լուծույթ դառնալը:
Ստացված լուծույթով հողը պարարտացնում են թիրախային՝ փոքրիկ հորեր են փորում և լցնում “թեյը”՝ 1 ք.մ.-ին 2 լիտր “թեյ”: Այս եղանակով հողի պարարտացում կարելի է անել տարեկան 1-2 անգամ, օրինակ, գարնանն ու աշնանը:
Ճագարի գոմաղբից պատրաստված “թեյով” կարելի է պարբերաբար ջրել կոմպոստի կույտը: Միախառնվելով կոմպոստի այլ բաղադրանյութերի հետ այն ավելի կպարարտացնի կոմպոստը:
Սենյակային բույսերի համար ճագարի գոմաղբից”թեյը” պատրաստվում և կիրառվում է այսպես.
Աղացած գոմաղբով
Մեկ թեյի գդալ ճագարի աղացած գոմաղբը լուծել 1 լիտր քլորազերծ եղած ջրի մեջ և հնացնել 1-2 շաբաթ, այնուհետև ջրել բույսերը:
Թարմ գոմաղբով
Թարմ գոմաղբի գնդիկները լցնել որևէ հարմար շշի մեջ՝ որքան կտեղավորվի: Վրան լցնել քլորազերծ եղած ջուր և թողնել “եռա” 2-3 շաբաթ: Բույսերը ջրել պատրաստի “թեյը” ջրով 1:10 բացելուց հետո:
Կենսահումուսըհաճախ են օգտագործում սենյակային բույսերի սնուցման նպատակով և տնկելու կամ տեղափոխելու համար հողախառնուրդներ պատրաստելիս:
Փոքր ծաղկամանների համար հողախառնուրդ պատրաստելիս, բավարար է 2-3 թեյի գդալ կենսահումուս ավելացնել հողախառնուրդին: Մեծ ծաղկամանների համար պատրաստվող հողախառնուրդներին խորհուրդ է տրվում ավելացնել 200 գրամ կենսահումուս՝ ամեն 1 կգ հողախառնուրդին:
Աճի շրջանում խորհուրդ է տրվոմ 2 ամիսը մեկ կենսահումուսով սնուցում տալ սենյակային բույսերին: Կարելի կենսահումուսը պարզապես խառնել ծաղկամանի մակերեսային հողի հետ, բայց, որպես կանոն, սնուցման համար պատրաստում են կենսահումուսի լուծույթ:
Կենսահումուսի լուծույթ պատրաստելու համար 1 բաժակ կենսահումուսը լավ խառնում են 5 լիտր պաղ ջրի հետ ու պահում 24 ժամ տաք տեղոմ:
Ստացված լուծույթը իր մեջ պարունակելու է կենսահումուսի բոլոր օգտակար տարրերը՝ ֆիտոհորմոնները, վիտամինները, հումատները և այլն:
Այդ լուծույթով բույսերը ջրելը խթանում է դրանց աճը, և նպաստում է բուռն ծաղկմանը:
Բացի այդ, կենսահումուսի լուծույթում սերմերը թրջելը բարձրացնում է դրանց ծլողունակությունը:
Կենսահումուսը բնապահպանական առումով անվտանգ օրգանական պարարտանյութ է: Մոլորակի աճող բնակչության
համաշխարհային պարենային անվտանգության ապահովման և սովի դեմ պայքարելու նպատակով, առաջատար տնտեսություններն օգտագործում են քիմիական տարրեր` հսկայական քանակությամբ հանքային պարարտանյութ արտադրելու համար:
Հանքային պարարտանյութերը կտրուկ բարձրացնում են բերքատվության մակարդակը, սակայն, միևնույն ժամանակ, հանգեցնում են հողի աղակալման, հողի կառուցվածքի քայքայման, բուսահողի ողողման (բուսահողը հողի բերրիության հիմնական աղբյուրն է), հողի միկրոֆլորայի և կենդանական աշխարհի ամբողջական ոչնչացման, արդյունքում` հողի անբերրիության: Վերջերս ավելի ու ավելի շատ մարդիկ են մտահոգված իրենց առողջությամբ և եկող սերունդների բարեկեցությամբ:
Յուրաքանչյուր մարդ կարող է իրեն թույլ տալ ապրել առողջ հողի վրա, օգտվել հարուստ վիտամիններով առողջարար պտուղներից և վայելել բույսերի հաճելի բուրմունքը` համոզված լինելով, որ դրանք էկոլոգիաես մաքուր են և անվտանգ:
Օրգանական պարարտանյութերն արդյունավետ լուծում են համարվում բնապահպանական խնդիրների լուծման, հողի և բույսերի առողջության պահպանման համար:
Բնական միջավայրում 1 սմ շերտ բուսահողի առաջացման համար պահանջվում են հարյուրավոր տարիներ: Հումուսային շերտը կարող է ավելանալ 1 սմ-ով 3-5 տարում, եթե հողին ավելացնենք կոմպոստ, գոմաղբ կամ ցանքածածկ, որտեղ հողի մանրէները դրանք կվերածեն այնպիսի նյութերի, որոնք կարող են հեշտությամբ յուրացվել բույսերի կողմից: Սակայն դա երկար և անարդյունավետ մեթոդ է: Այն կարել է արագացնել կենսատեխնոլոգիայի միջոցով:
Անձրևաորդերն օրգանական նյութերը (գոմաղբ կամ պարարտանյութ) շատ ավելի արագ են վերամշակում, քան դա կատարում են հողի միկրոօրգանիզմները կոմպոստացման գործընթացում: Հողի հետ զուգահեռ, անձրևաորդերը մարսում են մեծ քանակությամբ բերքի մնացորդներ, նեմատոդներ, բակտերիաներ, սնկեր և ջրիմուռներ: Կապրոլիտների հետ միասին 2 (որդերի կողմից արտազատված հողային զանգվածները), որդերն արտադրում են մեծ քանակությամբ բուսահող, ամինոթթուներ, էնզիմներ, վիտամիններ և բիոակտիվ այլ նյութեր, որոնք ճնշում են հողում պաթոգեն միկրոֆլորան:
Բացի այդ, որդերի կողմից վերամշակված օրգանական նյութը կորցնում է հոտը, ախտահանվում է և չեզոքացվում, հատիկավորվում է և բուրում, ինչպես հողը: Անձրևաորդերն արտադրում են օրգանական պարարտանյութ, որն ապահովում է հարուստ բերք և էկոլոգիապես մաքուր բերքի արտադրություն: Հումուսի ազդեցությունը հողի բերրիության վրա ունի համալիր բնույթ: Հայտնի է, որ հումուսացված նյութերն ազդում են բույսի նյութափոխանակության վրա, խթանում են օքսիդատիվ էնզիմները, որոնք, իրենց հերթին, ակտիվացնում են բջիջներում էներգետիկ փոխանակումը: Որպես հետևանք, բույսերը դառնում են ավելի դիմացկուն հողի ցրտահարումների և հիվանդությունների նկատմամբ, ավելի լավ են կլանում բույսերի սննդային տարրերը, և բարձրանում է բույսերի բերքատվությունը: Հումինաթթուներն ունեն կլանման հատկություն և թուլացնում են բույսերի վրա ծանր մետաղների թունավոր ազդեցությունը:
Կենսահումուսն առաջանում է հողի որդերի կողմից օրգանականան թափոնների մշակման միջոցով: Բույսի սնման համար անհրաժեշտ հիմնական տարրերի պարունակությամբ այն գերազանցում է բոլոր հայտնի օրգանական պարարտանյութերին: Այն հարուստ է օգտակար միկրոֆլորայով և աճի խթանիչներով, չի պարունակում բույսերի հիվանդությունների ախտածիններ և մոլախոտերի սերմեր, խթանում է բողբոջելու կարողությունը, նպաստում է բերքատվության աճին, բարելավում է հողի կառուցվածքը, մրգի համային հատկանիշները և պահպանելիությունը, ապահովում է մրգի ավելի վաղ (1-2 շաբաթ շուտ) հասունացում: Կենսահումուսը հողը հարստացնում է բակտերիաներով, էնզիմներով, հումինաթթուներով, վիտամիններով և բույսերի առողջության համար անհրաժեշտ բնական հակաբիոտիկներով:
Կենսահումուսն արդյունավետ է բաց գրունտում և ջերմոցներում, և հատկապես, երբ կիրառվում է հյուծված և աղտոտված հողերի նկատմամբ (այդ թվում` այն հողերի նկատմամբ, որոնք աղտոտված են հանքային պարարտանյութերով): Դա փխրուն, փոքր հատիկավոր (1-3 մմ հատիկներ) նյութ է, որի խոնավությունը կազմում է մինչև 3 50-60%: Դա սև գույնի, հոտից զուրկ նյութ է: Կենսահումուսն ունի ջուրը կլանող հատկություն, չի պարունակում պաթոգեն օրգանիզմներ, մոլախոտերի սերմեր և վնասակար աղտեղություններ: Ազոտի, ֆոսֆորի, կալիումի (N, P, K) պարունաությունը, համապատասխանաբար, կազմում է 2,5%, 1,5% և 1,8%, օրգանական նյութի պարունակությունը 60% – ից ավել է, իսկ pH-ի արժեքը 6,5 – 7,5 է:
Կենսահումուսում առկա սննդարար տարրերը կապվում են հումինաթթուների հետ և պարունակում են բույսերի համար անհրաժեշտ բոլոր մակրո- և միկրոէլեմենտները, ինչպես նաև կենսածին կալցիում: Կենսահումուսում առկա սննդատարրերը փոխազդեցության մեջ են մտնում հողի հանքային նյութերի հետ և ձևավորում են կոմպլեքս միացություններ: Արդյունքում, դրանք պաշտպանված են ողողումներից և ջրում կազմալուծվելուց և նաև` ապահովում են երկարաժամկետ սնունդ բույսերի համար:
Կենսահումուսը միայն հումուսացված պարարտանյութ չէ, այն նաև եզակի միկրոկենսաբանական պարարտանյութ է, որը պարունակում է հողի բերրիության համար անհրաժեշտ մի շարք օգտակար միկրոօրգանիզմներ: Հողում ներմուծելու դեպքում, այն պահպանում է առողջ հողին բնորոշ բնական բակտերիաների կապակցությունները: Հողը կենսահումուսով անհնար է <<գերհագեցնել>>: Դուք կարող եք ավելացնել այնքան կենսահումուս, որքան ունեք: Հումուսը հողում պարունակվող օրգանական միացությունների խառնուրդ է: Հումուսի շնորհիվ հողում պարունակվող օրգանական նյութը կազմում է 85-90% , որը կարևոր չափանիշ է հողի պտղաբերության գնահատման համար: Բուսահողը բաղկացած է առանձին (այդ թվում `հատուկ) օրգանական միացություններից, ստացվում է դրանց փոխազդեցության արդյունքում, ինչպես նաև օրգանական – հանքային կազմավորումների տեսքով հանդես եկող օրգանական միացություններից:
Բուսահողը հողում պարունակվող օրգանիզմների, հիմնականում, անձրևաորդերի թափոնային արտադրանքն է: Հումուսի արտադրության մեջ որդերի դերի մասին առաջին անգամ հիշատակել է Չարլզ Դարվինը: Բույսերը չեն կարող անմիջականորեն յուրացնել հումուսացված նյութերը: Դա ապացուցել է Պրյաշնիկովը դեռևս վաղ 20 – րդ դարում: Դրանք սիմբիոտիկ միկրոօրգանիզմներն են, որոնք քայքայում են բուսահողը` բույսերի յուրացման համար: Կենսահումուսը (վերմիկոմպոստը) օրգանական պարարտանյութ է, որը ստացվում է անձրևաորդերի կողմից անասունների գոմաղբի մշակման ընթացքում: Այն, 4 կոմպոստի համեմատությամբ, 10-12 անգամ ավելի արդյունավետ է:
Կենսահումուսն առկա բոլոր օրգանական պարարտանյութերից լավագույնն է: Դա մակրո և միկրոէլեմենտների, էնզիմների և օրգանական նյութերի <<կոկտեյլ>> է` փաթեթավորված որպես կոպրոլիտներ, փաթեթ, որն իդեալական է բույսերի կողմից յուրացման համար:
Վերմիկոմպոստը ցանկացած հող դարձնում է բերրի բնական ճանապարհով: Վերմիկոմպոստացման արդյունքում ծանր մետաղների թունավոր հատկությունները ճնշվում են, քանի որ նրանք կազմում են նվազ լուծվող կոմպլեքս միացություններ, որոնց յուրացումը բույսերի կողմից դառնում է գրեթե անհնար: Կենսահումուսն էապես տարբերվում է այլ օրգանական պարարտանյութերից ջրում լուծվող ազոտի, ֆոսֆորի և կալիումի բարձր խտություններով: Միկրոէլեմենտները դառնում են ավելի շարժուն: Վերմիկոմպոստի հետ միասին հողը ձեռք է բերում միկրոօրգանիզմներ, որոնք կենսական նշանակություն ունեն հողի առողջության և թափոնների` ֆիտոհորմոնների համար, որոնք արագացնում են բույսի աճը: Սույն տեղեկատվական նյութը ստեղծվել է <<Հայ կանայք հանուն առողջության և առողջ շրջակա միջավայրի>> ՀԿ-ի կողմից <<Ասենք ոչ քիմիկատներին մեր շրջապատում>> ծրագրի շրջանականերում:
Խանութներում վաճառվում է կենսահումուս պատրաստված ձիու գոմաղբից՝ 2,5կգ, 10լ և 20լ տոպրակներով:
և նույն կենսահումուսից պատրաստված լուծույթ 1 լիտրանոց պլաստիկ շշով:
Բարձրացնում է սերմերի ծլողունակությունը;
Խթանում է բույսերի արմատների զարգացումը;
Նպաստում է կտրոնների արագ արմատակալմանը;
Խթանում է բույսերի աճը;
Ամրացնում է բույսերի իմունային համակարգը;
նվազեցնում է նիտրատների քանակը պտուղների մեջ;
Խոչնդոտում է ծանր մետաղների և ռադիոնուկլեիդների մուտքը բույսի մեջ;
Մեծացնում է շագարների և սպիտակուցների պարունակությունը պտուղների և բանջարեղենի մեջ;
Վերացնում է խլորոզը, խթանում է բույսերի ծաղկումն ու պտղաբերությունը:
Սննդային սոդան լայն կիրառում ունի կենցաղում: Այն նաև օգտակար է պարտեզում և տանը աճեցվող բույսերի համար: Ստորև դիտարկվում են սննդային սոդայի կիրառման 12 եղանակներ: 1. Պաշտպանություն վնասատուներից 1,5 լիտր հնեցված ջրին խառնել 2 թեյի գդալ սոդա, 1 թեյի գդալ զեյթունի ձեթ և 1-2 կաթիլ հեղուկ օճառ կամ աման լվալու հեղուկ։ Ստացված լուծույթով երեք օրը մեկ ցողել պարտեզի բույսերը։ 2. Հողի թթվայնությունը (PH) ստուգելու համար Թորած ջրով թրջել ստուգվող հողը և մի բուռ սոդա լցրնել վրան: Եթե պղպջակներ առաջանան, ուրեմն հողը թթվային է՝ հավանաբար PH5-ից ցածր ցուցիչով: 3. Հակասնկային միջոց (ֆունգիցիդ) 1 ճաշի գդալ սոդան խառնել 1 լիտր ջրի հետ և կստացվի տնական հակասնկային միջոց՝ ֆունգիցիդ, որն անհամեմատ էժան կլինի և զերծ այլևայլ քիմիական նյութերից ու տոքսիններից: Լուծույթին խորհուրդ է տրվում ավելացնել 1-2 կաթիլ ձեթ և նույնքան աման լվալու հեղուկ։ Դա կօգնի ավելի երկար պահպանել սոդան տերևների վրա։ 3-4 օրը մեկ ստացված լուծույթով ցողում են բույսերը։ 4. Պաշտպանություն լորձնէակներից Լորձնէակներին շուտ սպանելու համար, պետք է պարզապես սոդա շաղ տալ նրանց վրա: Սոդան կչորացնի դրանց մարմինն ու կսպանի: 5. Քաղցրացնել լոլիկի բերքը Որպեսզի աճեցրաճ լոլիկները քաղցրություն ունենան, մի քիչ սննդային սոդա են շաղ տալիս լոլիկների թփերի շուրջ, բայց ոչ թփերի վրա: Սոդան ջրերի հետ կներթափանցի հողի մեջ և կնվազեցնի դրա թթվայնությունը: 6. Կտրած ծաղիկների կյանքը երկարացնելու համար Կտրած ծաղիկների կյանքը կերկարաձգվի եթե դրանք սոդայաջրի մեջ դրվեն: 7. Կոմպոստի հոտի դեմ Վատ հոտը վերացնելու համար, մի քիչ սոդա են շաղ տալիս կոմպոստի կույտի վրա:
8. Մրջյունների դեմ Փոքր քանակությամբ շաքարի փոշին խառնում են նույն քանակությամբ սննդային սոդայի հետ և քիչ-քիչ լցնում են այն տեղերում ուր տեսանելի է մրջյունների ակտիվ շարժը: Շաքարի փոշին կգայթակղի մրջյուններին, իսկ սոդան կսպանի նրանց: 9. Պաշտպանել այգին նապաստակներից ու ճագարներից Սոդան շաղ են տալիս բանջարանոցի շուրջ: 10. Պայքար կաղամբի որդի դեմ Հավասար չափերով սննդային սոդան խառնում են ալյուրի հետ և խառնուրդը շաղ են տալիս կաղամբի, գանգրակաղամբի, բրոկոլիի և այլ՝ կաղամբի որդերին հրապուրող բույսերի վրա: Այս խառնուրդը մահաբեր է դրանց համար: 11. Մաքրել ձեռքերը Այգում հողի հետ աշխատելուց հետո, դժվար լվացվող կեղտը մաքրելու համար, կարելի է լավ շփել խոնավ ու օճառված ձեռքերը սոդայով այնուհետև լվանալ: 12. Սենյակային բույսերի առողջության համար 4 լիտր հնեցված ջրին ավելացնել մեկական թեյի գդալ մագնեզիումի սուլֆատ (անգլիական աղ) եւ սննդային սոդա, այնուհետև ավելացնել կես թեյի գդալ ամոնիակ։ Ստացված լուծույթով շաբաթը մեկ անգամ ջրում են սենյակային բույսերը: Շուտով բույսերի արմատները ավելի ուժեղ կդառնան, իսկ սաղարթները ՝ ավելի փարթամ։ Ուշադրություն։Լուծույթի ավելի հաճախակի օգտագործելը կարող է հակառակ արդյունք տալ։
Ճագարի գոմաղբը, բույսերի համար օգտակար նյութերի իր պարունակությամբ, գերազանցում է բոլոր այլ կենդանիների գոմաղբին և, ի տարբերություն դրանց, այն կարելի է օգտագործել անմիջապես, թարմ վիճակում, առանց փտեցման կամ կոմպոստավորելու:
Ճագարի գոմաղբի գնդիկները թարմ վիճակում կարելի է անմիջապես, փոքր չափաբաժիններով շաղ տալ բույսերի շուրջ և խառնել հողի հետ՝ 5-10 սմ խորությամբ: Եթե գոմաղբը թրջված է ճագարի մեզով, ապա խորհուրդ է տրվում նախ 1-2 օր չորացնել գնդիկները արևի տակ: Հողի հետ խառնված գոմաղբը ավելի շուտ կյուրացվի հողում գտնվող մանրէների կողմից:
Աշնանը, բերքը հավաքելուց հետո և ձմռանը, ճագարի գոմաղբը կարելի է շաղ տալ հողի կամ ձյան վրա ավելի մեծ չափաբաժիններով:
Բույսերը կարելի է ջրել ճագարի գոմաղբից պատրաստված լուծույթով՝ “թեյով”: Թեյը պատրաստելու համար 1,5-2 կգ ճագարի գոմաղբը լցնում են 10-12 լիտր ջրի մեջ և թողնում են մինչև միատարր լուծույթ դառնալը:
կարելի է անել տարեկան 1-2 անգամ, օրինակ, գարնանն ու աշնանը:
Կենսահումուսը 
Սննդային սոդան լայն կիրառում ունի կենցաղում: Այն նաև օգտակար է պարտեզում և տանը աճեցվող բույսերի համար: Ստորև դիտարկվում են սննդային սոդայի կիրառման 12 եղանակներ:
8. Մրջյունների դեմ