Category: Խոտաբույսեր

  • Խոլորձ

    Խոլորձ (անգլ.՝ Orchid, ռուս.՝ Орхидея, լատ.՝ Orchis), խոլորձազգիների ընտանիքի ցամաքային կամ էպիֆիտ խոտաբույսերի ցեղ։ Խոլորձի որոշ տեսակներ օգտագործվում են բժշկության, սննդի և օծանելիքի արդյունաբերության մեջ։ Խոլորձի` օխիդեայի, ծաղիկը նման է նրբաճաշակ արվեստի գործի։ Նա այնքան գեղեցիկ է, որ մի քանի երկրներ այն դարձրել են ազգային սիմվոլներ, օրինակ` Վենեսուելան, Հոնկոնգը։ Օրխիդեան տրոպիկական բույս է, այդ բույսի տեսակներից մեծ մասը կարելի գտնել տրոպիկներում, որտեղ նրանք աճում են ծառերի ճյուղերի կամ ցողունի վրա։ Մարդիկ միշտ հիանում են օրխիդեաներով, և հավաքածու են պահում։
    Կան մոտ 35000 տեսակի օրխիդեաներ, կան նաև հիբրիտներից արհեստական ստացվածներ։
    Օրխիդեան հաճախ են օգտագործում բնակարանները զարդարելու համար։

    Աճեցում

    Աճեցնում են կավե կամ պլաստիկ ծաղկամաններում կամ տուփերում։ Պետք է անցքեր լինեն ծաղկամանի տակ և կողքերին, հետո պետք է լցվի դրենաժ, պենոպլաստի կտորներ, կեղևներ` գերադասելի է եղևնու 5-ից 20 միլիմետրանոց կտորներից, որոնք լվանում են տեղավորելուց առաջ։ Օրխիդեան պետք է ջրել եռացած կամ թորած ջրով, երբեմն ամիսը 12 անգամ, այն պետք է պարարտացնել հատուկ օրխիդեայի համար նախատեսված պարարտանյութերով։
    Ամենահեշտը Ֆալենոպսիս օրխիդեայի աճեցնելն է։
    Орхидеи отличаются завораживающей красотой, фантастическим разнообразием форм и окрасов, а также… репутацией цветов необычайно капризных, прихотливых и сложных в уходе. Последнее вовсе не правда, если создать каждому виду орхидей условия жизни, схожие с природными. Если у вас нет тропической оранжереи, не стоит огорчаться. Многие орхидные хорошо живут на обычном домашнем подоконнике

    Орхидные

    Орхидные (Orchidaceae) – один из самых распространенных и многочисленных ботанических порядков, они встречаются повсюду на планете, кроме Антарктики. Существуют тысячи видов орхидей и более сотни тысяч природных и искусственных гибридов, являющих широкое разнообразие характеристик, цветов, форм и размеров. Большинство орхидей происходят из джунглей и способны жить очень долго.
    Специалисты разделяют орхидные на 3 группы: наземные орхидеи, эпифитные орхидеи исапрофитные орхидеи. Эпифиты, или воздушные орхидеи – самая многочисленная группа орхидей; они живут на деревьях или других растениях, получая из разлагающейся от дождей древесины полезные вещества, а из воздуха – влагу, все это с помощью своих развитых воздушных корней. Орхидеи-сапрофиты (самая малочисленная группа орхидных) лишены хлорофилла и питаются разлагающимися органическими веществами других растений или животных. Они не имеют зеленых листьев и обычно представляют интерес лишь для рафинированных ценителей и коллекционеров орхидей.
    Существенное отличие орхидных от других растений заключается в строении цветка: лепестки и чашелистика поочередно расположены вокруг центра цветка. Нижний (часто увеличенный или уменьшенный) лепесток орхидеи посередине напоминает губу и носит название labellum. В центре цветка размещается столбик-палица, который по сути представляет собой совмещенный мужской и женский репродуктивный орган орхидеи.

    Как начать коллекцию орхидей

    Определите, какие у вас дома имеются условия для содержания орхидей: наличие солнечных и тенистых подоконников и комнат, балкона или лоджии, парника или теплицы, садового участка, где орхидеи могут проводить лето, а также уровень влажности и температура воздуха зимой. В соответствии с этим можно будет подобрать орхидею из числа наиболее популярных разновидностей.
    Каттлея (Cattleya), дендробиум (Dendrobium), онцидиум (Oncidium), ванда (Vanda) любят яркий свет (но не прямое жгучее солнце летом!). Для них подойдут западные или восточныеподоконники, а также южные подоконники с защитой, рассеивающей прямое солнце.
    Мильтония (Miltonia), камбрия (× Cambria), одонтоглоссум (Odontoglossum), цимбидиум (Cymbidium) любят менее яркий свет (прямые солнечные лучи исключены!). Для них хороши места, ярко освещенные только половину дня.
    Фаленопсис, или бабочка (Phalaenopsis), пафиопедилум, или венерин башмачок(Paphiopedilum) предпочитают рассеянный неяркий свет. Для них хорошо подходят освещенные поверхности в помещении, несколько удаленные от окон и прямых источников света.
    Самыми легкими и благодарными в любительском уходе орхидеями традиционно считаютсяФаленопсис и Дендробиум. Фаленопсисы цветут по нескольку месяцев, иногда два раза в год. Однако следует помнить, что обе группы орхидей содержат сотни разновидностей, поэтому окончательный выбор должен быть сделан с учетом рекомендаций сотрудников питомника или аннотации производителя на упаковке растения. Видовые орхидеи обычно чуть дешевле гибридных, однако гибриды более терпимы к изменениям окружающей среды, легче в уходе, а также более часто и охотно цветут в домашних условиях.

    Как покупать орхидеи

    Лучше всего покупать орхидеи в специализированных питомниках. Там орхидеи растут с соблюдением всех правил и у сотрудников можно получить полную информацию о виде и сорте растения, а также о его предпочтениях. Если такого питомника орхидных нет поблизости, подойдет и обычный цветочный магазин, но процесс потребует от вас значительно большего участия. В дальнейшем речь пойдет об орхидеях, приобретенных в магазине.
    Покупайте только цветущие орхидеи – так вы никогда не ошибетесь с окрасом и формой цветков, а также сможете понять, насколько сильно растение и как долго оно находилось в магазине. Новичкам не рекомендуется покупать отцветающие орхидеи, хотя на них обычно распространяются скидки. Цветущее растение должно иметь свежие, яркие и упругие лепестки цветов, здоровые ярко-зеленые или красновато-зеленые листья без бурых или сухих пятен, желтизны или вялости, а также беловато-зеленые мясистые твердые корни (это можно проверить только у орхидей в прозрачных горшках или у видов, которые выпускают корни наружу). Вылезающие сверху из горшка корни орхидей являются для многих видов признаком здоровья растения. Попросите упаковать вашу орхидею так, чтобы по дороге домой она не подвергалась слишком экстремальным погодным условиям. См. также: Как покупать растения.
    Дома аккуратно извлеките орхидею из горшка, если это возможно, и рассмотрите корневую систему и субстрат. Пересохший субстрат требует хорошего полива. Поместите новую орхидею в тенистое место с хорошей вентиляцией воздуха на несколько дней, чтобы помочь ей пережить акклиматизацию. Когда растение оправится, установите его на постоянном месте.

    Освещение для домашних орхидей

    Освещение – основной фактор ухода за орхидеями, определяющий, будет ли ваша орхидея цвести. При недостатке света орхидее не хватит питания для нормального цикла вегетации, а при слишком интенсивном освещении растение просто сгорает. Общие требования к свету для самых популярных разновидностей орхидей указаны в первой части статьи (см. ссылку выше), однако всегда следует руководствоваться указаниями производителя. Признаком недостатка света у орхидеи являются темно-зеленые листья (вместо светло-, ярко-зеленых или красноватых у здоровых растений), признаком его избытка – пожелтение листьев и появление на них бурых или сухих пятен.

    Полив орхидей в домашних условиях

    Полив – не менее значимый фактор для успешного роста и цветения орхидей. Подавляющее большинство орхидей в природе никогда не находятся в воде, их корни не могут выносить застоя влаги и воздействия растворенных в воде солей. Каждая разновидность орхидей нуждается в особенных условиях полива. Фаленопсис, Пафиопедилум, Одонтоглоссум, Цимбидиумпредпочитают немного влажный грунт все время, а субстрат для Онцидиума, Дендробиума, Каттлеи должен фактически пересохнуть между поливами. На интенсивность полива орхидеи влияют такие факторы, как температура и сухость воздуха, интенсивность освещения, фаза сезонной вегетации орхидеи и размер горшка. В целом орхидеи намного более терпимы к пересыханию, чем к переувлажнению. На недостаток влаги орхидея отреагирует сморщенными псевдобульбами и увядшими, морщинистыми листьями, а на переувлажнение – пожелтевшими листьями и размокшими, потемневшими и загнившими корнями. Усиленные поливы требуются орхидеям лишь в фазе активного роста, выброса цветоносов и цветения. Сокращенные – в период покоя после цветения, а также в зимний период, когда прохладно и мало света.
    Правильный полив орхидеи заключается в том, чтобы поставить растение в горшке в емкость с теплой водой на 10-15 мин, или интенсивно полить его теплой водой из душа, чтобы грунт промок полностью и вода вышла из дренажных отверстий. В обоих случаях после полива растение нужно подержать на решетке, чтобы остатки воды могли полностью стечь, только потом можно опять поставить орхидею в декоративное кашпо.

    Грунт и горшки для орхидей

    Основная задача субстрата и горшка для орхидеи-эпифита – поддерживать растение в вертикальном положении, сохранять минимум влаги вокруг корней, а также легко пропускать воздух к корням. Именно поэтому грунт для эпифитных орхидей обычно не содержит вообще садовой земли. Грунт для эпифитов состоит из смеси коры, натуральных волокон, угля, мха, гранулированной глины, пробки, крупного песка с добавлением перлита или вермикулита. В качестве горшков для орхидей-эпифитов подойдут корзины, сетки, проволочные кашпо и другие контейнеры, способные задержать субстрат внутри.
    Общие правила для наземных орхидей – субстрат из вышеперечисленных элементов, хорошо измельченный, с добавлением небольшого количества сухих листьев и садовой земли. Такой состав лучше сохраняет влагу и полезные вещества между поливами. Контейнер для земных орхидей лучше использовать самый обычный пластиковый, прозрачный, со множеством отверстий для слива воды (чтобы скрыть дешевый пластиковый горшок, держите орхидею в красивом кашпо).
    Начинающим коллекционерам рекомендуется покупать готовые грунтовые смеси для орхидей в садовых центрах или питомниках. На пакете с почвосмесью может быть написано, например, “для Фаленопсиса” (подойдет и для других эпифитов) или “для Цимбидиума” (подойдет и для других земных орхидей). Имея небольшой опыт содержания орхидей, можно попробовать сделать грунт для наземных, используя субстрат для эпифитов с добавлением сухого мха (для задержания влаги) и садовой земли.

    Температура содержания орхидей

    Популярные виды орхидей отлично чувствуют себя дома в амплитуде дневных температур от +18 до +27 и ночных – от +13 до +24. Необходимым условием для цветения большинства орхидей является разница дневных и ночных температур. Если ваша квартира отапливается централизованно, постарайтесь обеспечить орхидеям более прохладные ночи. Часто перенос орхидей, привыкших к теплу, в более прохладные условия на ночь, отлично работает в качествевыгонки: вскоре растение может выпустить новый цветонос.
    Большинство орхидей вполне способны выдержать умеренные отклонения температурного режима. Не забывайте, что при понижении температуры следует сократить полив орхидных, а при повышении – увеличить.

    Влажность и циркуляция воздуха

    Влажность воздуха, необходимая большинству орхидных, составляет 60-80%. Если у вас дома влажность воздуха ниже, используйте специальные поддоны с решетками (продаются в садовых центрах). Такой поддон легко сделать самому, налив на дно воды, а сверху уложив большой слой гравия или дренажных камешков. Главное, чтобы корни орхидей и днища контейнеров никогда не касались воды. В жаркую погоду орхидеи порадуются опрыскиванию из пульверизатора, которое следует делать утром или днем, чтобы растение успело высохнуть до ночи.
    Орхидеи только выиграют от небольшого движения воздуха (но не от сильного сквозняка!). Если в комнате нет хорошей естественной вентиляции, можно установить и периодически включать слабый электрический вентилятор. Особенно важно движение воздуха для относительно холодолюбивых орхидей (Цимбидиум), которые вынужденно находятся в жарких условиях. При использовании вентилятора не забудьте увеличить полив.

    Удобрение комнатных орхидей

    Для цветения орхидеи нуждаются в регулярных (в среднем, раз в две недели) и сбалансированных подкормках. Самое лучшее – приобрести специальное удобрение для орхидей в садовом центре и разводить его в пропорции, указанной на упаковке (для Мильтонии уменьшите пропорцию в два раза). Специалисты Ботанического сада Нью-Йорка рекомендуют удобрение для орхидей с равной пропорцией макроэлементов: NPK 20/20/20. Не удобряйте орхидные специальными удобрениями для других растений, а также сокращайте удобрения в период покоя и в холодный сезон.

    Пересадка домашних орхидей

    Сигналом к тому, что орхидее требуется пересадка, служит переросшая за границы горшка в ширину зеленая часть растения (а вовсе не выступающая над поверхностью горшка корневая система!). Пересадку следует проводить после того, как орхидея отцвела и немного отдохнула, перед или в самом начале периода нового роста. Аккуратно извлеките орхидею из горшка, стараясь не повредить корни (иногда для этого приходится разрезать горшок), отряхните как можно больше старого грунта с корней, чистыми ножницами отрежьте все засохшие или сгнившие корни. Возьмите горшок на 1-2 размера больше прежнего, насыпьте на дно немного подходящего нового субстрата, аккуратно поместите орхидею в горшок и засыпьте сверху свежим грунтом. Субстрат должен свободно заполнить пространство между корнями орхидеи. Слегка прижмите субстрат, но не уплотняйте его излишне. Не покрывайте грунтом верхушку (точку роста) орхидеи, она должна быть открыта и располагаться немного ниже уровня бортиков горшка. Слегка увлажните грунт и поместите орхидею в тень на несколько дней.

    Ինչպես ջրել Ֆալենոպսիս Խոլորձը
    (անգլերեն և ռուսերեն)
    Հղումներ
  • Տանը դրական էներգիա սփռող 12 բույսեր

    Սենյակային բույսերը մեծամասամբ աճեցվում են տունը կամ գրասենյակը գեղեցկացնելու համար: Բայց կան բույսեր, որոնք բացի այդ դրական էներգիա են հաղորդում միջավայրին:  Որոշ բույսեր ունակ են մաքրել օդը, կամ հանգստացնել, ազատել ստրեսից, լավ տրամադրություն հաղորդել: Ձեզ շրջապատող բացասական էներգիան ցրելը կարևոր գործոն է առողջության և երջանկության համար: Աճեցրեք ներքո ներկայացված 12 բույսերը ի բարօրություն ձեզ և ձեր մերձավորների:

     1/ Սպաթիֆիլում, (անգլ.՝ Peace Lily, ռուս.՝ Спатифи́ллум, լատ.՝ Spathiphyllum)

    Համարվում է, որ Սպաթիֆիլումը նպաստում է մարդու հոգևոր, մտավոր և ֆիզիկական զարգացմանը: Այն բարելավում է էներգիայի հոսքը տան մեջ, մաքրելով օդը և չեզոքացնելով ներսի վնասաբեր գազերը: Այս բույսը լավ է աճում ստվերում և նույնիսկ մութ անկյուններում: Տեղադրվելով ննջարանում, այն խաղաղություն ու հանգիստ քուն կպարգևի:

    2/ Հասմիկ (անգլ.՝ Jasmine, ռուս.՝ Жасмин, լատ.՝ Jasmínum)
    Հասմիկը դրական էներգիա է հավաքում, օգնում է կառուցել և խորացնել ռոմանտիկ հարաբերությունները: Հասմիկի քաղցր և հաճելի բուրմունքը կարող է օգնել ընկճախտից դուրս գալուն և լրացուցիչ լիցքեր հաղորդել: Այս բույսը պետք է տեղադրել հարավային պատուհանի գոգին, իսկ եթե այգում է, ապա հյուսիսային, արևելյան կամ հյուսիս-արևելյան հատվածներում:

     3/ Խնկունի (անգլ.՝ Rosemary, ռուս.՝ Розмарин, լատ.՝ Rosmarinus officinalis)

    Խնկունին օժանդակում է ֆիզիկական և մտավոր ինքնազգացողության բարելավմանը, քանի որ մաքրում է սենյակի օդը տոքսիններից: Խնկունու հոտը կարող է վայրկյանական բարձրացնել ձեր տրամադրությունը, բացի այդ, մեղմում է հոգնածությունը, թարմացնում է հիշողությունը, օգնում է հաղթահարել վախերը և անքնությամբ տառապողներին: Խնկունին նաև ներքին հանգստություն է պարգևում: Տեղադրեք խնկունին արևկող տեղում և զգուշացեք այն ջրախեղդ անելուց:
    4/ Վիշապենի (Lucky Bamboo [Dracaena braunii], Драцена Сандера, լատ.՝ Dracaena sanderiana)
    Վիշապենին Ասիայում անհիշելի ժամանակներից  համարվում է բարի բախտի և բարգավաճման խորհրդանիշ: Ֆեն շուին համաձայն, վիշապենու ուղղաձիգ ուրվագիծը ներկայացնում է փայտի տարրը, որն ազդում է կյանքի էներգիայի, կենսունակության և ֆիզիկական ակտիվության վրա: Վիշապենին մեծ խնամք չի պահանջում: Դրեք այն արևի ուղղակի լույսից դուրս, կիսաստվերում կամ ստոերում, սենյակի որևէ անկյունում, ապակյա ծաղկամանի մեջ՝ լցնելով 2,5 սմ բարձրությամբ թորած կամ լավ ֆիլտրացված ջուր:

    5/ Էպիպրեմնում (ԱՆԳԼ.՝ Money Plant, ՌՈՒՍ.՝ Эпипре́мнум золотистый, լատ.՝ Epipremnum aureum)
    Ըստ Ֆեն շուի Էպիպրեմնումը դրական էներգիա է սփռում, որը բերում է բարի բախտ և հաջողակություն: Այն կարելի է աճեցնել և որպես մագլցող, և որպես գետնատարած բույս: Էպիպրեմնումը տեղադրեք սուր պատերի կամ անկյունների դիմաց, որպեսզի այն օգնի նվազեցնել տագնապները, ընկճախտը և վատ մտքերը: Բույսի շյուղը պետք է ուղղված լինի վերև, որպեսզի հարստություն ու բարգավաճում բերի ընտանիքին:
    6/ Խոլորձ (անգլ.՝ Orchid, ռուս.՝ Орхидея, լատ.՝ Orchidaceae)
    Ֆեն շու ուսմունքին համաձայն, խոլորձը դեպի իրեն դրական էներգիա է ձգում ու կուտակում, ինչով բարելավում է տան էներգիան ու բնակվողների կյանքը: Խոլորձներն ունենում են տարբեր ձևերի և գույների երկար պահպանվող ու նուրբ, սքանչելի հոտ ունեցող ծաղիկներ, որոնք տրամադրություն են բարձրացնում: Խոլորձները թթվածին են արտադրում գիշերը, այնպես որ ննջարանում տեղադրելը լավ լուծում է:

    7/ Հալվե Վերա (անգլ.՝ Aloe Vera, ռուս.՝ Алоэ вера, լատ.՝ Alóe véra) 
    Հալվե Վերան հաջողություն ու դրական էներգիա է բերում: Այն նաև տարբեր կիրառումներ ունենալ որպես որպես դեղաբույս: Մի տեղադրեք այն Արևի ուղիղ չառագայթների տակ, ընտրեք ծրված լուսավորությամբ տեղ, կամ ապահովեք արհեստական լուսավորություն: Նաև մի մոռացեք կանոնավոր ջրել: Հալվե Վերան չի սիրում ջրախեղդ վիճակը, այնպես որ ապահովեք հողի լավ դրենաժ: Համարվում է, որ Հալվե Վերան օդի մեջ տարածում է նյութեր, որոնք վանում են դժբախտություններն ու բացասական հոգեհոսանքները (ֆլյուդները):
    8/ Սուրբ Ռեհան (անգլ.՝ Holy Basil, ռուս.՝ Базилик свяще́нный, լատ.՝ Ocimum sanctum)
    Համարվում է, որ Սուրբ Ռեհանը մաքրում է օդը բացասական էներգիայից և խթանում է միջավայրի դրական տատանումները: Սա այն հազվադեպ բույսերից է, որ օրական 20 ժամ թթվածին է արտադրում ու միաժամանակ չեզոքացնում է ոդում տարածված վնասակար գազերը: Սուրբ Ռեհանը հզոր հակաօքսիդանտ է՝ իր հակաբակտերիալ, հակասնկային ու հակաբորբոքային հատկություններով:  Համարվում է, որ Սուրբ Ռեհան աճեցնելը նպաստում է հոգեկան առողջությանը, մանավանդ երբ բույսը տեղադրված է տան կամ բակի հյուսիսային, հյուսիսարևելյան կամ արևելյան հատվածներում: Սուրբ Ռեհանը լավ է աճում պայծառ արևի տակ:
    9/ Քրիզանթեմ (անգլ.՝ Chrysanthemum, ռուս.՝ Хризанте́ма, լատ.՝ Chrysánthemum)
    Քրիզանթեմը մաքրության և ազնվության խորհրդանիշ է: Նաև համարվում է, որ ունի բուժիչ հատկություններ: Մաքրում է օդը և չեզոքացնում տոքսինները: Քրիզանթեմը բարեկեցուցյան և երկար կյանքի խորհրդանիշ էլ է: Տեղադրեք Քրիզանթեմը լարվածություն ներշնչող գոտիներում, որպեսզի այն հանգստություն պարգևի:

    10/ Եղեսպակ (անգլ.՝ Sage, ռուս.՝ Шалфе́й лека́рственный, լատ.՝ Salvia officinalis)
    Եղեսպակը անհավատալի մաքրող հատկություն ունի և օգնում է վանել տան մթնոլորտից այնպիսի բացասական զգացմունքներ, ինչպիսին են զայրույթն ու վախերը: Այն նաև տնով մեկ սփռում է դրական էներգիա: Հավելենք, որ նաև դեղաբույս է: Պետք չէ տեղադրել Եղեսպակը շատ չոր, խոնավությունից զուրկ տեղերում:

    11/ Դիփսիս (անգլ.՝ Bamboo palm, Golden cane palm, ռուս.՝ Дипсис желтоватый, լատ.՝ Dypsis lutescens)
    Այս բույսի տերևների գեղատեսիլ կորերը փափկեցնում են տան կամ գրասենյակի տարածքի էներգիան: Դիփսիսը նաև հրաշքներ է կատարում օդը մաքրելու գործում՝ վերացնելով բոլոր տոքսինները և ստեղծելով կենսագործունեության համար հարմարավետ միջավայր:

    12/ Բաղեղ սովորական (անգլ.՝ English Ivy, ռուս.՝ Плющ обыкновенный, լատ.՝ Hedera helix)
    Բաղեղը ոչ միայն գեղեցկացնում է փոքր տարածքները, այլև բարձր է գնահատվում իր՝ օդը ֆիլտրելու կարողությամբ: Այն կլանում է օդի միջի տոքսինները, վերածելով բնակարանը հանգիստ ու ապահով տարածքի:

    Թարգմանված է այստեղից:

    Հղումներ
  • Հոտավետ ոլոռիկ

    Հոտավետ ոլոռիկը (անգլ․՝ Sweet pea, ռուս․՝ Чина душистая, Душистый горошек, լատ.՝ Láthyrus odorátus) բակլազգիների (թիթեռնածաղկավորներ) ընտանիքին պատկանող տափոլոռի տեսակ է: Վայրի վիճակում աճում է Հարավային Իտալիայում և Սիցիլիա կղզում։ Ցողունը բարակ է, թույլ, սողացող։ Տերևները զույգ փետրաձև են, վերջանում են բեղիկներով, որոնց միջոցով բույսը կպչում է հենարանին և բարձրանում մինչև 1, 5-ից մինչև 2 մետր։ Ծաղիկները խոշոր են, հոտավետ, վառ կարմիր, երկնագույն, մուգ կապույտ գույների։ Բազմացվում է սերմերով, ծաղկում է շատ առատ։ Որպես դեկորատիվ բույս վաղուց մշակվում և օգտագործվում է այգիների, պուրակների, պատշգամբների կանաչապատման համար։
    Բազմամյա բույս է, պահանջկոտ է լույսի և ջերմության նկատմամբ: Սակայն ցրտադիմացկուն էլ է, կարող է դիմանալ օդի ջերմաստիճանի մինչև -5°C կարճատև իջեցմանը:

    Հոտավետ ոլոռիկ աճեցնելու հետ կապված որոշ նրբություններ
    1. Հոտավետ ոլոռիկն իմաստ չունի սածիլել, որովհետև այն լավ չի տանում տեղափոխումը: Բացի այդ, եթե մտադիր եք սածիլը աճեցնել լուսամուտի գոգին, ապա լույսը չի բավարարելու և սածիլը ձգվելու է:
    2. Սերմերը պինդ թաղանթ ունեն, այնպես որ լավ կլինի ցանելուց առաջ դրանք 2-3 ժամ թրջել գոլ ջրում ու այնուհետև ծլեցնել խոնավ լաթե անձեռոցիկի մեջ:  Ծլած սերմերն անմիջապես ցանվում են իրենց համար նախատեսված տեղում: Կա բացառություն: Հոտավետ ոլոռիկի տեսակներ կան՝ բաց դեղնավուն և սպիտակ ծաղիկներով, որոնց սերմերը թրջելուց փչանում են: Դրանց սերմերը ցանում են չոր վիճակում:
    3. Ցանել սերմերը պետք է ամենալուսավոր տեղում՝ 2-3 սմ խորությամբ: Այլ տեղերում էլ հոտավետ ոլոռիկը կծաղկի, բայց ավելի ուշ ու ոչ այնքան բուռն, որքան արևի տակ:
    4. Հողը, որտեղ աճեցնելու եք հոտավետ ոլոռիկը, պետք է պարարտ լինի, չափավոր խոնավ և ոչ թթվային (рН մինչև 7,5):
    5. Որպեսզի կողային ճյուղեր առաջանան, առաջին երեք տերևներն առաջանալուց հետո բույսի գագաթը պետք է կտրել:
    6. Բույսին պետք է աճի ճիշտ ուղղություն տալ և կապել ճյուղերը այնպես, որ կրող պատվանդանը, ցանկապատը կամ հյուսացանցը հավասարապես փաթաթված լինի բույսով:
    7. Ջրել պետք է կանոնավոր և առատ:
    8. Ամիսը երկու անգամ լրացուցիչ սնուցում կատարեք օրգանական պարարտանյութերով:
    9. Եթե ժամանակին հեռացվեն ծաղկելն ավարտած ծաղկաբույլերը, կարելի կլինի բույսի ծաղկելը երկարաձգել մինչև խոր աշուն:
    10. Խորհուրդ չի տրվում հաջորդ տարին հոտավետ ոլոռիկը նույն տեղում ցանել, բայց եթե դա անհրաժեշտ է, պետք է փոխել հողի նվազագույնը վերին շերտը և չմոռանալ կանոնավոր պարարտացնել:
    Հղումներ
  • Տափոլոռը որպես սիդերատ

    Տափոլոռը (լատ.՝ Láthyrus vérnus) բակլազգիների (թիթեռնածաղկավորներ) ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա խոտաբույս է:
    Ինքնափոշոտվող է։ Պտուղն ունդ է, պարունակում է 2–5 սերմ։ Գարնանացան է։ Սերմերը ծլում են 2–3°C պայմաններում։ Ծիլերը դիմանում են կարճատև սառնամանիքների (մինչև – 11°C)։ Չորադիմացկուն և աղադիմացկուն է։ Վեգետացիայի տևողությունը՝ 80–110 օր։ Հողերի նկատմամբ պահանջկոտ չի։
    Ձևավորում է բավականին մեծ կանաչ զանգված, այնպես որ արժե աճեցնել որպես կանաչ պարարտանյութ:
    Տափոլոռը հեշտությամբ է տանում կարճատև երաշտը՝ կանգնեցնելով տերևների աճը: Գրունտի նկատմամաբ շատ պահանջկոտ չէ: Լավագույն հողը տափոլոռի համար ավազակավայինն է: Ավազահողային և ավազային հողերում, լավ բերք ստանալու համար անհրաժեշտ կլինի հողի պարարտացում:
    Տափոլոռի համար հարմար են թեթև ալկալիական և չեզոք գրունտերը, իսկ թթվային, գերխոնավ ու ճահճային գրունտերում շատ վատ է աճում:
    Ի տարբերություն շատ այլ բակլազգիների, տափոլոռը հնձելուց հետո նորից արագ աճ է տալիս:
    Տափոլոռի որոշ տեսակներ շատ գեղեցիկ ծաղիկներր ունեն և հոտավետ են: Դրանցից ամենատարծված տեսակն է Հոտավետ ոլոռիկը (լատ.՝ Lathyrus odoratus), որն ունի  մոտ 1000 ենթատեսակներ:

    Հղումներ
  • Սիսեռը որպես սիդերատ

    Սիսեռը,  (լատ.՝ Cicer), բակլազգիների (թիթեռնածաղկավորներ) ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա  խոտաբույսերի ցեղ է։ Հայտնի է 27 տեսակ։ Մշակության մեջ տարածված է սովորական սիսեռը (Cicer arietinum
    Հյաստանում վայրի վիճակում աճում են երկու տեսակներ՝

    • Սիսեռ շատ փոքրիկ (Cicer minutum)
    • Սիսեռ անատոլիական (Cicer anatolicum

    Հանդիպում է Վայոց ձորի և Սյունիքի մարզերում։
    Վաղահաս սիսեռի վեգետացիոն շրջանը 90-100 օր է, մնացածների դեպքում 150-220 օր:
    Ծլում է օդի 3-5 աստիճան տաքության դեպքում: Ծիլերը կարող են դիմանալ մինուս 8-11 աստիճան կարճատև ցրտահարությանը:
    Ծաղկելու և պտուղներ ձևավորելու շրջանում, օդի ամենահարմարավետ ջերմությունը +24-28°C է:

    Կիրառում
    • Պարենային մշակաբույս է, օգտագործվում է սննդի, հրուշակեղենի, պահածոների արդյունաբերությունում։
    • Լավ սիդերատ է, արմատները հարստացնում են հողը ազոտով, իսկ մինչև ծաղկելը հնձված կանաչ զանգվածը, խառնվելով հողի հետ ու քայքայվելով, հարստացնում է հողը օրագանական և հանքային տարրերով:
    • Օգտագործում են սիրտ-անթային, վահանագեղձի, անեմիայի, շաքարային դիաբետի, մաշկային հիվանդությունների դեպքում։ Հակացուցված է` մետեորիզմի, ստամոքսահյութի, բարձր թթվայնության, նեֆրիտի, հոդատապի դեպքում։

    Սիսեռը ցրտադիմացկուն է և չի պահանջում հաճախակի ճրարբիացում:

    Հղումներ
  • Ոսպը որպես սիդերատ

    Ոսպը (անգլ.՝ Lentil, ռուս.՝ Чечевица, լատ.՝ Lens), միամյա բույս է, պատկանում է բակլազգիների (թիթեռնածաղկավորների) ընտանիքին։ Հայտնի է մոտ 6 տեսակ։
    Կախված տեսակից, Ոսպի վեգետացիոն շրջանը կազմում է 75-115 օր: Ծիլերը հայտնվում են ցանելուց 6-10 օր հետո:
    Մինչև ծաղկելը Ոսպը դանդաղ է աճում, իսկ ծաղկելուց հետո սկսում է բուռն աճել ու ճյուղավորվել:
    Որպես սիդերատ աճեցվող Ոսպը, հնձում և հողին են խառնում մինչև ծաղկելը:
    Ոսպի սերմերը սկսում են ծլել +4 և ավելի ջերմաստիճանի դեպքում: Ծիլերը կարող են դիմանալ կարճաժամկետ ցրտահարությանը: Աճի և զարգացման համար ամենահարմար ջերմաստիճանների տիրույթն է +17-+22 աստիճանը:
    Առանձնապես սկզբնական շրջանում, Ոսպը շատ պահանջկոտ է ջրի նկատմամբ: Ոսպ աճեցնելու համար ամենահարմարն են փխրուն ավազակավային և ավազահողային, կրով հարուստ հողերը:  Ծանր, թթվային և աղուտ հողերում Ոսպը շատ ցածր բերքատվություն ունի:

    Հղումներ
  • ԲԱՆՋԱՐԱՅԻՆ ՖԻԶԱԼԻՍ

    Ֆիզալիսը (լատ.՝ Physális philadélphica) լոլիկի բարեկամներից է, պատկանում  է մորմազգիների ընտանիքին: Միջատների միջոցով   փոշոտվող մշակաբույս է:  Այս   մշակաբույսը   պահանջկոտ չէ հողի նկատմամբ, կարող է   աճել բոլոր   տիպի  հողերում,  բացառությամբ  թթու հողերից   /PH=4,5/:
        Արարատյան հարթավայրում  ցանքը պետք է կատարել  մարտի երկրորդ, իսկ  նախալեռնային  շրջաններում` ապրիլի առաջին տասօրյակում: Բանջարանային  ֆիզալիսի սերմերը կարող են ծլել 15C  ջերմաստիճանի դեպքում, իսկ համերաշխ  ծիլերը ի հայտ  են գալիս  25C ջերմաստիճանի դեպքում. 14-15 օր հետո: 40 օրական սածիլները դաշտ պետք է տեղափոխել  90 x 70սմ սխեմայով, բույսը  բույսից տնկելով 30սմ հեռավորությամբ:
    Բանջարային ֆիզալիսը օգտագործում են սննդաարդյունաբերության մեջ և դեկորատիվ նպատակներով:  Նրանց ստանում են  ներկեր: Պտուղները  օգտագործում  թարմ վիճակում, ինչպես նաև նրանցից  պատրաստում են  մուրաբաներ, մարմելադներ, թթուներ: Օգտագործում են հրուշակեղենի  և սալաթների մեջ: Ի տարբերություն պոմիդորի, այս  մշակաբույսի  պտուղները շատ պահունակ և փխրուն են:

    Հղումներ
  • Լոբին որպես սիդերատ

    Լոբին (լատ.՝ Phaseolus vulgaris), ընդավորների ընտանիքին (Leguminosae) պատկանող խոտանման ցողուններով բույս է։ Ըստ թփի ձևի՝ լոբին կարող է լինել փաթաթվող և թփային։
    Սպիտակուցային նյութերով լոբու հատիկները մոտենում են մսին։ Լոբու հատիկների մեջ սպիտակուցները կազմում են 20-22% (մսում՝ 20-23%)։ Կանաչ լոբու մեջ սպիտակուցները 6-7% են։ Բացի այդ լոբին պարունակում է մոտ 2% ճարպ և, վերջապես, վիտամիններ ու հանքային աղեր։
    Լոբին աճելիս նաև հարստացնում է հողը ազոտով:
    Լոբին ջերմասեր մշակաբույս է, սերմերը ծլում են 12-15 աստիճան ջերմության դեպքում, իսկ ծիլերը և բույսը չեն դիմանում 0 ստիճանին:
    Ցանելուց առաջ լոբու սերմերը 20 րոպե թրջում են կալիումի պերմանգանատի 1 տոկոսանոց (10 գ՝ 1 լ ջրին)  լուծույթի մեջ, հետո լավ լվանում հոսող ջրի տակ, այնուհետև չորացնում ստվերում:
    Եթե լոբին ցանվում է բերքի համար ապա.
    Թփային լոբին ցանում են 5-6 սմ խորությամբ, իրարից 20-25 սմ հեռավորության վրա, իսկ շարքերի միջև թողնում են 40 սմ: Փաթաթվող լոբու շարքերի միջև թողնում են 50 սմ տարածություն և ցանում են 25-30 սմ իրարից հեռու: Ամեն բույսի համար տնկում են մինչև 1,5 մ բարձրությամբ ձողեր կամ նախատեսում են այլ հարմարություններ, որպեսզի բույսը փաթաթվելով վեր աճի:
    Լոբին գերադասում է չեզոք և թույլ թթվայնություն ունեցող հողեր (рН 6-7):
    Սիդերացիայի համար լոբին ցանում են շատ ավելի խիտ և հնձում ու հողին են խառնում մինչև ծաղկելը:

  • Սոյան որպես սիդերատ

    Սոյա, (լատ.՝ Glycine), պատկանում է բակլազգիների ընտանիքի խոտաբույսերի ցեղին։ Այն ունի մի քանի տասնյակ տեսակ։ Մշակության մեջ տարածված է թավոտ կամ մշակովի սոյա (Glycine․ hispida կամ Clycine max)։ Սոյա մշակովին միամյա է, վեգետացիոն շրջանը 90-160 օր է։ Արմատները խորանում են մինչև 1,5 մ և ավելի: Դրանց վրա բնակվում են բակտերիաներ, որոնք օդից ազոտ են կորզում, ինչով ոչ միայն ապահովում են սոյային, այլև որոշ քանակությամբ պաշարում են հողում:
    Սոյան ճյուղավորվում է ու կազմում է մինչև 1 մ բարձրության թուփ:
    Բակլազգիների մեջ սոյան առաջատար բույսի համարում ունի, քանի որ, բացի սիդերատ լինելուց, լայնորեն օգտագործվում է որպես սննդամթերք և անասնակեր: Սոյայի սպիտակուցը, իր հատկություններով, շատ մոտ է կենդանական ծագման սպիտակուցներին: Սոյայի չոր խոտը արժեքավոր անասնակեր է և իր սննդարարությամբ չի զիջում առվույտին ու  երեքնուկին:
    Սոյան որպես սիդերատ հնձում և խառնում են հողին մինչև ծաղկելը:

    Հղումներ
  • Չերվիլ

    Չերվիլը (լատ.՝ Anthriscus cerefolium) հովանոցավորների (նեխուրազգիների) (Umbelliferae, Apiaceae) երկշաքիլ բույսերի ընտանիքին պատկանող միամյա, հոտավետ խոտաբույս է: Շատ նման է մաղադանոսին: Համն էլ ունի մաղադանոսի և անիսոնի երանգներ: Օգտագործվում է որպես համեմունք և դեղաբույս: Որպես համեմունք օգտագործում են թարմ վիճակում, քնի որ չորացված չերվիլը կորցնում է հոտը: Երկար պահպանելու համար կարելի է սառեցնել:

    Աճեցման առանձնահատկությունները

    Ավելի հեշտ աճեցվող բույս դժվար գտնվի: Չերվիլը պահանջկոտ չի հողի նկատմամբ, ունակ է աճել ստվերում և չի վախենում կարճատև ցրտահարումներից: Բնականաբար, պարարտ հողում ավելի լավ է աճում ու ավելի շատ կանաչ զանգված է ձևավորում:
    Հետաքրքիր է, որ ամռան վերջում ցանված չերվիլը կարող է բարեհաջող ձմեռել ձյան տակ: Իսկ ամռան շոգին, հակառակը, վատ է աճում, ուստի գարնանը ցանում են ստվերում կամ կիսաստվերում:
    Բավարար լուսավորություն և ջերմություն ապահովելով չերվիլը շուրջ տարին կարելի է աճեցնել նաև տանը, օրինակ, լուսամուտի գոգին:

     Երբ ցանել

    Չերվիլի սերմերը սև են, մանր ու երկարավուն: Մոտ չորս տարի պահպանում են ծլողունակությունը: Կարելի է աշնանացան անել կամ ցանել վաղ գարնանաը: Ցանելուց հետո չերվիլը հասնում է 4-6 շաբաթվա ընթացքում: Որպես կանոն կտրում են թփի ողջ կանաչ մասը, քանի որ նոր ծիլեր համարյա չեն առաջանում: Որպեսզի այգում միշտ թարմ բերք լինի, 2-3 շաբաթը մեկ նոր ցանք են անում:
    Սերմը ցանում են 0,5 սմ խորությամբ, առաջին ծիլերը հայտնվում են 2-3 շաբաթից: Երբ ծիլերը հասնում են 5 սմ բարձրության նոսրացնում են այնպես, որ առնվազն 15 սմ իրարից հեռու լինեն:
    Խնամքը բարդ չէ ՝ անհրաժեշտ է պարբերաբար փխրեցնել հողը և ջրել:
    Անբավարար խոնավության և ուժեղ շոգին չերվիլի տերևները շուտ կոշտանում են և բույսը արագ ծաղկում է: Բազմաթիվ հասած սերմերը թափվում են քետնին և առատ ինքնացանք անում: Եթե պետք է հավաքել սերմերը, ապա ցողունները կտրում են երբ սերմերը սկսում են գորշանալ և թողնում են հասնեն ու չորանալ ստվերում:

    Չերվիլը որպես դեղաբույս

    Կիրառվում է որպես օրգանիզմի տոնուսը բարձրացնող, մարսողությունը բարելավող, միզամուղ, ինչպես նաև հակաբորբոքային միջոց՝ շնչառական ուղիների հիվանդության և դեղնախտի դեպքում:

    Հղումներ