Դունը պատկանում Է բոշխազգիների (Cyperaeeae) ընտանիքին։ Ճահճային բույս Է, հասնում է 0,4-3,0-մ բարձրության։ Մշակության մեջ հատկապես հաճախակի է հանդիպում Դուն հարթատերև տեսակը՝ իր բագմաթիվ այլատեսակներով։ Մշտադալար, գեղեցիկ բույս Է, որի մշակությունն առանձնապես դժվար չէ։ Հայրենիքը Մադագասկար կղզին է։ Աճեցվում է բնակարաններում և ջերմատներոււմ, ինչպես թաղարներում, այնպես էլ ակվարիումների մեջ։
Դուն հերթատերևը (անգլ.՝ Umbrella papyrus, Umbrella sedge կամ Umbrella palm, ռուս.՝ Циперус очереднолистный, լատ.՝ Cyperus alternifolius) Կա նաև խայտաբղետ ձևը՝ ‘Variegata’
Արեկա (լատ.՝ Areca) – Արեկան արևադարձային, փետրատերև արմավենի է: Բնական պայմաններում աճում է Հնդկաստանում և Շրի Լանկայում: Մշտադալար ծառ է, կամարաձև, 1,2-1,8 մետր երկարությամբ տերևները վառ կանաչ են: Սենյակային պայմաններում հանում է մինչև 2 մետր բարձրության:
Эта тропическая пальма любит тепло, в помещении, где она находится, зимой температура воздуха не должна опускаться ниже +16…+180С, летом в пределах +22…+250С. Этой пальме нужна высокая влажность воздуха, чтобы повысить влажность часто опрыскивайте листья растения и протирайте влажной губкой. Поливайте ареку мягкой водой, не допуская пересыхания земляного кома в горшке или излишней сырости. Пальма может расти в помещении в полутени или при рассеянном освещении.
Դիփսիս Кустовидной формы пальма хризалидокарпус с красивыми перистыми листьями хорошо растет в домашних условиях. В природе пальма вырастает высотой 10 метров со стволом в диаметре до 10 см, а в помещении многочисленные отпрыски от материнского растения образуют пышный куст с ажурными листьями высотой до 2 метров.
Хризалидокарпус любит яркое солнечное освещение с притенением от прямых солнечных лучей. Это теплолюбивая пальма, температура содержания не должна опускаться ниже +180С. Поливать пальму следует обильно и подкармливать регулярно раз в месяц.
ԼիկուլաЛикуала (Licuala) – декоративная комнатная пальма с круглыми плиссированными листьями с зубчатым краем, которые на тонких длинных черешках поднимаются вверх. В помещении мальма ликуала не превышает высоты 1,5 метров, благодаря своей компактной форме она отлично вписывается в интерьер.
Ликуала – тропическая пальма, требует внимательного ухода при выращивании в домашних условиях. Нужно обеспечить растению теплое содержание круглый год, летом температура воздуха не должна опускаться ниже +200С, а зимой ниже +160С. Пальма хорошо растет при рассеянном освещении, даже у окон с северным направлением. Неразрезные складчатые листья пальмы берегите от солнечных лучей, сквозняка и ветра, если решили вынести растение на открытый воздух. Пальма любит свежий воздух, при выращивании в домашних условиях следует часто проветривать комнату. Тропическая пальма ликуала влаголюбива, поливать ее нужно обильно круглый год, постоянно поддерживая землю в горшке влажно. Красивые веерные листья пальмы также требуют внимания, опрыскивайте их и протирайте влажной губкой.
Լիվիստոնա Ливистона (Livistona) – еще одна представительница веернолистных пальм, выделяется быстрым ростом и уже через три года превращается в крупное эффектное растение, высотой около 1,5 метров. Листья ливистоны растут на длинных черешках, покрытых острыми зубцами.
Лист пальмы состоит из складчатых сегментов, которые разделены до половины, а свободные кончики поникают вниз. Для этой пальмы благоприятен яркий рассеянный свет, прямые солнечные лучи могут оставить ожоги на листьях. Ливистона предпочитает умеренное тепло летом +16…+240С, зимой – прохладу в пределах +12…+160С. Летом, когда тепло, поливать пальму нужно обильно, зимой при прохладном содержании – умеренно. В весенне-летний период для роста пальму подкармливают предпочтительно органическим удобрением каждые 10-14 дней.
Խամերփոս (Chamaerops) Хамеропс (Chamaerops) – пальма с большими веерными листьями на крепком коричневом стволе, покрытом волокнами. В природе пальма хамеропс достигает высоты 5 метров, в комнатных условиях растет очень медленно.
Пальма хамеропс самая холодостойкая, в природе растет в Средиземноморье и Южной Европе, может выдержать кратковременное похолодание до -100С. Вообще эта пальма может переносить летом жару до +300С, а зимовать при температуре +50С. В комнатных условиях пальме хамеропс нужно обеспечить прохладную зимовку на утепленной лоджии. Поливают пальму в теплое время года обильно, зимой при прохладном содержании умерено. Очень полезно листья пальмы опрыскивать каждый день.
Կոկոսյան արմավենի(լատ.՝ Cocos nucifera)Кокосовые пальмы растут на песчаных побережьях тропиков. Это достаточно высокие пальмы с гладкими стволами высотой 20-30 метров. Листья у кокосовой пальмы размером 2-4 метра в длину, состоят из перистых сегментов длиной 50-70 см.
В домашних условиях в основном держат пророщенный кокос. Эффектный орех кокоса в горшке с поднимающимся ростком сбоку и распускающимися перистыми листьями выглядит очень декоративно. К сожалению кокосовый росток в доме живет недолго, после того как закончатся питательные вещества в орехе, он часто погибает. Кокосовая пальма хорошо себя чувствует в теплом помещении с температурой летом +20…+250С, зимой не менее +160С. Молодому ростку пальмы нужен только рассеянный свет, прямые лучи солнца противопоказаны. Создайте вокруг кокосовой пальмы теплую и влажную атмосферу. Поливайте кокос обильно, а чтобы земля не закисала и пропускала сквозь излишки воды, в субстрат добавляют мелкий щебень или крупный песок.
ՀովեաХовея (Howea) – изящная пальма, которую могут приобретать даже начинающие цветоводы, так как эта пальма на редкость вынослива, неприхотлива и быстро растет. Благодаря таким характеристикам пальма ховея получила широкое распространение в комнатной культуре.
Пальма ховея – многоствольная, растет как куст с ажурными перистыми листьями, слегка изогнутой формы, высотой до 2 метров. У взрослой пальмы в доме может развиваться до 12-15 листьев одновременно. Ховея любит рассеянный свет, но может переносить и полутень. Для растения предпочтительно умеренное тепло в пределах +18…+210С, зимой не ниже +120С. Поливайте пальму регулярно, не допуская пересыхания субстрата или переувлажнения. Сухой воздух пальма может переносить, но любит повышенную влажность. Подкармливают пальму в весенне летний период раз в две-три недели минеральным удобрением для пальм, чередуя его с органическим удобрением.
Վաշինգթոնիա Вашингтония (Washingtonia) – գեղեցիկ, հովհարաձև տերևներով արմավենու տեսակ է: Հասուն Վաշինգտոնիաները հասնում են զգալի բարձրության՝ 30 մետրի, իսկ դրանց տերեւների տրամագիծը հասնում է 1 մետրի։
Արմավենու տերևներն աճում են ցողունի վերևից երկար կոթունների վրա, որոնք ունեն սուր փշեր։ Վաշինգտոնիայի տերևը կտրատված է բազմաթիվ հատվածների, և դրանց միջև կախված են սպիտակ թելեր, որոնց համար բույսը ստացել է «թելավոր» անունը:
Սենյակային պայմաններում Վաշինգտոնիան երկու մետրից բարձր չի աճում: Այս արմավենին շատ է սիրում պայծառ լույս, բայց բույսը պետք է պաշտպանել կեսօրի ուղիղ արևի լույսից։ Վաշինգտոնիային անհրաժեշտ է մաքուր օդ, օդափոխեք այն սենյակը, որտեղ գտնվում է արմավենին ամեն օր՝ միաժամանակ պաշտպանելով բույսը միջանցքային քամուց: Գարնանն ու ամռանը արմավենին լավ կաճի + 18… + 27C ջերմաստիճանում, այդ ժամանակ առատորեն ջրում են և երկու շաբաթը մեկ սնուցում արմավենու համար նախատեսված հատուկ պարարտանյութով։ Ձմռանը Վաշինգտոնիան ավելի լավ է զով տեղ պահել մոտ + 16C ջերմաստիճանում և չափավոր ջրել, քանի որ խոնավությունն ու ցուրտը կարող են փտեցնել արմատները։ Ձմռանը արմավենու ծառը կարող է տառապել չոր օդից, հատկապես, երբ հարակից է ջեռուցման սարքերին և տերևների ծայրերը սկսում են արագ չորանալ: Տեղադրեք արմավենին ջեռուցման մարտկոցներից հեռու, ավելի հաճախ ցողեք դրա տերևները և կողքին դրեք սկուտեղ՝ թաց լաթով կամ մամուռով:
Փյունիկյան արմավենի Финиковые пальмы в изобилии растут в тропиках Азии и Африки. Сладкие плоды финиковой пальмы прекрасный десерт, а косточки от плодов может прорастить любой на своем подоконнике. У финиковой пальмы характерный колоновидный ствол и изогнутой формы перистые листья длиной до 1 метра. Финиковая пальма растет медленно, любит умеренное тепло в пределах +18..+210С, зимой не ниже +150С. Полив пальмы должен быть регулярный, чтобы земля в горшке была всегда влажной. Подкормки необходимы растению весной и летом в период роста, удобрение вносят раз в 3-4 недели, при недостатке питательных веществ пальма начинает болеть.
Կալիզիա բուրավետը (ոսկյա բեղ), (անգլ.՝ Basket plant, Chain plant կամ Inch plant, ռուս.՝ Каллизия душистая, Золотой ус, լատ.՝ Callisia fragrans)
Պատկանում է կոմմելինյան (Commelinaceae) ընտանիքին: Կա կալիզիայի 12 տեսակ և դրանք աճում են Կենտրոնական ու Հարավային Ամերիկաներում, Մեքսիկայում: Սակայն տարածված է մեկ տեսակը ` բուրավետ կալիզիան: Այս բույսը նորաձև է ХIХ դարից` անմիջապես հայտնաբերումից հետո: Այնուհետև կալիզիային մոռացան, իսկ հիմա սկսեցին բազմացնել ոչ որպես վայրի բույս, այլ որպես դեղաբույս: Բնության մեջ դա լեռների լանջերով և ճեղքերով սողացող բույս է, արմատակալում է ժայռերի հանգույցների մեջ, հասնում է ավելի քան 2 մետրի: Ոսկե բեղ են անվանում երկար շյուղերի համար, որոնք դուրս են գալիս տերևների արանքից, ինչպես գետնամորու բեղերը, և արմատակալում են: Այդ “բեղերի” երկարոթյունը հասնում է մինչև 1 մետրի, նրանք մերկ են , կարմրա-շագանակագույն, երկար միջնհանգույցներով և ծայրերին տերևների ոչ մեծ վարդակներով (սովորաբար համարվում է, որ բուժման համար գործածելի են այն շյուղերը, որոնք ունեն 9 միջնհանգույցից ոչ պակաս): ոշոր, մինչև 30սմ, համարյա գծով իրար փոխարինող և ցողունը գրկող տերևները զարգանում են միայն արմատակալումից հետո : Տերևը մասերի բաժանելիս ձգվում են կաուչուկի բարակ թելեր: Այս բույսի ցողունը չնայած երկար է, բայց չի կարող ուղղահայաց կանգնել, այդ պատճառով բնակարանում նրա համար հենարան է հարկավոր: Ծաղիկները, որոնք բնակարաններում հազվադեպ են լինում, դուրս են գալիս տերևների խոռոչից` երկար ցողունի վրա փնջիկներով շարված: Ամեն մի ծաղիկ ունի երեք սպիտակ, վարդագույն կամ կապույտ թերթիկ: Չնայած ծաղիկները անշուք են, բայց նրանք գրավում են իրենց սուր և հաճելի բույրով, որը նման է գեացինտի հոտին: Մի քանի անգամ այս բույսի անունը փոխել են: Առաջին նկարագությունը եղել է 1840 թ.որպես Spironema fragrans, հետո նրան անվանափոխեցին Rectanthera fragrans: Ժամանակակից անվանումը կալիզեան է (հունական Καλός — գեղեցիկ, Λις — շուշան – «գեղեցիկ շուշան»), այդ անունը նա ստացել է միայն 1942 թ., ամերիկացի R. E. Woodson-ից: 1978 թ. Կիևում հրատարակվել է “Տնային բույսեր և դեկորատիվ թփեր” գիրքը, որտեղ թույլ էին տվել սխալ`անվանելով կալիզեային դիխորազանդրա: Dichorisandra thirsiflora — դիխորազանդրա վրցնածաղիկ, չնայած նա կալիզեայի մոտիկ ազգականն է, բայց բոլորովին ուրիշ բույս է և հազվադեպ է հանդիպում պատուհանների վրա: Ոսկե բեղի, որպես դեղաբույսի տարածման գործում իր մեծ ներդրումն ունի Վլադիմիր Օգարկովը, որը համարյա 30տարի այն օգտագործել է իր պրակտիկայում մինչև առաջին հոդվածը գրելը, որը տպվեց 2000թ. “Առողջ ապրելակերպ” թերթում: Հետո հետևեցին այլ հեղինակների բազմաթիվ հոդվածներ, որի շնորհիվ ժաղովրդական բժշկության մեջ բույսը այժմ լայն կիրառում է ստացել: Ոսկե բեղի կազմության և ազդեցության գիտական ուսումնասիրություններ են կատարվում Պետերբուրգում և Նովոսիբիրսկում ու միակ բանը, որ ապացուցված է, այն է, որ բույսը թունավոր չէ: Նա իրոք պարունակում է մի շարք ակտիվ կենսաբանական նյութեր: Առաջին հերթին արագ բուժում է քերծվածքները, ոչ մեծ այրվածքները և կտրվածքները: Ցավոտ տեղը քսում են թարմ հյութը կամ վերքի վրա դնում են ճզմված տերևը: Ավելի բարդ դեպքերի համար բույսը նախապես հատուկ մշակում են` ուժեղացնելով նրա ակտիվությունը: Դրա համար ցողունը և բեղերը կտրելուց անմիջապես հետո փաթաթում են պոլիէթիլենային տոպրակի մեջ և երկու շաբաթ դնում սառնարանի ներքևի մասում: 3-4 աստիճան զրոյից բարձր: Պետք է ասել, որ կալիզեան հեռու է պանացեայից և նրա ազդեցությունը հիմնականում հիմնված է հիվանդի` բուժմանը հավատալու վրա, բայց մյուս կողմից իմունային համակարգի և ներզատիչ գեղձերի մի փոքր խթանումը, որը տալիս է ոսկե բեղը, իրոք օգտակար են բորբոքային տիպի մի շարք հիվանդությունների դեպքում: Կարելի է օգտագործել և ցողունների թուրմը, դրանով ախտահանելով վերքերը, իսկ օստեոխոնդրոզի , ռևմատիզմի և իշիազի ժամանակ նրանով շփել ցավոտ մասերը: Արտաքին օգտագործման լուծույթ պատրաստելու համար հարկավոր է վերցնել 12 հանգույցներով երկարություն ունեցող ոսկե բեղ և 0,5 լիտր օղու մեջ 10 օր պահել մութ տեղում: Այս հեղուկը օգտագործում են թրջոցների և շփումների դեպքում: Սակայն կալիզեայուվ բուժումը նույնպես ունի յուրահատկություններ և հակացուցումներ: Չի կարելի սկսել կալիզեայով բուժումը առանց փորձված ֆիտոթերապևտի հետ խորհրդակցելու, քանի որ յուրաքանչյուր հիվանդության համար դեղի չափը և դեղը խմելու սխեման տարբեր է: Մեծ դոզայով կամ չափից ավելի ժամանակաշրջանում դեղն ընդունելը կարող է վնասել ձայնային հանգույցները, փոխվել ձայնի տեմբրը, երբեմն նույնիսկ ձայնը: Իսկ վերականգնումը շատ դանդաղ է ընթանում: Ոսկե բեղը հեշտ է աճեցնել բնակարանում: Այն բազմանում է “բեղերի”մասերով, սովորական կտրոններով: Ամենաբարենպաստ ժամանակաշրջանը` մարտ, ապրիլ ամիսներն են, բայց անհրաժեշտության դեպքում կարելի է կլոր տարին բազմացնել: Կտրոնները կարելի է թողնել ջրում արմատակալեն, հետո հողի մեջ տեղադրել, երբեմն անմիջապես հողի մեջ արմատակալում են: Երիտասարդ բուրավետ կալիզիան ամեն տարի տեղափոխում են, իսկ մեծերը երկու- երեք տ
արին մեկ`գարնանը կամ աշնանը: Այս բույսը սիրում է լույս, բայց ոչ արևի ուղիղ ճառագայթներ, հատկապես տաք երեկոներին: Այդ ժամանակ նրանք գունաթափվում են, ճլորում և բեղեր չեն առաջանում: Սակայն ստվերոտ տեղ տեղափոխելուց հետո արագ վերականգնվում են: Հիվանդություններն ու վնասատուները. կարմիր սարդոստայնային տիզը և տրիպսները: Բույսի վարակի առաջին իսկ նշանների դեպքում անհրաժեշտ է ցողել սիստեմային ինսեկցիդով և 1-2 օր ծածկել պոլիէթիլային տոպրակով: Լավագույն պրոֆիլակտիկան ջրով ցողելն է , խոնավ օդի ամենօրյա ապահովումը:
Նյութերը մասնակի կամ ամբողջությամբ մեջբերելիս ակտիվ` հիպերլինքով հղումը Ankakh.com-ին պարտադիր է:
Խորդենին (աղավնակտուց, կռնկենի) (անգլ.՝ Geranium, Storksbills, ռուս.՝ Пеларгония,լատ.՝ Pelargonium) խորդենազգիների ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա խոտաբույս է: Հայտնի է 300 (այլ տվյալներով՝ 400) տեսակ: Խորդենու հայրենիքը Հարավային Աֆրիկան է, որտեղից Եվրոպա է բերվել XVII դարի վերջին՝ որպես գեղազարդիչ բույս: Խորդենին լայնորեն մշակվում է Ալժիրում, Ամերիկայում, Իսպանիայում, Ճապոնիայում:
Հայաստանում հայտնի է խորդենու 19–22 տեսակ՝ արնակարմիր, լեռնային, անտառային, ճահճային, քնքուշ և այլն: Հանդիպում է գրեթե բոլոր մարզերում՝ ստորին լեռնայինից մինչև ալպյան գոտու մարգագետիններում, բացատներում, թփուտներում, չոր լանջերին, խոնավ վայրերում և այլուր: Մշակության մեջ տարածված է վարդագույն խորդենին, որը միամյա կիսաթուփ է՝ հզոր արմատային համակարգով:
Խորդենին ջերմասեր, լուսասեր ու խոնավասեր բույս է, պահանջկոտ է հողի նկատմամբ: Բազմացվում է արմատակալներով (կտրոններով), որոնք աճեցվում են ջերմատներում:
Եթերայուղ ստանալու նպատակով օգտագործում են բույսն ամբողջությամբ (չնայած յուղը հիմնականում կուտակված է տերևներում): Օգտագործվում է օծանելիքի, օճառի, հրուշակեղենի արտադրության մեջ: Օժտված է նաև բուժիչ հատկություններով. նրա բույրը բուժում է գլխացավը, անքնությունը, իսկ արմատներից պատրաստված թուրմն ունի հակաբորբոքային ազդեցություն: Կանաչ զանգվածը պարունակում է աղաղանյութեր: Մեղրատու է:
Խորդենին այն սենյակային բույսերի շարքին է պատկանում, որոնք բացի բուժիչ հատկություններից ունեն նաև շատ օգտակար հատկություններ: Այն հակամանրէային և հակավիրուսային նշանակություն ունի: Աշնան և ձմռան օրերին խորդենու հոտը, նրա վառ կարմիր կամ վարդագույն ծաղիկները և ժաներիզավոր տերևները կարող են բարձրացնել տրամադրությունը, նպաստել սթրեսի և հոգնածության վերացմանը:
Համարվում է, որ բույսի էներգետիկ դաշտը պահպանում է բնակարանը և իրեն խնամող ընտանիքին դժբախտություններից, տհաճ խոսակցություններից, նեղացկոտությունից, նախանձից։ Նպաստում է բնավորության լավ գծերի կատարելագործմանը։
Խորդենու թուփը առանց բաժանման և տեղափոխման կարող է ծաղկել մինչև 10—15 տարի, դառնալով ավելի գեղեցիկ: Միայն 10—12 տարի հետո կերևան ծերության նշանները: Ավելի լավ է մինչ այդ ` 9—10 տարեկան թուփը բաժանել և տեղափոխել թարմ հողի մեջ: Խորդենին սիրում է մոխիր և ճիշտ ջրվել: Ծաղիկների թառամելուց հետո հարկավոր է կտրել դրանց ցողունները:
Շատ կարևոր է թե՛ տանը, թե՛ աշխատավայրում մաքուր ու թարմ օդ շնչելը: Գազօջախի, վառարանի աշխատանքից, վերանորոգման համար օգտագործված շինանյութերից օդում կարող են առաջանալ վնասաբեր տոքսիններ, որոնց ներկայությունն աննկատ է:
Պարբերաբար օդափուխությանը զուգահեռ, օդի մաքրման համար շատ կարևոր գործ կարող են անել սենյակային բույսերը:
Ստորև ներկայացնում ենք օդը մաքրող 14 լավագույն բույսերը:
Վնասատուներ համարյա չունի: Ըստ Ֆեն-շուի, հարմարավետ մթնոլորտ է ստեղծում:
Ըստ ամերիկյան NASA-ի գիտնականների, վերացնում է մրջնալդեհիդները (ֆորմալդեհիդ, formaldehyde), բենզոլը, եռաքլորէթիլենը, հանդիսանում է օդի բնական խոնավեցնող:
Գեղեցիկ բույս է, շատ լուսավորություն չի պահանջում:
Վերացնում է օդի միջի տոքսիկ նյութերի մեծամասնությունը, մանավանդ եռաքլորէթիլենը, բենզոլը, ֆորմալդեհիդը ու քսիլոլը:
Հայտնի է վիշապածառի մոտ 40 տեսակ:
Նրանք, ովքեր տանը կատու կամ շուն ունեն, պետք է նկատի ունենան, որ վիշապածառը թունավոր է նրանց համար: Եթե բնակարանը, որտեղ ապրում եք ձեր սիրելի կենդանիերի հետ, փոքր է, ապա վիշապածառի ընտրությունն այնքան էլ հաջող չէ:
Շատ լավ է մաքրում օդը տարատեսակ աղտոտվածությունից նաև հարստացնելով այն թթվածնով։ Շշատ հոգածություն չի պահանջում, լավ է իրեն զգում յուրաքանչյուր միջավայրում։ Քլորոֆիտումը ամենից լավ իրեն զգում է պատուհանագոգին, երբ նրա վրա արևի լույս է ընկնում։ Այն պետք է ջրել պարբերաբար և հաճախակի ցողել։
Ամենա ոչպահանջկոտ բույսերից մեկն է, որը նաև մեծ քանակությամբ թթվածին է արտադրում։ Սանսևիերիան իրեն հրաշալի է զգում ինչպես հով, այնպես էլ տաք սենյակում, ընդորում, չնայած լուսասեր է, կարող է աճել նաև կիսախավարում։ Երաշտադիմացկուն է՝ հաճախակի ջրման կարիք չունի։
• при температуре воздуха выше 15°C необходимы частые опрыскивания, цветение не будет долгим и обильным, ваозможно пожелтение и опадение листвы;
• повреждается щитовкой, тлей
Уход в период покоя:
оптимальная температура: 5-12°C
полив и влажность воздуха: умеренный
период покоя: в комнатных условиях вынужденный (с октября по февраль) в связи с пониженной освещенностью и влажностью воздуха
Размножение:
укоренением полуодревесневших черенков при температуре субстрата 20-25°C
Специфические требования культуры:
• прохладная зимовка;
• формировка кроны прищипкой и обрезкой
Декоративные свойства:
листья, цветки
окраска и форма листьев: тёмно-зелёные, сидячие или короткочерешковые, до 2,5 см длиной и 0,5 см шириной
сроки цветения: обычно в летне-осенний период
окраска цветков:
форма и размер цветка, соцветия: цветки одиночные, до 3 см в диаметре
Էպիֆիլումը (անգլ.՝ Climbing cacti, Orchid cacti and Leaf cacti, ռուս.՝ Эпифиллум, լատ.՝ Epiphyllum) էպիֆիտային կակտուսների ցեղի անվանումն է, որն ընդգրկում է 20 տեսակի բույսեր: Բնական պայմաններում էպիֆիտային կակտուսներն աճում են Մեքսիկայից մինչև Ամերիկայի արևադարձային գոտին:
Աճում են որպես թուփ, ձևավորում են փայտացող բուն և տափակ, տերևանման ճյուղեր: Իրական տերևները մանր թեփուկների տեսք ունեն, իսկ ծաղիկները խոշոր են, ձագարանման և հոտավետ: Ծաղիկների արտակարգ գեղեցկության համար էպիֆիլումն ունի նաև խոլորձ-կակտուս անվանում: Նույնիսկ սենյակային պայմաններում, արհեստական, խաչաձև փոշոտման միջոցով կարելի է ստանալ սալորի չափսի պտուղներ, որոնք բուրավետ են, ուտելի և ունեն քաղցր, էկզոտիկ համ: https://youtu.be/LAO7O5th4AM
Տեսակները
Էպիֆիլում քառթավոր
(Эпифиллум зазубренный, Epiphyllum crenatum) Քառթավոր էպիֆիլումը 1 մետր բարձրության հասնող կիսա էպիֆիտ կակտուս է: Կողային տերևանման ճյուղերը հաստ են, կարող են մինչև 70 սմ երկարել և 4-10 սմ լայնք ունենալ: Ծաղիկը բացվում է գիշերը:
Էպիֆիլում թթվատերև
(Эпифиллум кислолепестной, Epiphyllum oxypetalum) Թթվատերև էպիֆիլումը խոշոր՝ մինչև 3 մ բարձրության հասնող բույս է, ձևավորում է երկար, փայտացող ճյուղեր: Երկրորդական ճյուղերը տափակ են ու մինչև 10 սմ լայնություն ունեն: Ծաղիկները սպիտակ են, ունեն մինչև 20 սմ երկարություն: Պտուղները կարմիր են:
Կան շատ հբրիդային տեսակներ, որոնք տարբերվում են ծաղիկների գույնով:
Էպիֆիլում Լաու
(Эпифиллум Лау, Epiphyllum laui Kimnach) Լաու էպիֆիլումը արագաաճ էպիֆիտ և լիտոֆիտ կակտուս է: 1-2 սմ տրամագիծ ունեցող ճյուղեր ունի: Կողային ընձյուղների լայնքը 5-7 սանտիմետր է:
Ձևավորում է 3-5 մմ երկարությամբ, 1-5 հատ մազանման, դեղնադարչնագույն փշեր: Ծաղիկները բացվում են երեկոյան և, որպես կանոն մնում են բացված 48 ժամ:
Էպիֆիլում անկյունավոր
(Эпифиллум угловатый, Epiphyllum anguliger) Անկյունավոր էպիֆիլումը լավ ճյուղավորված թփի տեսք ունեցող բույս է: Ճյուղերը ներքին մասում կլոր են կամ, հազվադեպ, եռանկյունաձև: Կողային ընձյուղները նշտարաձև են, կտրատված եզրերով: Ճյուղերն ունենում են մինչև 1 մետր երկարություն և 4-8 սմ լայնք: Ծաղիկները խոշոր են և բուրավետ:
Էպիֆիլում Հուկերի
(Эпифиллум Хукера, Epiphyllum hookeri) Հուկերի էպիֆիլումը մինչև 10 սմ պարագծով, կոշտ, աղեղնաձև, երբեմն խոնարհված ճյուղերով կակտուս է: Ծաղիկները սպիտակ ու խոշոր են:
Էպիֆիլում ֆիլանտուս
(Эпифиллум филлантус, Epiphyllum phyllanthus) Ֆիլանտուս էպիֆիլումը 50-100 սմ ճյուղեր ձևավորող կակտուս է: Երկրորդային տերևանման ճյուղերն ունենում են 25-50 սմ երկարություն: Ծաղիկներն ունենում են 4-18 սմ պարագիծ:
Էպիֆիլում Թոմասի
(Эпифиллум Томаса, Epiphyllum thomasianum) Թոմասի էպիֆիլումը թփանման կակտուս է, որի խոնարհվող ճյուղերը կարող են երկարել մինչև 4 մետրի:
Խնամքը
Լուսավորությունը Առատ ծաղկելու համար էպիֆիլումներին անհրաժեշտ է որքան հնարավոր է պայծառ, ծրված լուսավորություն: Դրանք լավ են աճում արևմտյան և արևելյան պատուհանագոգերին: Հյուսիսային պատուհանի գոգին առատ ծաղկում ակնկալել պետք չէ, իսկ հարավային պատուհանի գոգին աճեցնելիս բույսը, այրվածքներից խուսափելու համար, կեսօրին մոտ ժամերին պետք է ստվերել: Ամռանը խորհուրդ է տրվում էպիֆիլումը հանել պատշգամբ, կամ այգի՝ թարմ օդի, դնել լուսավոր տեղում, բայց ոչ Արևի ուղիղ ճառագայթների ներքո: Օդի ջերմաստիճանը Էպիֆիլումների համար +20 – +25°C օդի ջերմությունը ամենից հարմարավետն է: Ձմռանը, հանգստի շրջանում, եթե հնարավոր է, ջերմաստիճանը նվազեցնում են մինչև +10- +15°C: Օդի ջերմաստիճանի նվազումը +5°C-ից կարող է մահաբեր լինել էպիֆիլումի համար: Օդի խոնավությունը Էպիֆիլումները պահանջկոտ չեն օդի խոնավության նկատմամբ, բայց, խորհուրդ է տրվում ամռան շոգին հնացված ջրով պարբերաբար ցողել բույսը : Ջրելը Էպիֆիլումները, ինչպես և խոնավ անտառներում աճող բոլոր կակտուսները, պետք է ջրել շատ ավելի հաճախ քան չոր կլիմայում աճողները: Ծաղկամանի հողը միշտ պետք է չափավոր խոնավ լինի: Ջուրը պետք է փափուկ լինի, հնացված, սենյակի ջերմաստիճանի: Ձմռանը ավելի քիչ են ջրում, իսկ շատ զով սենյակում պահելու դեպքում, ընդհանրապես չեն ջրում: Գարնանը ջրելը մի քիչ շատացնում են, իսկ կոկոններ հայտնվելուց հետո սկսում են առատ ջրել:. Պարարտացումը Գարնանն ու ամռանը էպիֆիլումներին խորհուրդ է տրվում սնուցել ամսական 2 անգամ՝ կակտուսների համար պատրաստված պարարտանյութերով: Ծաղկի կոկոններ հայտնվելու դեպքում կարելի է սնուցում անել գոմաղբի լուծույով (1 մաս գոմաղբը լուծել 4 մաս ջրում): Ծաղկելուց հետո, մինչև ցրտերը, այդպիսի սնուցումներ կարելի է անել 2 շաբաթը մեկ: Գոմաղբի լուծույթի փոխարեն կարելի է սնուցում անել սենյակային բույսերի համար նախատեսված, սովորական, ազոտ պարունակող պարարտանյութով: Հողախառնուրդը Հողը պետք է պարարտ լինի: Կարելի է օգտագործել կակտուսների համար նախատեսված պատրաստի հողախառնուրդը՝ ավելացնելով դրան տորֆ, կամ տերևային բուսահող և ավազ: Հողախառնուրն ինքնուրույն պատրաստում են հետևյալ բաղադրատոմսով՝
Հողի թթվայնությունը՝ рН 5-6: Կիրը հակացուցված է: Տեղափոխումը Անհրաժեշտության դեպքում այլ ծաղկաման տեղափոխելն անում են ծաղկելուց հետո: Պետք է հաշվի առնել, որ արմատների համար նեղվածքը նպաստում է բույսի ծաղկելուն, այնպես որ ամենամյա տեղափոխության կարիք չկա: Ծաղկամանը պետք է լինի ոչ բարձր, լայն և ծակոտկեն, քանի որ էպիֆիլումների մեծամասնության արմատները թույլ զարգացած են: Տեղափոխելուց հետո բույսը որոշ ժամանակ ստվերում են պահում և զգուշությամբ են ջրում: Ծաղկելը Փետրվարի երկրորդ կեսին, հանգստի շրջանից հետո, էպիֆիլումը սկսում է աճել և, լավ պայմաններում, սկսում են կոկոններ գոյանալ: Այդ ընթացքում բույսը պետք չէ տեղաշարժել՝ կոկոնները կարող են թափվել: Որպես կանոն էպիֆիլումները գարնանն են ծաղկում: Ծաղիկները 4-5 օր բացված են մնում: Ծաղկման շրջանում բույսը պետք է հաճախակի ջրել, ցողել և սնուցել: Լավ խնամքի դեպքում էպիֆիլումը կարող է մեկ անգամ էլ աշնանը ծաղկել: Տերևանման ճյուղերին զուգահեռ կարող են աճել բարակ, եռանկյունաձև ճյուղեր, որոնք ավելի լավ է կտրել, քանի որ դրանց վրա համարյա երբեք ծաղիկ չի գոյանում: Բազմացումը Էպիֆիլումները կարելի է բազմացնել սերմերով, կտրոններով կամ թուփը կիսելով: Սերմից աճեցնելու դեպքում, սկզբում հայտնվում է խիտ փշերով դասական կակտուս, սակայն, ժամանակի հետ ճյուղերը սկսում են տափակել, դառնալ տերևանման և կորցնում են փշերը: Սերմերի ծլելու համար հողի լավագույն ջերմաստիճանը +20 – +25°С տիրույթում է: Լավ խնամքի դեպքում սերմով աճեցված էպիֆիլումը ծաղկում է 4-5 տարեկանում: Կտրոնով բազմացնելու համար, տափակ, տերևանման ճյուղից կտրում են 10-15 սմ երկարությամբ կտրոն, որի ներքևի հատվածը սրացնում են՝ դարձնելով սլաքաձև: Այնուհետև կտրոնը 2-3 օր կախում են ուղղահայաց դիրքում, որպեսզի միջի հյութը թափվի և կտրվածքը չորանա: Չորանալուց հետո կտրոնը տնկում են 7 սանտիմետրանոց ծաղկամանի կամ տնկամանի մեջ, որտեղի հողախառնուրդը բաղկացած պետք է լինի՝
Հողախառնուրդի մակերեսին, 2 սմ խորությամբ, լվացված գետի ավազի շերտ են լցնում, իսկ կտրոնները տնկում են 1 սմ խորությամբ: Տնկելուց հետո 24 ժամ պահում են ստվերում և չեն ջրում:
Պարտիզակն ունի Ֆիլանտուս էպիֆիլումի կտրոնները պարզապես ջրում արմատակալելու դրական փորձ:
Հիվանդություններ և վնասատուներ Վիրուսային մոզաիկան հիվանդություն է, որի ժամանակ էպիֆիլումի տերևանման ճյուղերին հայտնվում են բազմաթիվ մանր, բաց գույնի բծեր, սկսում են չորանալ ընևյուղների ծայրերը և թափվում են կոկոնները: Բուժելը շատ դժվար է, ավելի հեշտ և ճիշտ է ոչնչացնել հիվանդ բույսը: Հիմնական վանասատուներն են վահանակիրը, տիզը և ալրատիզը: Բացոդյա պայմաններում պետք է զերծ պահել լորձնէակների հարձակումից: Երբեմն բույսի վրա հայտնվում են լայնացող, շրջանաձև, խցանակեղևատիպ բծեր: Պատճառը կարող է լինել սնկային վարակումը (ֆուզարիոզ կամ այլ):
Սխտոր (Garlic, Чеснок, Allium sativum), միամյա, վեգետատիվ ճանապարհով բազմացող բանջարային մշակաբույս, որի մշակովի տեսակները լայն տարածում ունեն սննդի, երշիկի ու պահածոների արդյունաբերության և ժողովրդական բժշկության մեջ։ Օգտագործվում է թարմ վիճակում ծանրամարս կերակուրների հետ որպես համեմունք, թթուների ու պահածոների մեջ՝ որպես յուրահատուկ համ ու բույր տվող համեմունք, և երշիկի արդյունաբերության մեջ՝ որպես հականեխիչ ազդեցություն ունեցող նյութ։
Աճեցնելը
Սխտորը ցրտադիմացկուն բույս է, աճել սկսում է +3 – +5 °C-ում։ Տարբերվում են 2 ենթատեսակ՝ ցողունավոր (գարնանացան) և սովորական (աշնանացան)։ Սովորական (ցողուն չառաջացնող) տեսակն առաջացնում է միայն սոխուկներ, որոնք կազմված են պճեղներից (ատամիկներից)։ Ցողունավորը սոխուկներից բացի առաջացնում է նաև ընձյուղ՝ ծաղկաբույլով, որում կազմավորվում են օդային սոխուկներ։ ՀՀ-ում տարածված լավագույն սորտը տեղականն է։
Բազմացնում են վեգետատիվ ճանապարհով։ Պճեղները տնկում են վաղ գարնանը կամ աշնանը (սոխուկները պահելու հարկ չի լինում և կորուստը նվազում է)։ Աշնանացանն ավելի բերքատու է, բայց երկարատև չի պահպանվում, իսկ գարնանացանը պահպանվում է մինչև նոր բերքը։
Աշնանը նախորդ բույսի բերքահավաքից հետո, սխտորի տակի հողը պետք է պարարտացնել օրգանական (5-6 կգ բուսահող կամ կոմպոստ) և հանքային (30 գ սուպերֆոսֆատ և 20 գ կալիումի քլորիդ՝ 1 մ²–ին) պարարտանյութերով։ Հողն անհրաժեշտ է վերափորել և խառնել պարարտանյութը։ Սխտորը գերադասելի է աճեցնել 15-20 սմ բարձրության և 1 մ լայնության մարգերում։ Աշնանացան սխտորի միջշարային հեռավորությունը 20-25 սմ է, միջբուսայինը՝ 5-8 սմ, տնկման խորությունը՝ 3–4 սմ, մուլչապատում են տորֆով կամ բուսահողով (1,5-2 սմ)։ Պետք է առաջացող ընձյուղները կոտրելով հեռացնել, որից բարձրանում է բերքատվությունը։ Երբ սխտորի տերևները դեղնում են, բույսը պետք է հողից հանել և 4-5 օր չորացնել արևի տակ՝ թողնելով մարգում։ Գարնանցան սխտորը տնկում են վաղ գարնանը, ձնհալից հետո, նույն եղանակով, ինչ աշնանացանը։ Առաջացած ծիլերը պետք է սնուցել միզանյութով (1 մ²–ին՝ 10-15 գ) և ջրել հողի չորանալուն զուգընթաց։
Սոխուկների ձևավորման փուլում պետք է սնուցել հանքային պարարտանյութերով (50 գ սուպերֆոսֆատ և 15 գ կալիումի քլորիդ՝ 1 մ²–ին)։ Ս. հավաքում են ստորին տերևների չորանալու ժամանակ։
Կալիզիա բուրավետը (ոսկյա բեղ), (անգլ.՝ Basket plant, Chain plant կամ Inch plant, ռուս.՝ Каллизия душистая, Золотой ус, լատ.՝ Callisia fragrans)
Խորդենին (աղավնակտուց, կռնկենի) (անգլ.՝ Geranium, Storksbills, ռուս.՝ Пеларгония, լատ.՝ Pelargonium) խորդենազգիների ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա խոտաբույս է: Հայտնի է 300 (այլ տվյալներով՝ 400) տեսակ: Խորդենու հայրենիքը Հարավային Աֆրիկան է, որտեղից Եվրոպա է բերվել XVII դարի վերջին՝ որպես գեղազարդիչ բույս: Խորդենին լայնորեն մշակվում է Ալժիրում, Ամերիկայում, Իսպանիայում, Ճապոնիայում: 
Կուֆեա հիսոփատերևը (անգլ.՝ False heather, Mexican heather, Hawaiian heather or Elfin herb, ռուս.՝ Куфея иссополистная, լատ.՝ Cuphea hyssopifolia)
