Category Archives: Կանաչեղեն

Բույսեր, Խոտաբույսեր, Կանաչեղեն

Սուսամբար

Leave a comment

Սուսամբար (անգլ․՝ Marjoram, ռուս․՝ Майоран, լատ․՝ Origanum majorana), հայտնի նաև որպես Մայորան, բազմամյա, բուրավետ խոտաբույս է, որը պատկանում է Խուլեղուկազգիների ընտանիքին։

Հայաստանում այն աճեում է ինչպես անտառային գոտիներում, այնպես էլ տնային պարտեզներում։

Բուսաբանական նկարագրություն

Տեսակներ

  • Քաղցր Սուսամբար (Origanum majorana) – ամենատարածված տեսակ;
  • Ագրասուսամբար (Origanum vulgare) – վայրի տեսակ;
  • Սիրիական Սուսամբար (Origanum syriacum) – ավելի կծու համով տեսակ։

Արտաքին տեսք

  • Բարձրություն: 30-60 սմ;
  • Տերևներ: Մանր, ձվաձև, մոխրականաչավուն;
  • Ծաղիկներ: Մանր, սպիտակ կամ վարդագույն, հուրանանման ծաղկաբույլեր;
  • Արմատային համակարգ: Մազարմատային, մակերեսային։

Աճեցում Հայաստանի պայմաններում

Կլիմայական պահանջներ

Սուսամբարը իդեալական է Հայաստանի բնակլիմայական պայմանների համար.

  • Ջերմաստիճան: +15°C-ից +25°C;
  • Լուսավորություն: Արևոտ կամ կիսաստվերային տեղանք;
  • Հող: Բերրի, լավ ջրաթափանց, չեզոք pH։

Բազմացման եղանակներ

Սերմով

Ցանելու ժամկետը՝ Մարտ-Ապրիլ
Խորություն՝ 0.5-1 սմ
Հեռավորություն՝ 20-25 սմ
Ծլում՝ 10-14 օր հետո

Թփի բաժանումով

  • Ժամանակ՝ Գարուն կամ աշուն
  • Մեթոդ՝ Բաժանել 2-3 մասի
  • Արմատավորում՝ 7-10 օրում

Կտրոններով

  • Ժամանակ՝ Մայիս-Հունիս
  • Երկարություն՝ 10-15 սմ
  • Արմատակալում՝ 2-3 շաբաթ

Խնամքը

Ջրելը

  • Ամառ՝ Շաբաթը 2-3 անգամ
  • Գարուն-Աշուն՝ Շաբաթը 1-2 անգամ
  • Ձմեռ՝ Ջրել հազվադեպ

Պարարտացում

Գարուն՝ Ազոտային պարարտանյութեր
Ծաղկելուց առաջ՝ Ֆոսֆոր-Կալիում
Աշուն՝ Կոմպոստ կամ հումուս

Էտ և ձևավորում

  • Առաջին էտ՝ Ծաղկելուց առաջ
  • Երկրորդ էտ՝ Օգոստտոս-Սեպտեմբեր
  • Ձմեռային էտ՝ Հոկտեմբեր-Նոյեմբեր

Բերքահավաք և պահպանում

Բերքահավաքի ժամկետներ

  • Թարմ օգտագործման համար՝ Ամբողջ աճման սեզոն
  • Չորացման համար՝ Ծաղկման սկզբում
  • Սերմերի համար՝ Հասունացման պահին

Չորացման Եղանակներ

  1. Բնական չորացում՝ ստվերում, լավ օդափոխվող տեղ
  2. Չորացման սարք՝ +35°C-ից ոչ բարձր ջերմաստիճան
  3. Միկրոալիքային չորացում՝ կարճ ժամանակում

Պահպանման ժամկետներ

  • Չորացված՝ ապակյա տարաներում, 1 տարի
  • Սառեցված՝ պոլիէթիլենային տոպրակներում, 6 ամիս
  • Ձեթում՝ ձիթապտղի յուղում, 3 ամիս

Օգտակար հատկություններ

Բուժական նշանակություն

  • 🌿 Մարսողություն՝ Բարելավում է ախորժակը
  • 🌿 Նյարդային համակարգ՝ Հանգստացնող ազդեցություն
  • 🌿 Շնչառական օրգաններ՝ Մեղմացնում է հազը
  • 🌿 Հակաբորբոքային՝ Նվազեցնում է բորբոքումները
  • 🌿 Հակամանրէային՝ Պայքարում է վարակների դեմ

Սննդային արժեք (100 գրամ չորացված)

  • Կալորիականություն՝ 271 կկալ
  • Սպիտակուցներ՝ 12.7 գ
  • Ճարպեր՝ 7 գ
  • Ածխաջրեր՝ 60.6 գ
  • Մանրաթելեր՝ 40.3 գ

Պայքար հիվանդությունների և վնասատուների դեմ

Հիմնական վնասատուներ

  • Խլածաղիկ՝ Բույսի հյութը ծծող
  • Սարդոստայնային տիզ՝ Տերևների վնասում
  • Սնկային հիվանդություններ՝ Ցողացող ցող

Կանխարգելում և Բուժում

  • Կանխարգելում՝ Կանոնավոր օդափոխություն
  • Բնական մեթոդներ՝ Դաղձի թուրմ
  • Քիմիական միջոցներ՝ Կենսաբանական պրեպարատներ

Սենյակային պայմաններում աճեցնելը

Սուսամբարը (Origanum majorana) միջերկրածովյան բույս է և շատ հարմար է սենյակային պայմաններում աճեցնելու համար։ Ահա, թե ինչպես կարող եք աճեցնել և խնամել այն տանը:

Մայորանի աճեցումը սենյակային պայմաններում

1. Ընտրեք ճիշտ տարան և հողախառնուրդը

  • Ծաղկաման (տարա). Ընտրեք մոտ 20 սմ տրամագծով (կամ ավելի մեծ՝ մի քանի բույսի համար) և դրենաժի անցքեր ունեցող տարա։ Մայորանը չի սիրում ջրակալում։
  • Հող. Օգտագործեք թեթև, լավ ջրահեռացվող հողային խառնուրդ, որը հատուկ է սենյակային բույսերի կամ անգամ կակտուսների համար։ Կարող եք ավելացնել պեռլիտ (perlite) կամ խոշոր ավազ՝ ջրահեռացումը բարելավելու համար։

2. Ցանելը/Տնկելը

  • Սերմերը ցանեք հողի մակերևույթին, թույլ տվեք մնան չծածկված կամ ծածկեք շատ բարակ հողի շերտով (մոտ 6 մմ)։ Պահպանեք խոնավություն և տաքություն (18-21°C): Ծիլերը սովորաբար դուրս են գալիս 1-2 շաբաթվա ընթացքում։
  • Եթե գնում եք պատրաստի սածիլներ, տեղափոխեք դրանք ավելի մեծ տարայի մեջ՝ համոզվելով, որ արմատները չեք վնասում։

Մայորանի խնամքը

1. Լույս

Մայորանը միջերկրածովյան բույս է և պահանջում է շատ լույս։

  • Տեղադրեք ծաղկամանը ամենաարևոտ պատուհանագոգին (ցանկալի է հարավային կողմի)։
  • Անհրաժեշտ է օրական առնվազն 6-8 ժամ ուղիղ արևի լույս։
  • Ձմռանը, եթե լույսը քիչ է, կարող եք օգտագործել լրացուցիչ ֆիտոլամպ (LED լույսեր)՝ օրական 14-16 ժամով։

2. Ջրելը

  • Թույլ տվեք, որ հողի վերին շերտը չորանա նախքան կրկին ջրելը։
  • Մայորանը դիմացկուն է երաշտին, բայց տանը պետք է կանոնավոր ջրում, սակայն պետք է խուսափել գերջրումից, քանի որ դա կարող է հանգեցնել արմատների փտման։
  • Ջրելուց հետո մաքրեք տարայի տակդիրի մեջ կուտակված ավելորդ ջուրը։

3. Ջերմաստիճան և խոնավություն

Սուսամբարը շատ զգայուն է ցրտի նկատմամբ: Ձմռանը սենյակային պայմաններում այն նվազագույնը կդիմանա 10∘C ջերմաստիճանին, սակայն ցանկալի է պահել ավելի տաք պայմաններում՝ 15∘C և բարձր։

Միջերկրածովյան այս բույսը չի սիրում սառը հոսանքները և ցածր ջերմաստիճանը։

  • Օպտիմալ ջերմաստիճանը մայորանի ակտիվ աճի համար մոտ 18−21∘C է։
  • 10∘C-ից ցածր ջերմաստիճանները կարող են դանդաղեցնել աճը, վնասել բույսը և երկարատև ցրտահարության դեպքում (նույնիսկ առանց բացասական ջերմաստիճանի) կարող են հանգեցնել նրա մահվանը, հատկապես, եթե հողը խոնավ է։

Ձմռանը ավելի լավ է ծաղկամանը դնել տան ամենաջերմ և արևոտ հատվածում՝ խուսափելով պատուհանի ցուրտ ապակուն անմիջականորեն հպվելուց։

  • Խոնավությունը. Մայորանը նախընտրում է ցածր խոնավություն, ինչը տան պայմաններում սովորաբար խնդիր չէ։ Լավ օդափոխությունը կարևոր է։

4. Պարարտացում

  • Սենյակային պայմաններում մայորանին շատ պարարտանյութ պետք չէ։
  • Կարող եք ամիսը մեկ անգամ կամ երկու անգամ (գարնանը և ամռանը) կիրառել հեղուկ, հավասարակշռված պարարտանյութի կես չափաբաժինը։

5. Կտրում (Մշակում)

  • Կանոնավոր կտրումը կարևոր է, քանի որ այն խթանում է թփի աճը և թույլ չի տալիս բույսին չափից շատ փայտանալ։
  • Հավաքեք երիտասարդ տերևների ճյուղերը՝ կտրելով ցողունի վերին մասերը։
  • Ծաղկելուց առաջ կտրելը պահպանում է տերևների լավագույն համը։

Հավաքում և Օգտագործում

  • Կարող եք հավաքել մայորանի տերևները, երբ բույսը հասնի մոտ 15 սմ բարձրության։
  • Հավաքեք երիտասարդ ցողունները և տերևները՝ կտրելով դրանք առավոտյան, երբ դրանք լի են եթերայուղերով։
  • Մի՛ կտրեք բույսի ավելի քան մեկ երրորդը մեկ անգամից։ Սա կխթանի նոր աճը։
  • Մայորանը լավագույնս օգտագործվում է թարմ վիճակում, բայց կարող եք նաև չորացնել կամ սառեցնել։

Հետևելով այս հրահանգներին, դուք կունենաք թարմ, բուրավետ մայորան ամբողջ տարին: Հարցեր ունե՞ք խնամքի որևէ կետի վերաբերյալ:

Խոհարարական կիրառում

Ավանդական հայկական ուտեստներ

  • Խաշլամա՝ Համ տալու համար
  • Տոլմա՝ Համեմունքների խառնուրդում
  • Բանջարեղենով ճաշեր՝ Բուրավետության համի համար

Ժամանակակից Ռեցեպտներ

Սուսամբարով հավի ճաշ

Բաղադրիչներ:
- 1 կգ հավի միս
- 2 ճ.գ. թարմ սուսամբար
- 4 պճեղ սխտոր
- 1 լոլիկ
- Աղ, պղպեղ ըստ ճաշակի

Խոհարարություն:
1. Հավը տապակել ոսկեգույն դարձնելով
2. Ավելացնել բանջարեղեն և համեմունքներ
3. Եփել 30 րոպե ցածր կրակի վրա

Սուսամբարի յուղ

Բաղադրիչներ:
- 1 բաժակ ձիթապտղի յուղ
- ½ բաժակ թարմ սուսամբար
- 1 ճ.գ. չորացված սուսամբար

Կառավարում:
1. Բույսերը մանր կտրատել
2. Լցնել յուղի մեջ
3. Պահել մութ տեղում 2 շաբաթ

Խորհուրդներ լուսանկարների համար ձեր կայքում:

  1. Սուսամբարի աճեցման փուլեր
  2. Չորացման գործընթաց
  3. Խոհարարական կիրառման օրինակներ
  4. Բուժական թուրմերի պատրաստում
  5. Վնասատուների և հիվանդությունների նշաններ

Հղումներ

Բույսեր, Խոտաբույսեր, Կանաչեղեն

Խոտաբույսերի սերմերի ցանք

Leave a comment

Այս ձեռնարկը կազմվել է Արհեստական բանականության կիրառմամբ և ներկայացնում է մաղադանոսի, համեմի, սամիթի, ռեհանի, ծիտրոնի և նեխուրի սերմերի ցանքի հիմնական քայլերը։

1. Մաղադանոս (Parsley)

Ցանք:

  • Սերմերը շատ դանդաղ են ծլում (2-6 շաբաթ), ուստի խորհուրդ է տրվում դրանք նախապես թրջել տաք ջրում 12-24 ժամ։
  • Ցանվում են անմիջապես հողում, վաղ գարնանը կամ աշնանը։
  • Սերմերը ցանում են 1 սմ խորությամբ, միջակայքը՝ 15-20 սմ։
  • Հողի ջերմաստիճանը պետք է լինի առնվազն 10°C։

Խնամք:

  • Պահանջում է խոնավ, բայց ոչ ջրածածկ հող։
  • Հնարավոր է ստվերում աճեցնել, բայց արևոտ վայրում աճը լավանում է։

2. Համեմ (Cilantro / Coriander)

Ցանք:

  • Սերմերը կարելի է ցանել ուղղակի հողում՝ վաղ գարնանը։
  • Ցանքի խորությունը՝ 1-2 սմ, միջակայքը՝ 20-30 սմ։
  • Ջերմաստիճանը՝ 10-20°C։

Խնամք:

  • Հաճախակի ջրել, հատկապես աճի սկզբնական փուլում։
  • Ցանկալի է շաբաթական մեկ անգամ պարարտացնել օրգանական նյութերով։

3. Սամիթ (Dill)

Ցանք:

  • Հեշտ է աճեցվում սերմերից և չի սիրում տեղափոխում։
  • Սերմերը ցանվում են 1-2 սմ խորությամբ, 20-30 սմ միջակայքով։
  • Ցանվում է բաց հողում, երբ հողի ջերմաստիճանը հասնում է 10-15°C։

Խնամք:

  • Սիրում է լիարժեք արև և լավ ջրահոսող հող։
  • Հաճախակի ջրել, բայց խուսափել ջրախեղդ անելուց։

4. Ռեհան (Basil)

Ցանք:

  • Սերմերը ցանվում են 0.5-1 սմ խորությամբ։
  • Ջերմասեր մշակաբույս է, աճում է 15-25°C ջերմաստիճանում։
  • Կարելի է նախ աճեցնել սածիլներ, հետո տեղափոխել բաց հող։

Խնամք:

  • Պահանջում է խոնավ, բայց ոչ ջրածածկ հող։
  • Երբ բույսն ունենա 6-8 տերև, խորհուրդ է տրվում կտրել վերին մասը՝ ավելի թփոտ աճի համար։

5. Ծիտրոն, Կորթին (Savory)

Ցանք:

  • Ցանվում է անմիջապես բաց հողում կամ նախապես սածիլներ աճեցնելով։
  • Սերմերը շատ մանր են, ցանվում են մակերեսորեն՝ թեթևակի հողով ծածկելով։
  • Ցանքի խորությունը՝ 0.5-1 սմ, միջակայքը՝ 20-30 սմ։
  • Լավագույն ջերմաստիճանը՝ 15-22°C։

Խնամք:

  • Սիրում է արևոտ տեղ և լավ ջրահոսող, չեզոք կամ թույլ թթվային հող։
  • Ջրել չափավոր, խուսափել հողի գերխոնավեցումից։
  • Հաճախակի քաղել վերին մասերը՝ խթանելու թփոտ աճը։

6. Նեխուր (Celery)

Ցանք:

  • Սերմերը շատ դանդաղ են ծլում (2-3 շաբաթ), խորհուրդ է տրվում նախապես թրջել 24 ժամ։
  • Ցանվում են 0.5 սմ խորությամբ։
  • Հնարավոր է տնկիներ աճեցնել նախապես, հետո տեղափոխել բաց հող։

Խնամք:

  • Պահանջում է խոնավ հող և մշտական ջրում։
  • Հաճախակի պարարտացնել՝ նատրիումով հարուստ պարարտանյութերով։

Այս տեղեկատվությունը կազմվել է Almanac և Gardening Know How կայքերի նյութերի հիման վրա (Basil: How to Plant, Grow, and Harvest Basil | The Old Farmer’s Almanac) (Growing Herbs in the Garden: Best Herbs for Beginners | Almanac.com)։

Բույսեր, Խոտաբույսեր, Կանաչեղեն

Ընդախոտ

Leave a comment

Ընդախոտը կամ Ընդեղեն խոտը (անգլ.՝ Sweetgrass, ռուս.՝ Зубровка, լատ.՝ Hierochloe) հացազգի, բազմամյա, բուրավետ խոտաբույսերի ընտանիք է։ Հաշվառված է 33 տեսակ։

Ընդախոտերը տարածված են երկրագնդի չափավոր և արկտիկական կլիմայական գոտիներում։Աճում են անտառաեզրերին, տափաստաններում եւ կիսաանապատներում, ճահճային վայրերում եւ ողողովի մարգագետիններում: Հանդիպում են նաև բարձր լեռնային շրջաններում։

Ընդախոտերն ունեն երկար, հորիզոնական, սողացող արմատ, որը տարածվելով, կյանք է տալիս նորանոր բույսերի։ Արդյունքում կազմավորվում է խիտ ճմածածկ։ Հարթ, ուղղահայաց ընձյուղների բարձրությունը տատանվում է 40-ից մինչեւ 70 սմ: Տերևները վառ կանաչ են։

Վեգետացիոն շրջանը սկսվում է վաղ գարնանը և արդեն մայիսին առջանում են սերմերի լայն բացված ավլափնջերը։

Ընդախոտի վերգետնյա մասերը պարունակում են կումարին, որի շնորհիվ բույսը յուրահատուկ բուրմունք ունի՝ վանիլինի եւ կոկոսի հոտի խառնուրդ է հիշեցնում։

Ժողովրդական բժշկությունում ընդախոտից պատրաստուկները կիրառվում են մաշկային, մարսողական եւ շնչառական համակարգերի բուժման համար։ Այնուամենայնիվ, պաշտոնական բժշկության մեջ լայն տարածում նման դեղամիջոցները չեն ստացել՝ կողմնակի ազդեցությունների պատճառով:

Ընդախոտը լայնորեն կիրառվում է օղի և լիկյորներ արտադրելիս: Բացի այդ, ընդախոտը հիանալի համային հավելում է տարբեր մարինադներ, թթուներ պատրաստելիս։

Աճեցնելն ու խնամքը

Ընդախոտն արագ է աճում՝ արմատի յուրաքանչյուր հանգույցից նոր թուփ է ծլում, այնպես որ, մեկ սեզոնում բույսը կարող է զավթել ու կանաչապատել բավականին մեծ տարածք։

Բացի դեկորատիվ կանաչապատումից, ընդախոտը նաև օգտագործվում է լանջերի ամրացման և հողի էրոզիան կանխելու համար։

Ընդախոտը լավ է աճում և՛ բաց գրունտում, և՛ թաղարների մեջ։ Սերմ էլ է միշտ տալիս, սակայն դրանց ծլողունակությունը խիստ ցածր է՝ մոտ 30%: Շատ ավելի հեշտ է արմատը բաժանելով բազմացումը, որն անում են ծաղկելուց առաջ կամ հետո։

Բերքահավաքն անում են ծաղկման շրջանում: Կտրած խոտը բարակ շերտով փռում են արևի տակ, կես ժամը մեկ շուռ են տալիս ու մինչև լրիվ չորանալը տերևները հյուսում են միմյանց հետ։ Չորացրած ընդախոտը իր բուժիչ եւ համային հատկությունները պահպանում է երկու տարվա ընթացքում՝ պայմանով, որ պահպանվի չոր, օդափոխվող տարածքում։

Լրացուցիչ տեղեկություններ

Ընդախոտն իրեն լավ է զգում ցանկացած հողի վրա: Սակայն, երբ աճում է ծանր, կավային հողում, պետք է հոգ տանել լավ դրենաժի մասին։

Շոգ կլիմայով շրջաններում խորհուրդ է տրվում ըդախոտն աճեցնել կիսաստվերում, իսկ ավելի զով կլիմայում անհրաժեշտ է ընտրել լավ լուսավորված տարածք:

Ջրել անհրաժեշտ է միայն առաջին տարում, հետագայում միայն ամռան շոգին։

Ընդախոտը լավ է արձագանքում օրգանական կամ համալիր հանքային պարարտանյութերով սնուցմանը: Սնուցումն արվում է սեզոնում երկու-երեք անգամ։

Ցրտադիմացկուն է՝ ձմեռում է առանց ծածկելու:

Ինվազիվ է, առանց սահմանափակող գոտիների կարող է զավթել չնախատեսված տարածքներ։

Արտաքին հղումներ

Արմատապտուղայիններ և պալարապտուղայիններ, Բանջարեղեն, Բույսեր, Կանաչեղեն

Քիմիոն

Leave a comment

Քիմիոնը [Քիմոն, Ճապուռ, Զիրե](անգլ․՝ Caraway, Persian cumin, ռուս․՝ Тмин, Кмин посевной, Индийская зира, լատ․՝ Cárum cárvi) նեխուրազգիների (հովանոցավորներ) ընտանիքի երկամյա կամ բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ է։

Քիմիոնը բուրավետ և անուշաբույր խոտաբույս է: Սերմերը բույսի ամենաշատ օգտագործվող մասն են՝ օգտագործվում են որպես համեմունք, սակայն բույսի բոլոր մասերն են ուտելի:

Քիմիոնի սերմեր աճեցնելը որոշակի համբերություն է պահանջում, քանի որ բույսը երկամյա է և, ինչպես գազարը, սերմ է տալիս աճի երկրորդ տարում:

Առաջին տարին բույսի բարձրությունը հասնում է մոտ 20 սմ-ի, ունի գազարին նմանվող սաղարթ և երկար արմատ: Երկրորդ տարում բույսը եռապատիկ մեծանում է չափերով, և սաղարթը դառնում է ավելի փետրավոր՝ հաստ ցողուններով: Հովանոցների վրա հայտնվում են սպիտակ փոքրիկ ծաղիկներ, որոնք բացվում են մայիսին և մնում են մինչև ամառվա վերջ։ Ծաղկած ծաղիկները տալիս են փոքր կոշտ շագանակագույն սերմեր՝ քիմիոնի համեմունք, որը շատ երկրների խոհանոցների կարևոր համեմունք է:

Քիմիոն աճեցնելը

Լույսը
Ցանել արևկող տեղում։ Լույսի պակասի դեպքում կարող է աճի միայն երրորդ տարում ծաղկել։
Օդի ջերմաստիճանը
Զով եղանակ սիրող բույս է, բայց դիմանում է թե՛ ցրտին, թե՛ շոգին։
Ձմռանը, մուլչապատ վիճակում կարող է դիմանալ -30°C։
Օդի խոնավությունը
Շատ խոնավ կլիման նպաստավոր չէ, հարմար է 35-40% օդի խոնավությունը։
Ջրելը
Կանոնավոր, չափավոր։
Սնուցումը
Թեթևակի պարարտացնում են, երբ բույսերը հասնում են 7-8 սմ բարձրության և հաջորդ անգամ, երբ ծաղկում է: Սեզոնի կեսին բույսի շուրջը կոմպոստ են փռում:
Հանգստի շրջանը
Ձմռանը
Հողը/Հողախառնուրդը
Թեթև, պարարտ հող։ pH 6.0 – 7.0
Ծաղկամանը
Պետք է առնվազն 20,3 սմ խորությամբ կոնտեյներ: Բույսն ունի ուղղահայաց արմատ և այնքան էլ լավ չի աճում կոնտեյների մեջ։
Բազմացնելը
Սերմով։ Կարելի է ցանել աշնանը կամ գարնանը։
Սերմերը սկսում են ծլել օդի +8°C ջերմությունից սկսած։

Ցանելը

Քիմիոնը ավելի լավ է անմիջապես դրսում ցանել՝ վաղ աշնանը: Գարնանացանի դեպքում էլ նախընտրելի է անմիջապես այգում ցանել՝ տեղափոխելիս արմատը չվնասելու համար։ Տեխնիկապես քիմիոնի սածիլներ էլ կարելի է աճեցնել, բայց դրանք վաղ և զգուշորեն պետք է տեղափոխել այգի՝ մինչև արմատի մեծանալը։

Սերմերը ցանում են 5-10 մմ խորությամբ: Եթե ​​բույսն աճեցվում է որպես բանջարեղեն, ապա միմյանցից հեռավորությունը պետք է 20 սմ լինի: Սերմերի համար աճեցնելիս, մի քիչ ավելի հեռու։

Ընթացքը

Քիմիոնը աճում է գազարի պես: Աճի առաջին տարում բույսն հասնում է մոտ 20 սմ բարձրության: Հաջորդող գարնանը մաղադանոսի արմատի նման արմատից սկսվում է նոր գարնանային աճ: Ամռան սկզբին բույսը իր ծաղկի ցողունը հասցնում է մոտ 60 սմ բարձրության:

Բերքահավաք

Աղցանների կամ ապուրների համար, մատղաշ, ուտելի տերևներն ու ծաղիկները կարելի է հավաքել ամռանը։ Երկրորդ տարվա աշնանը, ծաղկելն ավարտելուց մոտ մեկ ամիս անց, հավաքում են սերմերի գլուխները, փռելով շորի վրա չորացնում են, այնուհետև թափ են տալիս թղթե տոպրակի մեջ՝ սերմերն առանձնացնելու համար։ Սերմերը պահում են ապակյա տարայի մեջ՝ զով, մութ տեղում:

Քիմիոնի արմատները նույնպես կարող են փորվել երկրորդ տարին և օգտագործվել որպես արմատապալարային բանջարեղեն:

Հղումներ
Բույսեր, Խոտաբույսեր, Կանաչեղեն

Այգում բանջարեղեն աճեցնելու ուղեցույց

Leave a comment

Բանջարանոցը պլանավորելիս կարևոր է իմանալ յուրաքանչյուր բույսի պահանջներն ու հատկանիշները։ Կարևոր է նաև որ բույսերն իրար չխանգարեն։

Հասուն վիճակում բույսի մոտավոր բարձրությունն իմանալը կօգնի միմյանց նկատմամբ ճիշտ տեղաբաշխել տարբեր տեսակի բույսերը՝ այնպես, որ բարձրահասակները չստվերեն ցածրահասակներին։

Բույսի
անվանումը		Հասուն բույսի բարձրու
թյունը [սմ]		Հեռավորու
թյունը
միմյանցից
[սմ] 		Միջշարային
տարածու
թյունը
[սմ]
Առվույտ, Alfalfa, Люцерна посевная9115-3090-100
Արախիս, Peanut, Арахис 30–46 15-20 60-90
Բաթաթ, Sweet Potatoes, Батат 15–25 30-45 90-120
Բամիա, Okra, Бамия 91-12218-38 90-106
Բողկ, Radishes, Редис 10–30 1-105-10
Բրյուսելյան կաղամբ, Brussels sprout, Брюссельская капуста766060-90
Բրոկոլի, Broccoli, Брокколи 76 45-60 75-100
Գազար, Carrots, Морковь 15–302.5-530-45
Գազար վայրի, Parsnips, Пастернак 25–38 20-2545-60
Գայլուկ, Hops, Хмель 7-9 մետր 60-90240
Գանգրակաղամբ, Kale, Кале 61 30-45 60
Գետնախնձոր, Jerusalem Artichoke, Топинамбур  239–30545-9045-90
Գոնգեղ, Rutabagas, Брюква 30–36 15-2034-45
Դդմիկ, Zucchini, Кабачок30–6160-9090-120
Դդում շշաձև, Gourds – Bottle 61–91 244-365 360
Դդում մեծ, Gourds – Large (7–14 կգ) 61–91 120244–360
Դդում միջին, Gourds – Medium (3,5–7 կգ) 61 90-120 244–360
Դդում փոքր, Gourds – Small 61 90-120 180–240
Եգիպտացորեն,
Corn, Кукуруза		183–24425-3890-106
Եղերդ աղցանի, Endive, Цикорий салатный 20–25 1560
Եղերդ իտալական, Radicchio, Итальянский цикорий 30–41 20-2530
Լոբի թուփ, Beans, Bush, Фасоль куст 61 5-10 45-60
Լոբի մագլցող, Beans, Pole, 305–457 10-15 75-90
Լոլիկներ, Tomatoes, Помидоры 61–152 60-9090-150
Խավարծիլ, Rhubarb, Ревень 61–91 90-12090-120
Ծաղկակաղամբ,
Cauliflower, Капуста цветная		30–9145-6045-60
Ծնեբեկ, Asparagus, Спаржа122–15230-45150
Ծովաբողկ, Horseradish, Хрен 51–61 3060-90
Կաղամբ, Cabbage, Капуста 30-3623-3090-112
Կանկառ, Artichokes, Артишок91–1224560-90
Կանտալուպ, Cantaloupe, Канталупе30-469090-360
Կարտոֆիլ, Potatoes, Картофель  46–61 20-30 75-90
Կոլրաբի, Kohlrabi, Кольраби 23–38 3030
Հազար գլուխ, Lettuce – Head, Салат латук 20–25 3030
Հազար տերևային, Lettuce – Leaf,
Салат латук 		38 2.5-7.5 2.5-7.5
Հիքամա, Jicama, Хикама  91–122 90-120120-240
Ձմերուկ, Watermelon, Арбуз38–6190-150180–240
Ճակնդեղ, Beets, Свекла307.5-1030-45
Ճարճրուկ,
Arugula, Рукола		911545
Մաղադանոս, Parsley, Петрушка 23–38 15 30-60
Մանանեխ, Mustard, Горчица 41–61 40-6045-60
Մանգոլդ շվեյցարական, Swiss Chard, Мангольд 30–41 15-3030-45
Նեխուր,
Celery, Сельдерей 		30–4630-4560
Շաղգամ, Turnips,  Репа 30–385-1030-45
Ոլոռ չինական, Snow Peas, Китайский горошек 46–61 2.5- 5 45-60
Ոլոռ քաղցր, Snap Peas, Сладкий горошек 152–183 2.5- 5 45-60
Ոսպ, Lentil, Чечевица 30–76 1-2.5 15-30
Չինական կաղամբ/Պակ չոյ, Chinese Cabbage / Pak Choi3020–2545-75
Պղպեղներ, Peppers, Перец 46–61 35-4545-60
Պրաս, Leeks, Лук порей61 10-15 20-40
Ռեհան, Basil, Базилик 23–38 15 30-60
Սամիթ, Dill, Укроп 23–38 15 30-60
Սիսեռ կեղևահան, Peas, Shelling, Горох лущеный 71–81 15-2045-60
Սխտոր, Garlic, Чеснок 46–61 1045
Սմբուկ, Eggplants, Баклажан  46–61 30-60 75-91
Սոխ շալոտ, Shallots, Лук-шалот 76–91 15-3015-20
Սոխեր, Onions, Лук  61–76 10-1510-15
Սոյա, Soybeans (Edamame), Соя 61–76 5-1060
Սպանախ մանր տերևներով, Spinach – Baby Leaf 25–30 1-2.5 30-45
Սպանախ մեծ տերևներով, Spinach – Mature Leaf 25–30 5-10 30-45
Սքուաշ ամառային,
Squash, summer 		61–76 60-90 90-180
Սքուաշ ձմեռային,
Squash, winter		25–3060-90120-180
Վարունգ, Cucumbers – Climbing/Trellis, Огурец 122–183 5-7.5 75
Վիգնա, Vígna, Вигна 41-462560
Ֆենխել (Fennel, Фенхель61 30-60 30-60
Ֆիզալիս, Tomatillos, Физалис91–12260-9090-180

Բանջարեղեն, Բույսեր, Դեղաբույսեր, Խոտաբույսեր, Կանաչեղեն

Փիփերթ

Leave a comment

Փիփերթը (անգլ․՝ Mallow, ռուս․՝ Мальва, լատ․՝ Malva) կամ Մոլոշ, Բալբա, Բաղջուկ, փիփերթազգիների (տուղտազգիներ) ընտանիքի միամյա, երկամյա կամ բազմամյա 25-30 տեսակի խոտաբույսերի ցեղ է։

Տարածված է Հայաստանի բոլոր մարզերում։ Աճում է այգիներում, բանջարանոցներում, ճանապարհների և բնակավայրերի մոտ, ցանքերում՝ որպես մոլախոտ և այլն։

Փիփերթը ուտելի խոտաբույս է: Հավաքում են գարնանը, ուտում են և՛ թարմ վիճակում, և՛ ապուրների մեջ:

Հղումներ

Արմատապտուղայիններ և պալարապտուղայիններ, Բանջարեղեն, Բույսեր, Լոբազգիներ, Լույս, Խոտաբույսեր, Կանաչեղեն

Ստվերադիմացկուն բանջարեղեն

Leave a comment

Բանջարեղենի մեծ մասին 6-8 ժամ ուղիղ արեւի լույս է անհրաժեշտ։ Սակայն, կիսաստվերում (3-6 ժամ արեւի ուղիղ ճառագայթներ) բարեհաջող աճողներ էլ կան։ Ի դեպ, ոչ մի միրգ կամ բանջարեղեն չկա, որ նորմալ աճի լրիվ ստվերում։

Կիսաստվերում լավ աճող բանջարեղեն

  • Հազարը (lettuce), Ճարճրուկը (arugula), Գանգրակաղամբը (Քեյլը) (kale) և Շվեյցարական մանգոլդը, (swiss chard) լիովին կբավարարվեն օրական 3-4 ժամ լիարժեք արևի լույսով։ Ավելին, կեսօրի կիզիչ արևից պաշտպանված լինելը շատ օգտակար կլինի դրանց նուրբ տերևների համար։
  • Բրոկոլի (Broccoli) և Սպանախը (spinach) նույպես լավ կաճեն կիսաստվերում։ Շոգ կլիմայում կիսաստվերը կզսպի դրանց ժամանակից շուտ ընձյուղվելուց։
  • Ճակնդեղը (Beets) և Բողկը (radishes) գուցե ավելի փոքր արմատապտուղներ ձևավորեն, բայց լավ կանաչ զանգված՝ տերևներ կաճեցնեն։  Կաղամբը (Cabbage) կիսաստվերում կաճի, բայց ամուր գլուխներ չի ձևավորի։
  • Համեմ, Մաղադանոս, Սխտոր, Կարտոֆիլ։
  • Այնտեղ, որտեղ արևը լուսավորում է առավոտյան, իսկ կեսօրից հետո ստվեր է, կարելի է փորձել Նեխուր (celery), Գազար (carrots), Վայրի գազար (Parsnips, Пастернак) և Լոբի (թուփ) (bush beans) աճեցնել։
  • Այնտեղ, որտեղ առավոտյան արև չկա, բայց լուսավոր է կեսօրից հետո, հարմար է մագլցող բանջարեղենի համար՝ Վարունգ (cucumber), Լոբի (pole beans), Ոլոռ (peas):

Մի քանի այլ ստվերադիմացկուն բույսեր

  • Հաղարջը (currants, смородина) եւ Փշահաղարջը (gooseberries, крыжовник) աճում և պտղաբերում են կիսաստվերում։ Կարելի է տնկել դրանք ցանկապատի կամ պատերի տակ՝ ճյուղերը լավ տարածելով, որ լույսը հասնի բույսի բոլոր տերևներին:
  • Մոշը (BlackBerry, ежевика) և Ազնվամորն (raspberries, малина) էլ կարող են աճել կիսաստվերում, սակայն մշտական արևը միանգամայն այլ որակ է ապահովում։
  • Խավարծիլի (Rhubarb, ревень) անունն արդեն հուշում է, որ կիսաստվերի բույս է։
  • Կիսաստվերին դիմացող Ելակի սորտեր էլ կան, օրինակ ամերիկյան “Alexandria” կամ ռուսական Дали, Мальга, Магнус, Флорин, Пандора, Зенкора, Эверли, Барон Солемахер, Летиция սորտերը;
  • Ինչ վերաբերում է ծառերին, ապա Տանձն ու Սալորը լավագույն ընտրությունն են։ Տանձն, իրոք, օրական ընդամենը մի քանի ժամ արեւի պահանջ ունի՝ ցանկալի է կեսօրին։ Սալորը կգեղեցկացնի լանդշաֆտը։ Պարզապես պետք է հաշվի առնել, որ տանձի եւ սալորի ծառերի շատ տեսակներին անհրաժեշտ են խաչաձեւ փոշոտում, այնպես որ, պետք կլինի մեկից ավելի ծառ տնկել:

5 խորհուրդ կիսաստվերում բույս աճեցնելու վերաբերյալ

  1. Բացի ամենաշոգից, ցանկացած այլ կլիմայում սերմերը սկզբում պետք է ցանել այգու առավել արեւոտ մասերում՝ թե անմիջապես հողի մեջ, թե՛ առանձին ծաղկամանում կամ այլ տարայում, ապա, պայծառ արևի տակ դրանց ծլելուց և մի քիչ մեծանալուց ու ամրանալուց հետո տեղափոխել կիսաստվերում աճելու։
  2. Պետք է փորձել ավելացնել տարբեր առարկաներից դեպի բույսերն արտացոլվող լույսը։ Օրինակ սպիտակ ներկել պատերը, ցանկապատն ու այլ առարկաներ։ Կարելի է հայելիներ տեղադրել կամ ալյումինե փայլաթիթեղ օգտագործել։
  3. Ստվերախիտ տեղերի հողը ուշ է տաքանում գարնանը և շուտ է սառչում աշնանը, ուստի տարատեսակ ծածկերով պետք է ձգտել երկարաձգել հողի՝ բույսերի աճի համար հարմարավետ ջերմաստիճանի պահպանման ժամկետը։
  4. Լորձնէակներն ու խխունջները հաճախ թաքնվում են հենց խոնավ, ստվերախիտ տեղերում, այնպես որ, այդ տեղերում պետք է գարեջրով թակարդներ դնել և հետաձգել մուլչապատումը մինչև տաքերն ընկնելը։
  5. Բույսերի միջև բավարար տարածք է պետք թողնել, որպեսզի միմյանց չստվերեն։

Անհող, Բույսեր, Խոտաբույսեր, Կանաչեղեն, Հիդրապոնիկ, Միկրոկանաչի, Սերմեր, Սիդերատներ

Մանանեխ

Leave a comment

Մանանեխը (անգլ․՝ Mustard, ռուս․՝ Горчица, լատ․՝ Sinapis) կաղամբազգիների (խաչածաղկավորների) ընտանիքի (Sinapis և Brassica) ցեղի միամյա, ձիթատու, մեղրատու բույսերի անունն է։

Տարածված մանանեխներ են Սպիտակ մանանեխը (Sinapis alba), Կապտամոխրագույն մանանեխը (Brassica juncea) և Սև մանանեխը   (Brassica nigra)։ Ընդորում, վերջին երկուսը մանանեխ ցեղին չեն պատկանում։

Մանանեխի սերմեր

Մանանեխ աճեցնելը

Տնային պայմաններում մանանեխ կարող է աճեցնել նույնիսկ սկսնակ այգեպանը: Շատերն աճեցնում են որպես լավ համեմունք և աղցանի բաղադրիչ, կան նաև որպես սիդերատ ցանողներ՝ հողի կառուցվածքի բարելավման, ազոտ պարունակող նյութերի կուտակման եւ մոլախոտերի աճի կանխարգելման նպատակով:

Մանանեխի համար նախընտրելի է բերրի, չեզոք կամ թույլ ալկալինային հողը։ Այն հարմար է ցանել այնտեղ, որտեղ նախկինում աճում էին կարտոֆիլ եւ այլ բանջարեղեն, բայց ոչ կաղամբազգիներ: Հողը նախապատրաստում են աշնանը: Ոչ բերրի հողի հետ խառնում են փտած գոմաղբ կամ կոմպոստ, պարարտացնում են սուպերֆոսֆատով եւ կալիումային պարարտանյութով։ Նույնը կարելի է անել բերրի հողի հետ, բայց պարարտանյութերի շատ ավելի քիչ չափաքանակով։ Հողի բարձր թթվայնության դեպքում, կիր են խառնում հողի հետ։ Գարնանը հողը մինչեւ 10 սմ խորությամբ փխրեցնում են:

Տնամերձ հողամասում մանանեխը կարող է ցանվել առանձին մարգով կամ այլ վաղահաս կանաչեղենի հարեւանությամբ: Սեզոնի ընթացքում ցանել և բերք ստանալ կարելի է մի քանի անգամ։ Միայն խորհուրդ չի տրվում աճեցնել ամռան շոգին, քանի որ բույսն այդ պայմաններում արագ ընձյուղվում է: Սերմերը ցանում են ոչ ավել քան 2 սմ խորությամբ, միմյանցից 10 սմ հեռավորության վրա, միջշարային 30-40 սմ տարածք թողնելով։ Առաջին ծիլերը հայտնվում են 3-4 օրում՝ եթե օդի միջին ջերմաստիճանը պահպանվում է +20°С աստիճան: Շատ խիտ տնկարկը խորհուրդ է տրվում նոսրացնել, ինչը հնարավորություն կտա լավ բերք ստանալ:

Բույսերի սնուցումը կատարում են առաջին իսկական տերեւների առաջացումից հետո: Սնուցող լուծույթը պատրաստվում է միզանյութից (1 թեյի գդալ) եւ ջրից (10 լիտր): 1 քմ-ի համար պետք է նախատեսել 3 լիտր լուծույթ: Հետագա խնամքը մոլախոտերից ազատելն է և շաբաթական 2 անգամ առատ ջրելը: Եթե բույսի տերեւները կոշտանում և դառնանում են, պետք է ավելի հաճախ ջրել։

Պատուհանագոգին մանանեխ աճեցնելը

Մանանեխ կարելի է աճեցնել նաև պատուհանի գոգին։ Միայն շոգն ու տոթը կարող են խանգարել լավ աճին։ Նախքան սերմերը ցանելը, դրանք պետք է թրջել 1%-նոց կալիումի պերմանգանատի (марганцовка) լուծույթում: Նույն լուծույթով պետք է մշակել ծաղկաթաղարը։ Այնուհետև սերմերը պետք է ծլեցնել՝ կամ ծլեցման համար նախատեսված ամանում, կամ մշտապես խոնավ պահվող լաթի մեջ։ Որպես հողախառնուրդ կարելի է վերցնել այգու հողը, խառնել դրան կոկոսի մանրաթել/պերլիտ և հարստացնել կենսահումուսով կամ կոմպոստով։ Պետք չէ մոռանալ դրենաժային շերտի անհրաժեշտության մասին։

Սերմերը ցանում են 1-2 սմ խորությամբ, ցանքը լավ ջրում են և ծածկում ապակյա կամ պոլիէթիլենային ծածկով:

Ցրտադիմացկուն սորտերը ծլում են նույնիսկ + 1°С ջերմաստիճանին, բայց տնային պայմանների համար ավելի լավ է ընտրել ջերմասեր տեսակներ, ինչպիսիք են սեւ կամ ֆրանսիական մանանեխը։
Ծիլերի հայտնվելուց հետո թափանցիկ ծածկը հանում են:

Մանանեխի աճի եւ զարգացման համար օդի լավագույն ջերմաստիճանը + 23°С է: Եթե սենյակում շատ շոգ է, բույսը մատղաշ տերևներ ձևավորելու փոխարեն սկսում է ընձյուղվել:

Ուտելու կամ ճաշատեսակներին ավելացնելու համար, արդեն 3-րդ շաբաթից կարելի է կտրել բույսի ստորին տերեւները:

Ժամանակից շուտ ընձյուղվելը կանխելու համար անհրաժեշտ է բույսը ամեն օր առատ ջրել։

Մանանեխի սերմեր ծլեցնելը

  1. Հաշվի առնելով, որ թրջելուց հետո սերմերի զանգվածն ավելանալու է, վերցնում են հատիկների անհրաժեշտ քանակը, մաքրում են աղբից, լավ լվանում են, քամում, լցնում խոր ամանի մեջ և վրան 5-6 անգամ շատ ջուր լցնում։ Ամանը դնում են տաք, արևի ուղիղ ճառագայթներից հեռու տեղում և թողնում, որ սերմերը 6-12 ժամ թրջվեն։
  2. Թրջելն ավարտելուց հետո ջուրը թափում են կամ, հաշվի առնելով, որ այնտեղ տարալուծված կենսաակտիվ նյութեր կան, պահեստավորում են՝ այգու կամ սենյակային բույսերը ջրելու համար։
  3. Սերմերը լցնում են ծլեցման ամանի մեջ, նորից լավ լվանում են և լավ քամում, այնուհետև դնում են մութ տեղում՝ թեքությամբ, բերնքսիվայր, որպեսզի և՛ ջուրը քամվի, և՛ սերմերի համար օդափոխանակություն լինի։
  4. Օրական 2-3 անգամ, չհանելով ծլեցման ամանից, սերմերը 3-4 անգամ լավ ողողում և քամում են, այնուհետև դնում են նույն դիրքով։
  5. Երրորդ օրվանից սկսած ծլեցման ամանը հանում են մթից և դնում լուսավոր տեղում, բայց ոչ արևի տակ։
  6. Շարունակում են 4-րդ կետում գրվածն անել և, ծլեցման 5-6-րդ օրը, երբ փոքրիկ տերևներն արդեն բացված են և դրանց մեծ մասը կանաչել է, ծիլերը պատրաստ են ուտելու համար։

Մանանեխի ծլեցված սերմերը գրգռում են ախորժակը, ուժեղացնում են ստամոքսային հյութի արտադրությունը, ունեն հակաբորբոքային և հակասեպտիկ ազդեցություն, հիանալի հակացինոտինային միջոց են, օգտագործում են աղիների մաքրման համար, բուժում են հազը:

Մանանեխի ծլեցված սերմերն ուտում են հում վիճակում՝ առանձին կամ ավելացնելով աղցաններին:

Մանանեխի միկրոկանաչի աճեցնելը

  • Սաղր ամանի մեջ, 3-4 սմ բարձրությամբ, հող կամ այլ սուբստրատ (կտավատի կամ կոկոսի մատեր; արհեստական քեչա կամ հանքային բամբակ, ջուտի ծղոտ, վերմիկուլիտ, պեռլիտ, թղթյա անձեռոցիկներ կամ սրբիչներ) են լցնում և լավ խոնավացնում են:
  • Սերմերը հավասարապես բաշխում են սուբստրատի ողջ մակերեսով ու նորից ցողում են։
  • Ցանքը ծածկում են ոչ թափանցիկ կափարիչով կամ այլ հարմարեցված ծածկով՝ սերմերը խոնավ և մութ միջավայրում պահելու համար։
  • Երբ մանանեխի ծիլերի վրա սկսում են երևալ տերեւները, կափարիչը հեռացնում են եւ ցանքը տեղափոխում են լավ լուսավորված վայր:
  • Միկրոկանաչին պատրաստ է լինում 5-14 օր անց, երբ բույսերն ունեն 4- 8 սմ բարձրություն և 2 իսկական տերևները բացվել են։
  • Միկրոկանաչին մկրատով կամ սուր դանակով կտրում են հողից կամ սուբստրատից մի քանի միլիմետր բարձրության վրա։

Ըստ գիտական հետազոտությունների, զարգացման 2 իսկական տերև ձևավորած փուլում բույսը պարունակում է տասնյակ անգամ ավելի շատ վիտամիններ, հանքանյութեր եւ կենսաբանորեն ակտիվ նյութեր, քան նույն բույսի ծիլերն ու ավելի մեծահասակները: Հավաքված բերքը օգտագործվում է միայն թարմ տեսքով, միկրոկանաչու ջերմային մշակումը էականորեն նվազեցնում է դրա օգտակարությունը:

Մանանեխի միկրոկանաչին պարունակում է՝

  • այլ բույսերում հազվադեպ հանդիպող E եւ P վիտամիններ;
  • արժեքավոր հանքանյութեր (կալցիում, մագնեզիում, սելեն, ցինկ, ֆոսֆոր, մանգան);
  • մեծ քանակությամբ վիտամին C եւ ռուտին;
  • եթերային յուղեր;
  • սննդային մանրաթելեր;
  • օմեգա-3 եւ օմեգա-6 թթուներ:

Մանանեխի միկրոկանաչի ուտելը ամրացնում է օրգանիզմի իմունիտետը, բարձրացնում է կենսունակությունը, արագացնում է նյութափոխանակությունը: Մշտական օգտագործման դեպքում այն օգնում է ամրապնդել անոթների պատերը, կանխարգելում է ուռուցքային հիվանդությունների զարգացումը, մեղմացնում է կլիմաքսի ախտանիշները: Մանանեխի ծիլերն ունեն նաեւ հակասեպտիկ եւ հակաբորբոքային հատկություններ:

Մանանեխի միկրոկանաչին կարելի է ուտել առանձին կամ օգտագործել տարատեսակ սմուզիներ, վիտամինային կոկտեյլներ, աղցաններ պատրաստելիս։ Դրանք լավ խավարտ կլինեն մսով և ձկով ճաշերի համար։

Կարդացեք նաև “ՄԱՆԱՆԵԽԸ ՈՐՊԵՍ ՍԻԴԵՐԱՏ” հոդվածը ==>

Հղումներ

Բանջարեղեն, Բույսեր, Խոտաբույսեր, Կանաչեղեն, Միկրոկանաչի

Ճարճրուկ

Leave a comment

Ճարճրուկը (անգլ․՝ Arugula, Garden rocket, ռուս․՝ Рукола, Гусеничник посевной, լատ․՝ Eruca vesicaria) խաչածաղկավորների ընտանիքին պատկանող, միամյա, համեմունքային խոտաբույս է, որն ունենում է 20-100 սմ բարձրություն։

Ճարճրուկ կարելի է աճեցնել ինչպես բաց գրունտում, այնպես էլ պատշգամբում կամ տանը՝ ծաղկամանի մեջ։ Պետք է հաշվի առնել, որ ճարճրուկը զով եղանակի բույս է և շատ ավելի լավ կաճի գարնանն ու աշնանը։

Ցանել պետք է վերջին ցրտերի ավարտից մինչև մեկ ամիս առաջ, երբ հողը տաքանա +4,5…+13°C աստիճան, մոտ 6 մմ խորությամբ և 2,5 սմ միմյանցից հեռու: Պետք չէ ճարճրուկ ցանել այնտեղ, որտեղ մինչ այդ կախամբի որևէ տեսակի բույս է աճել։

Ծլելուց հետո պետք է նոսրացնել ցանքը, բույսերի միջև թողնելով մոտ 15 սմ տարածություն։ Ավելորդ ծիլերը կարելի է վերատնկել կամ ուտել որպես միկրոկանաչի։

Եթե անընդհատ բերք ունենալու ցանկություն կա, ապա պետք է 2-3 շաբաթը մեկ նոր ցանք կատարել։

Ինչ է անհրաժեշտ ծաղկամանում ճարճրուկ աճեցնելու համար

Ծաղկաման։ Մեկ բույսի համար պետք է տրամադրել առնվազն 20 սմ խորությամբ և 15 սմ տրամագծով ծաղկաման։ Ծաղկամանը պետք է լավ դրենաժ ունենա։
Հող։ Չնայած որ ճարճրուկը հարմարվում և աճում է տարատեսակ հողերում, լավագույն արդյունք ստացվում է օրգանական, պարարտ և փխրուն հողում:
Արևի լույս։ Ճարճրուկին անհրաժեշտ է օրական առնվազն վեց ժամ արևի ուղիղ լույս ստանալ: Կարևոր է նաև նշել, որ ճարճրուկը ճնշվում է կեսօրի կիզիչ արևից, ուստի լավագույնն այն է, որ ծաղկամանը տեղադրվի այնտեղ, որտեղ մինչև կեսօր արևի տակ կլինի, հետո կիսաստվերում:

Ցանելը

Սերմերը թաղում են 5-6 մմ խորությամբ և և զգուշորեն ջրում են: Եթե հողը միշտ խոնավ է պահվում, առաջին ծիլերը հայտնվում են 3-10 օրվա ընթացքում: Խորհուրդ է տրվում մի ծաղկամանի մեջ մի քանի սերմ ցանել, իսկ ծլելուց հետո թողնել միայն ամենաուժեղը աճի:

Ջրելը

Չնայած, որ ճարճրուկի հողը միշտ խոնավ պետք է մնա, պետք է խուսափել հողը ճահճացնելուց և բույսը ջրախեղդ անելուց, այլապես բույսի արմատները սկսում են նեխել։

Բերքահավաքը

Լավ խնամքի դեպքում ճարճրուկը 30 օրվա ընթացքում պատրաստ կլինի հավաքելու համար: Եթե ցանկություն կա քիչ-քիչ, բայց երկար ժամանակ օկտագործել բերքը, ապա պետք է զգուշորեն կտրել ճարճրուկի կողային տերևները՝ թողնելով, որ կենտրոնական մասը շարունակի աճել։ Իսկ եթե պետք է մեկ անգամ բերքահավաք արվի, ապա դա արվում է ցանելուց 40-50 օր հետո՝ կտրելով հասունացած բույսն ամբողջությամբ։

Հղումներ

Անհող, Արմատապտուղայիններ և պալարապտուղայիններ, Բանջարեղեն, Բույսեր, Լոբազգիներ, Խոտաբույսեր, Կանաչեղեն, Կոճղեզավորներ, Հիդրապոնիկ, Միկրոկանաչի

Միկրոկանաչի․ Ի՞նչ աճեցնել․ օգուտն ու վնասը

Leave a comment

Միկրոկանաչեղեն (անգլ․՝ Microgreens, ռուս․՝ Микрозелень) են անվանում տարատեսակ բանջարեղենի և կանաչեղենի 2,5–7,5 սմ բարձրությամբ, մատղաշ ծիլերը։ Դրանք ունենում են նուրբ, անուշ համ ու հոտ և, ըստ էության վիտամինների գանձանակ են։

Փոքրիկ, մատղաշ ծիլերն աճեցվում են հատուկ պայմաններում, դրանք պարունակում են մեծ քանակությամբ օգտակար սննդանյութեր, վիտամիններ, հանքանյութեր, ամինաթթուներ և այլն:

Առանձին կամ այլ ուտեստների հետ միկրոկանաչի ուտելը ամրացնում է մարդու օրգանիզմը, կենսական էներգիա է տալիս և օգնում է մաքրել մարմինը:

Երբեմն միկրոկանաչեղենը շփոթում են ծլեցրած սերմերի հետ, որոնք նույնպես շատ օգտակար են: Իրականում դրանք տարբեր զարգացման աստիճանում գտնվող բույսեր են: Միկրոկանաչիները բույսերի զարգացման այն փուլում են, երբ հայտնվում են առաջին երկու տերևները՝ շաքիլատերևները:

Միկրոկանաչիներն աճում են առանց որևէ պարարտանյութի կամ աճի խթանիչի: Սերմերի միջի սննդանյութերը բավարար են դրանց աճի համար: Այդպիսով, արդյունքում առաջացած միկրոկանաչեղենը էկոլոգիապես մաքուր է և օրգանական։ Աճի այդ կարճ ժամանակահատվածում դրանք չեն հասցնում նաև օդից վնասակար նյութեր կուտակել։

Միկրոկանաչիները շատ հարուստ են լինում բետա-կարոտինով: Դրա օգտակար հատկությունների մասին կարելի է երկար գրել, բայց գլխավորն այն է, որ այն արգելափակում է ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները՝ պաշտպանելով մաշկը, մազերը և եղունգները շրջակա միջավայրի բացասական ազդեցությունից:
 Կանաչ ծիլերը պարունակում են շատ բուսական սպիտակուցներ, վիտամիններ (C, B, K, E), կարոտինոիդներ, հանքային նյութեր և այլ օգտակար տարրեր (կալիում, կալցիում, ֆոսֆոր, մագնեզիում, երկաթ, յոդ, ծծումբ), ինչպես նաև եթերայուղեր: Այս բաղադրիչներից յուրաքանչյուրը դրական ազդեցություն ունի մարդու օրգանիզմի վրա:
 Ֆոլաթթուն անհրաժեշտ է արյան նոր բջիջների ձևավորման համար, ինչը հատկապես կարևոր է այն կանանց համար, ովքեր պատրաստվում են հղիանալ: Վիտամին C-ն լավագույն հակաօքսիդիչն է: Կարոտինոիդները նպաստում են ավելի լավ իմունային ֆունկցիային: Ռուտինը կանխում է տրոմբի առաջացումը և ունի հակաբորբոքային ազդեցություն: Քլորոֆիլը հայտնի հակաօքսիդիչ է՝ հակաուռուցքային հատկություններով:
 Միկրոկանաչեղենի կանոնավոր օգտագործման դեպքում դուք կարող եք բարելավել սրտանոթային, մարսողական, նյարդային, վերարտադրողական և էնդոկրին համակարգերի աշխատանքը: Այս հրաշք ծիլերը երկարացնում են երիտասարդությունը, բարելավում են մաշկի, եղունգների և մազերի վիճակը ու, միաժամանակ, դիետիկ սնունդ են՝ նվազագույն կալորիականությամբ։

Որպես միկրոկանաչի աճեցվող տարածված բույսերի ցանկ

  • Աշորա (Rye, Рожь, Secale cereale):
  • Անանուխ (Mint, Мята)
  • Անիսոն (Anise, Анис):
  • Առվույտ (Alfalfa, Medick, Люцерна): Խրթխրթան և թարմ միկրո կանաչի է, այգուց նոր քաղած վարունգի համ ունի: Օգտակար է երկաթի պակաս ունեցողների համար: Պարունակում է նաև մագնեզիում, ֆոսֆոր, կալցիում, ինչպես նաև C, K, A, E վիտամիններ: Անուշահոտ հավելում է ձկնեղենի, ձվի, աղցանների և նախուտեստների համար:
  • Ավելուկ (Sorrel, Щавель):
  • Արևածաղիկ (Sunflower, Подсолнечник) Արեւածաղկի սերմերի համով, խրթխրթան և հյութալի միկրոկանաչի է ստացվում: Շատ օգտակար է, քանի որ պարունակում է յոդ, ֆոսֆոր, մագնեզիում, կալցիում և ցինկ, ինչպես նաև E և K վիտամիններ, ֆոլաթթու: Օգնում է պայքարել հոդացավերի դեմ և օգտակար է թթու-հիմնային հաշվեկշիռը կարգավորելու համար: Կարող է մատուցվել մսով և բանջարեղենով ուտեստների հետ:
  • Բազուկ (Beet, Свёкла): Մուգ կանաչ տերևներով հյութալի կարմիր ծիլերը կզարդարեն ապուրները, աղցանները կամ բուտերբրոդները: Մի փոքր քաղցր են, համը հիշեցնում է բազուկի համը: Օգտակար է իր՝ օրգանիզմի տոնուսը բարձրացնող և իմունային համակարգը ամրապնդող հատկությամբ:
  • Բակլա (Fava beans, Боб садовый):
  • Մանգոլդ (Chard, Мангольд): Անուշ բույրով միկրոկանաչին ունի մորեգույն ցողուններ և վառ կանաչ տերևներ: Տեսքի շնորհիվ այն ռեստորանային ուտեստներ զարդարելու առաջատարներից է: Բարելավում է նյարդային և մարսողական համակարգերի աշխատանքը, ամրացնում է արյան անոթների պատերը և ամրացնում է մազերը, եղունգներն ու ատամները:
  • Բոկ-չոյ (Bok-choy, Бок-чой)/Պակ չոյ։ Միկրոկանաչին մի քանի անգամ ավելի օգտակար է, քան հասուն բույսը: Առավելագույն օգուտ քաղելու համար, պետք է ուտել թարմ աղցանների, բուտերբրոդների, սմուզիների մեջ կամ որպես մսով և ձկով ուտեստների զարդարանք:
  • Բորաժ (Borage, Огуречная трава): Միկրոկանաչին թարմ վարունգի համ ու հոտ ունի: Ուժի աղբյուր է, օգնում է թեթեւացնել սթրեսը, արագացնում է նյութափոխանակությունը և նույնիսկ ամրացնում է իմունային համակարգը։ Հիանալի կլրացնի թարմ բանջարեղենով աղցանը:
  • Բողկ (Garden radish, Редис): Միկրոկանաչին մի փոքր խրթխրթան է ու կծու՝ նման է բուն բուսական արմատին: Կատարյալ համեմունք է աղցանների և մսով ուտեստների համար: Օգտակար է մարսողությունը բարելավելու համար՝ պայմանավորված այն հանգամանքով, որ պարունակում է հանքանյութեր, միկրոտարրեր և եթերայուղեր:
  • Բրյուսելյան կաղամբ (Brussels sprout, Брюссельская капуста):
  • Բրոկոլի (Broccoli, Брокколи): Հիանալի բուժիչ և հակաքաղցկեղային հատկություններ ունի: Խրթխրթան միկրոկանաչիները մեղմ համ ունեն և թեթև դառնություն: Լավ համակցվում է բանջարեղենային աղցանների, ապուրների և, որպես խավարտ, մսի կամ ձկան հետ:
  • Գազար (Carrot, Морковь) Այո, գազարի սերմից էլ է միկրոկանաչի աճում և դրանք հինգ անգամ ավելի շատ վիտամին C են պարունակում, քան գազարը, բացի այդ, շատ կալիում և կալցիում է պարունակում: Ունի քաղցր գազարի համ և մեղմ հոտ: Օգտագործվում է որպես կանաչի, ավելացվում է աղցաններին, բրնձին և ձկնեղենին, լավ է համակցվում սոուսների հետ:
  • Գանգրակաղամբ (Kale, Кале): Միկրոկանաչին պարունակում է հսկայական քանակությամբ շատ արժեքավոր վիտամիններ և հանքանյութեր: Առանց ջերմային մշակման, օգտագործվում է աղցանների և կոկտեյլների մեջ: Համը լավ համադրվում է թարմ բանջարեղենի և խոտաբույսերի հետ:
  • Գարի (Barley, Ячмень):
  • Գոնգեղ (Rutabaga, Брюква):
  • Դայկոն (Daikon, Дайкон). Բողկի տեսակ է։ Պարունակում է մեծ քանակությամբ ծծումբ, որն անհրաժեշտ է օրգանիզմի ընդհանուր ամրապնդման, մաշկի վիճակի բարելավման և մազերի աճի համար: Կծու համի և խրթխրթան հյուսվածքի շնորհիվ, լավ է համակցվում ապուրների հետ:
  • Դանդուռ (Purslane, Портулак):
  • Եգիպտացորեն (Maize, Кукуруза): Պայծառ, դեղին ծիլերը հաճելի քաղցր համ ունեն․ կզարդարեն ցանկացած ուտեստ: Արմատներին մոտ գտնվող մասում ծիլերը խրթխրթան են և դառնաքաղցրահամ: Պարունակում է վիտամիններ և հանքանյութեր: Հարմար է տարբեր աղցանների և նախուտեստների համար։
  • Եղեսպակ (Sage, Шалфей):
  • Եղերդ (Chicory, Цикорий):
  • Եղերդ աղցանի (Endive, Эндивий, Цикорий салатный):
  • Երեքնուկ (Clover, Клевер): Միկրոկանաչին հարուստ է սպիտակուցներով, A, B, C, E, K վիտամիններով և այլ օգտակար տարրերով: Օգնում է օրգանիզմին հիվանդությունից հետո արագ վերականգնվել, հեռացնում է տոքսինները և մաքրում է արյունը: Ավելացվում է վինեգրետներին և կերակրալցուկներին:
  • Թարխուն (Tarragon, Эстрагон):
  • Թրթնջուկ (Dock, Щавель): Նուրբ, լիմոնի համ հիշեցնող, թթվաշ տերեւներ ունի։ Միկրոկանաչին հարուստ է հանքանյութերով և վիտամիններով: Շատ լավ բարձրացնում է տոնուսը, լավ համադրվում է ձվով ուտեստների, պանրի, աղցանների և սոուսների հետ:
  • Խատուտիկ (Dandelian, Одуванчик):
  • Խնկածաղիկ (Oregano, Орегано):
  • Ծաղկակաղամբ (Cauliflower, Цветная капуста):
  • Ծնեբեկ (Asparagus, Спаржа):
  • Ծոթոր (Thyme, Тимьян):
  • Կաթնափուշ (Milk thistle, Расторопша, Silybum): Եվս մեկ սուպեր սնունդի աղբյուր, որը դեռ չի ստացել իր արժանի ժողովրդականությունը: Ի վիճակի է հեռացնել տոքսինները լյարդից, պաշտպանել քաղցկեղի զարգացումից, վերահսկել արյան շաքարը և իջեցնել խոլեստերինը: Կանխում է երիկամների և լեղապարկի քարերի ձեւավորումը, դանդաղեցնում է ծերացման գործընթացը, բարելավում է ուղեղի աշխատանքը:
  • Կաղամբ կարմիր (Red cabbage, Капуста красная): Միկրոկանաչի նուրբ, կարմիր ծիլերը հենց կաղամբի համ ունեն։ Կարմիր կաղամբից աճեցվածը մի քանի անգամ ավելի կարոտին և վիտամին C է պարունակում, քան սպիտակ կաղամբինը: Օգտակար է մարսողության համար և օգնում է ամրապնդել իմունային համակարգը: Լավ է համակցվում ցանկացած աղցանի հետ:
  • Կաղամբ սավոյան (Savoy cabbage, Капуста савойская): Արժեքավոր դիետիկ սնունդ է: Միկրոկ, անաչին հարուստ է հակաօքսիդիչներով և այլ օգտակար հատկություններով: Այն ունի մեղմ համ ու հոտ: Օգտագործվում է աղցանների, ապուրների և բուտերբրոդների մեջ: Հիանալի խավարտ կամ զարդարանք է մսով ճաշատեսակների համար:
  • Կանեփ (Hemp, Конопля): Բարձրարժեք բուսական սպիտակուցների մեծ պաշար ունի, հարուստ անփոխարինելի ամինաթթուներով։ Ունի հակաբորբոքային, մանրեասպան, մակաբույծասպան հատկություն։ Կանխարգելում է տրոմբոզի, ուռուցքների առաջացումը, կարգավորում է աղեստամոքսային տրակտի աշխատանքը և էլի շատ բաներ։
  • Կերբելուկ մոմատերև (Chervil, Кервель): Հոտավետ բույս է, որը աճեցվում է ոչ միայն խոհարարական, այլ նաև բժշկական նպատակներով: Միկրոկանաչիները օժտված են կծու համով և անիսոնի բույրով: Հիանալի լրացնում է սոուսները, ապուրները, ձուն, կարտոֆիլը, ձկնամթերքը և թռչնամիսը:
  • Կոլրաբի (Kohlrabi, Кольраби): Այս կաղամբին, վիտամին C-ի մեծ պարունակության համար, կոչում են «հյուսիսային կիտրոն»: Շատ գեղեցիկ ծիլեր ունի՝ մանուշակագույն ցողուն և կանաչ տերևներ, այդ պատճառով շատ պոպուլյար է ռեստորաններում: Բույրը նման է շաղգամի բույրին, բայց մի փոքր ավելի մեղմ է և քաղցրահամ է: Զուգորդում են մսի և բուսակերների համար ուտեստներ հետ:
  • Կոտեմ (Garden cress, Кресс-салат): Յուրահատուկ հոտով և մանանեխի կծվությամբ միկրոկանաչիները լավ հավելում են խավարտի, սոուսների և աղցանների համար: Շատ արագ է աճում՝ ցանելուց 5 օր անց կարելի է կտրել: Հարուստ է կարոտինով, B խմբի վիտամիններով, երկաթով և մագնեզիումով: Բարելավում է աղեստամոքսային համակարգի աշխատանքը, օգնում է անքնության դեպքում, կարգավորում է արյան ճնշումը:
  • Կորեկ (Millet, Просо):
  • Կտավատ (Flax, Лён): Միկրոկանաչին չեզոք համ ունի` մի փոքր ընկույզային երանգով: Օգտագործվում է առողջությանը, երիտասարդությանը և գեղեցկությանը օժանդակելու, ինչպես նաև քաշը նվազեցնելու համար: Պարունակում է օմեգա -3 ճարպաթթուներ, որոնք հատկապես օգտակար են երեխաների և կանանց համար:
  • Կունջութ (Sesame, Кунжут):
  • Հազար (Lettuce, Латук): Առողջ սննդի և դիետայի հրաշալի տարր է: Ի տարբերություն հասուն բույսի, մատղաշ, հյութեղ տերևների համն ավելի նուրբ է: Հարմար է բուտերբրոդների, բանջարեղենային սմուզիների և ձկնային ճաշատեսակների համար:
  • Հաճար (Farro, Полба): Բարելավում է սրտի, արյան անոթների աշխատանքը, մարսողությունը, իմունիտետը և վերարտադրողական համակարգը: Այժմ հաճարը սկսել է հաճախակի հայտնվել առաջատար սննդաբանների առողջ սննդի առաջարկություններում:
  • Համեմ (Coriander, Cilantro, Кориандр): Ունի ընդգծված կծու համ և համեմունքային բուրմունք: Հիանալի լրացնում է մսային, հատկապես մանղալի վրա խորոված ուտեստները: Շատ օգտակար է սրտի և արյան անոթների աշխատանքի համար: Պարունակում է մեծ քանակությամբ վիտամիններ, ինչպես նաև ֆոսֆոր և կալիում:
  • Հավակատար (Amaranth, Амарант): Կարմրավարդագույն տերևներով կանաչի՝ ընկույզի նրբերանգային համով: Հավակատարի միկրոկանաչին հարուստ է վիտամիններով: Օգտագործվում է աղցաններ պատրաստելիս, հարմար է սմուզիներ պատրաստելու համար:
  • Հացհամեմ (Fenugreek, Пажитник, Trigonella): Շատ օգտակար է լյարդի եւ ստամոքսի դիսպեպսիայի բուժման համար, ինչպես նաեւ օգնում է կարգավորել արյան շաքարի մակարդակը: Հացհամեմի միկրոկանաչին պարունակում է նաեւ ինսուլինի արտադրության համար պատասխանատու ամինաթթու: Հացհամեմի միկրոկանաչի ուտելը օգտակար է նաև արյան մեջ որոշակի ճարպերի, այդ թվում, խոլեստերինի եւ տրիգլիցերիդի թույլատրելիից բարձր մակարդակի դեպքում։ Ավելին, այն նաեւ օգնում է նվազեցնել դաշտանի ցավերը եւ կանխարգելում է հաստ աղիքի քաղցկեղը։
  • Հնդկացորեն կանաչ (Green Buckwheat, Гречка зеленая): Միկրոկանաչի աճեցնելու համար ամենատարածված մշակաբույսերից մեկն է: Ի վիճակի է ամրացնել իմունիտետը, բարելավել մարսողական տրակտի աշխատանքը և օրգանիզմին մատակարարել օգտակար սննդանյութերով: Ավելացվում է բանջարեղենային կոկտեյլներին, աղցաններին, պատրաստվում է բուսական կաթնաշոռ:
  • Հնդկոտեմ (Nasturtium, Настурция) Հայտնի ծաղիկ է, բայց քչերը գիտեն, որ դրա ծիլերը շատ օգտակար են: Միկրոկանաչին շատ հաճելի հոտ և սուր համ ունի, որը նման է մանանեխի կամ կոտեմի համին: Ավելացվում են պանիրներին, բանջարեղենային աղցաններին և ձվով ուտեստներին:
  • Հոռոմ-սամիթ (Fennel, Фенхель): Միկրոկանաչին ունի շատ ավելի մեծ քանակությամբ օգտակար սննդանյութեր, քան հասուն բույսը: Հարմար է միսի, ձկնեղենի հետ, կարող է լինել ապուրների հիմնական բաղադրիչ: Կանոնավոր օգտագործելը բարելավում է նյարդային համակարգի վիճակը, աղեստամոքսային տրակտի աշխատանքը և օգնում է իջեցնել խոլեստերինի մակարդակը:
  • Ճարճրուկ (Rocket salad կամ Arugula, Руккола)։ Օգտակար է իմունային համակարգի ամրապնդման համար, քանի որ պարունակում է ասկորբինաթթու: Թեթևակի դառնահամ է, ուստի հարմար է մսով և ձկով ուտեստների համար՝ հատկապես սոուսների մեջ:
  • Մաղադանոս (Parsley, Петрушка): Ներդաշնակորեն համատեղում է բոլոր այն վիտամիններն ու հանքանյութերը, որոնք պայքարում են ալերգիայի, հիպերտոնիայի և տարբեր բորբոքումների դեմ: Օգտակար է ոսկրային հյուսվածքների և իմունային համակարգի ամրապնդման համար: Միկրոկանաչին ավելի նուրբ ու բուրավետ է, քան հասուն մաղադանոսը: Կարելի է ավելացնել ապուրների, բանջարեղենի և մսով ուտեստների մեջ:
  • Մանանեխ (Mustard, Горчица) Միկրոկանաչին սուր, կծու համ ունի: Հարմար է ձկնային ուտեստների և աղցանների համար: Մանանեխի միկրոկանաչին բարերար ազդեցություն է թողնում արյան անոթների վրա, բարելավում է արյան շրջանառությունը և ախորժակը:
  • Մեղվախոտ կամ Պատրինջ դեղատու (Lemon balm, Мелисса, Melissa officinalis):
  • Միզունա (Mizuna, Мизуна): Բուրավետ տերևներով ծիլեր, որոնք կարող են օգտագործվել աղցանների, բուտերբրոդների կամ խավարտների համը լավացնելու համար: Կարգավորում է մարմնի ջրային հաշվեկշիռը և մաքրում է անոթների պատերը:
  • Նեխուր (Celery, Сельдерей): Միկրոկանաչին ավելի շատ կալցիում, կալիում և վիտամին C է պարունակում, քան հասուն նեխուրի ցողուններն ու արմատները: Ունի աղի-քաղցր, թանձր համ: Լավ է վինեգրետի, բուտերբրոդների, ապուրների և շոգեխաշելու համար:
  • Շաղգամ (Turnip, Турнепс): Միկրոկանաչին հաճելի, մի փոքր կծու համ ունի: Հիանալի զարդ է տարբեր խավարտների, մակարոնեղենի, սոուս ների, շոգեխաշած ուտեստների ու մսերի համար: Կարելի է ավելացնել նաև բանջարեղենային աղցաններին, ապուրներին և բուտերբրոդներին: Առողջարար է և վիտամինների լավ աղբյուր է։
  • Ոլոռ (Pea, Горох): Միկրոկանաչին մի փոքր քաղցրահամ է, ունի ընկույզի երանգ և հիշեցնում է մատղաշ կանաչ ոլոռի համը: Ուտելի են և՛ տերևները, և՛ ցողունները, և՛ բեղիկները: Պարունակում է թաղանթանյութ, սպիտակուցներ, բարդ ածխաջրեր: Իր խրթխրթան հյուսվածքի շնորհիվ այն լավ համադրվում է թարմ բանջարեղենի հետ և հիանալի զարդարանք է բանջարեղենային ապուրների համար:
  • Ոսպ (Lentil, Чечевица): Համեղ միկրոկանաչի է, օգտակար միկրոտարրերի յուրահատուկ հավաքածու (մագնեզիում, երկաթ և այլն): Խթանում է արյան շրջանառությունը և մաքրում անոթների պատերը: Հարմար է տաք և սառը ուտեստների համար։
  • Չիա (Chia, Чиа):
  • Պերիլա [Շիսո] (Shiso, Perilla, Перилла, Perilla frutescens):
  • Պրաս (Leek, Лук-порей): Բարակ, մուգ կանաչ տերևներ են ստացվում՝ նուրբ բույրով և թեթև քաղցրահամով: Պարունակում է բազմաթիվ հակաօքսիդիչներ, վիտամիններ և հանքանյութեր, ուստի այն առողջ սննդակարգի անփոխարինելի բաղադրիչներից է: Օգտագործվում է ուտեստները զարդարելու և դրանց համ հաղորդելու համար: Հիանալի է ապուրների, մսերի և ձավարեղենի հետ:
  • Ռեհան (Basil, Базилик): Պարունակում է կարոտին, ասկորբինաթթու, B խմբի վիտամիններ և եթերայուղեր: Լավ է ազդում մարսողական համակարգի գործունեության վրա: Հիանալի է բոլոր ուտեստների հետ, լավ հավելում է աղի կաթնաշոռի և ձվածեղի համար:
  • Սամիթ (Dill, Укроп): Բուրավետ նուրբ միկրոկանաչի է ստացվում, որը մեծ քանակությամբ վիտամին P է պարունակում: Ամրացնում է արյան անոթների պատերը և կանխարգելում է վարիկոզը:
  • Սեզատերև (Chives, Лук скорода): Հաճելի բույրով, սոխի համով ու գլխին սեւ սերմերը պահած նրբագեղ միկրոկանաչի է ստացվում: Պարունակում է եթերայուղեր, որոնք ունեն հակավիրուսային ազդեցություն: Իդեալական է նախուտեստների համար:
  • Սիսեռ (Chickpea, Cicer, Нут)։ Միկրոկանաչին կանխարգելում է մրսածութունը, գերազանց օժանդակում է քաշի նվազմանը և իջեցնում է արյան խոլեստերինի մակարդակը: Համը նման է մատղաշ ընկույզի համին, որը սիրում են երեխաները: Օգտագործվում է որպես առանձին ուտեստ կամ ավելացվում աղցաններին:
  • Սոխ գլուխ (Onion, Лук репчатый): Սերմից ստացված միկրոկանաչիի համը նման է մատղաշ կանաչ սոխի համին: Պարունակում է ասկորբինաթթու և E և B վիտամիններ: Ճնշում է բերանի և մարսողական համակարգի վնասակար բակտերիաներին: Կարող է ավելացվել ցանկացած ուտեստին և լավագույնս համակցվում է մսի և բանջարեղենի հետ:
  • Սոյա (Soybean, Соя): Միկրոկանաչին հարուստ է C և B խմբի վիտամիններով, երկաթով և ամինաթթուներով: Հանգստացնող ազդեցություն ունի օրգանիզմի վրա և նորմալացնում է արյան մեջ խոլեստերինի մակարդակը: Կարող է մատուցվել մսի կամ խավարտների հետ։
  • Սպանախ (Spinach, Шпинат)։ Նուրբ համով և կծու բույրով միկրոկանաչի է ստացվում: Պարունակում է ճարպեր, սպիտակուցներ, երկաթ և վիտամիններ: Կարգավորում է արյան շրջանառությունը, իջեցնում խոլեստերինը, հեռացնում տոքսինները: Լավ հավելում է բանջարեղենից խավարտների, աղցանների և մսային ձավարեղենի համար։
  • Սուսամբար (Marjoram, Майоран, Origanum majorana):
  • Վաղենակ (Marigold, Календула):
  • Վասաբի (Wasabi, Васаби):
  • Վարսակ (Oats, Овес):
  • Վիգնաներ՝
    • Աձուկի (Adzuki, Адзуки, Vigna angularis)։
    • Մաշ (Mung bean, Маш, Vigna radiata):
  • Տատսոյ (Tatsoi, Татцой):
  • Ցորեն (Wheat, Пшеница): Ցորենի միկրոկանաչին պարունակում է տասնյակ օգտակար տարրեր, մեծ թվով վիտամիններ։ Լավացնում է մարսողականությունը, օգնում է հաղթահարել մաշկային հիվանդությունները, հարթեցնում է թոքերի սպիները, կարգավորում է արյան մեջ շաքարի մակարդակը, լյարդից հեռացնում է տոքսինները, բարելավում է ուղեղի աշխատանքը, կարգավորում է արյան ճնշումը, ամրացնում է անոթ ների պատերը ․․․։
  • Քաշմ (Lovage, Любисток, Levisticum officinale):
  • Քիմիոն (Caraway, Тмин, Cárum cárvi) նեխուրազգիների (հովանոցավորներ): Միկրոկանաչին սուր բուրավետ է և հաճելիորեն քաղցրահամ։ Օգտագործվում է կերակրատեսակները զարդարելու, ինչպես նաև սոուսներում, վինեգրետում, շոգեխաշած ու ապուրներ պատրաստելիս։ Կիրառվում է մարսողությունը բարելավելու, նիհարելու և արյան շաքարի նորմալ մակարդակը պահպանելու համար:
  • Քինոա (Quinoa, Киноа, Chenopodium quinoa):
  • Քրիզանթեմ (Chrysanthemum, Хризантема):
Ուշադրություն

Մորմազգիներից (լոլիկ, սմբուկ, պղպեղ և այլն) և կարտոֆիլից միկրոկանաչի ընդհանրապես չեն աճեցվում, քանի որ այս մշակաբույսերի ցողունները պարունակում են ալկալոիդներ՝ բնական թույններ:

Միկրոկանաչիի հնարավոր վնասը

Միկրոկանաչին շատ օգտակար է, բայց որոշ դեպքերում կարող են լինել հակացուցումներ: Օրինակ ՝ մաղադանոսի և սպանախի ծիլերը պարունակում են շատ եթերայուղեր և ֆլավոնոիդներ, որոնք կարող են ալերգիա ունեցողների մոտ մաշկի ցան առաջացնել:

Աղեստամոքսային տրակտի հետ խնդիրներ ունեցողները պետք է չուտեն բույսեր, որոնք կարող են փքվածություն առաջացնել (ոլոռ, սիսեռ, կաղամբ) կամ բարձրացնեն թթվայնությունը (թրթնջուկ, սոխ, մանանեխ):

Բարեբախտաբար, ընտրությունը շատ մեծ է և յուրաքանչյուր ոք կարող է ընտրել այն բույսը, որն իրեն հարմար է և օգուտ կտա:

Հղումներ