Կաթնափուշ

Կաթնափուշը (անգլ․՝ Milk thistle), ռուս․՝ Расторопша, լատ․՝ Silybum) Asteraceae ընտանիքի խոտաբույսերի ցեղ Է։

Կաթնափուշը ամենաարդյունավետ հակաօքսիդանտ հատկությամբ դեղաբույսն է, ունի զարմանալի թերապևտիկ հատկություններ: Այն պաշտպանում և մաքրում է օրգանիզմը տոքսիններից: Ապացուցված է, որ կաթնափուշի սերմերը հզոր միջոց են քաղցկեղի դեմ ( քրքումի հետ): Սերմերը կարող են օրգանիզմից, մասնավորապես լյարդից դուրս բերել տոքսինները, պաշտպանել մահացու թունավորումներից: Ավիցենան գտնում էր, որ կաթնափուշը կարգավորում է կենտրոնական նյարդային համակարգը, կանգնացնում է արյունահոսությունը, ցավազրկող է, ունի հակամիկրոբային ազդեցություն: Սերմերից ստացված յուղը առաջատարն է բոլոր այն դեղամիջոցների միջև, որոնք օգտագործվում են լյարդի բուժման համար (հեպատիտ, ցիրրոզ, անբավարարություն, լեղուղիների դիսկինեզիա, լեղաքարային հիվանդություն):

Կաթնափուշ աճեցնելը

Լույսը

Կաթնափուշը լավագույնս կաճի ինչպես արևկող տեղում, այնպես էլ մասամբ ստվերում:

Օդի ջերմաստիճանն ու խոնավությունը

Կաթնափուշը շատ դիմացկուն է և աճում է համարյա բոլոր եղանակային պայմաններում։ Դրա սերմերը կարող են ծլել օդի 0…+30°C աստիճան ջերմաստիճանում։

Ցանելը

Ցանել կարելի է բաց գրունտում՝ և՛ աշնանը, և՛ գարնանը։ Կարելի է նաև սածիլներ աճեցնել։ Ցանելու տեղը վաղօրոք պարարտացնում են՝ 1 ք.մ․-ին 40-60 գ համալիր հանքային պարարտանյութով, խառնած 4 կգ կոմպոստի և 1-2 բաժակ փայտի մոխրի հետ: Կաթնափուշը վատ է աճում ծանր կավահողի կամ ճահճացած հողի վրա: Մարգը 3-5 սմ խորությամբ փխրեցնում են, ինչը թույլ կտա տարածքը մաքրել մոլախոտերից և մի քիչ չորացնել հողը:

Ցանելուց առաջ սերմերը 2 ժամ թրջում են քլորազերծ ջրի մեջ, որից հետո ցանում են 1,5 – 2 սմ խորությամբ ու թեթևակի տափանում։ Սերմերի միջև հեռավորությունը պետք է լինի 5-10 սմ, շարքերի միջև՝ 50 սմ: Առաջին ծիլերը հայտնվում են 7-10 օր հետո: Ծլելուց հետո ցանքի նոսրացում է կատարվում, բույսերի միջև թողնելով 40 սմ:

Ամռան սկզբին կաթնափուշը հասնում է իր առավելագույն բարձրությանը և ծաղկում է:

Ոռոգելն ու սնուցելը

Չնայած կաթնափուշի երաշտադիմացկունությանը, ամռան շոգին լավ կլինի պարբերաբար խոնավացնել հողը: Դա կօգնի բույսին ավելի երկար պահպանել տերևների հյութեղությունն ու թարմությունը: Որպես սնուցում, հարմար են թե՛ օրգանական, օրինակ փայտի մոխիրը, թե՛ համալիր պարարտանյութերը:

Բերքհավաք և պահեստավորում

Սեզոնի ավարտին ծաղկացողունները կարելի է չորացնել և օգտագործել այլ ծաղիկներով ծաղկեփնջեր պատրաստելիս: Իսկ արժեքավոր սերմերը հավաքվում են աստիճանաբար, հասունանալուն զուգահեռ՝ օգոստոսի վերջից հոկտեմբեր: Ավելի լավ է սերմերը հավաքել, երբ ծաղկազամբյուղները սկսում են չորանալ, դրանք դեղնում են, և հայտնվում է սպիտակ փափկամազ, ինչից հետո դրանք կտրում են, չորացնում և կալսում: Սերմերը կարող են 2-3 տարի պահվել չոր տեղում։

Բույսի արմատներն ու տերևները հավաքում են աշնանը՝ ծաղկելն ավարտվելուց հետո: Արմատները լվանում են հոսող ջրի տակ, չորացնում և մանրացնում են: Արմատները կարելի է պահեստավորել ոչ ավել քան 1 տարի՝ ապակե փակ տարաներում:

Ծաղկամանում աճեցնելը

Բուսական կամ բուժիչ նպատակներով կաթնափուշ աճեցնելու համար այն հաճախ ցանում և աճեցնում են տնային կամ ջերմոցային պայմաններում։ Սա նաև օգնում է, որ, ըստ էության, մոլախոտ հանդիսացող կաթնափուշը չզավթի ողջ այգին:

Տան պայմաններում կաթնափուշի սերմերը ցանում են սովորական հողախառնուրդով, մեծ ծաղկամանի մեջ և, մինչև ծլելը, ծածկում են ապակիյով կամ պլաստիկ թաղանթով։ Ցանելուց հետո, մինչև սերմերի ծլելը, ծաղկամանը պահում են օդի +15…+16°C աստիճանում և պարբերաբար խոնավացնում են հողը։

Կաթնափուշի ծլեցված սերմեր և միկրոկանաչի

Ծլեցված սերմերի մասին կարդացեք այստեղ ==>
Միկրոկանաչիների մասին կարդացեք այստեղ ==>

Կաթնափուշի սերմերը ծլեցնելու համար անում են հետևյալը՝

  • Սերմերը մաքրում ու լվանում են հոսող, սառը ջրով, այնուհետև քամում են։
  • Քամված սերմերի վրա լցնում են սենյակային ջերմաստիճանի, 1-2 օր հնեցված, սերմերի ընդհանուր ծավալից 4-5 անգամ շատ ջուր, որի մեջ մոտ 12 ժամ թրջում են սերմերը։
  • 12 ժամ անց ջուրը թափում են իսկ քամված սերմերը հարթ շերտով լցնում են ոչ խոր, լայն ամանի հատակին ու ծածկում խոնավ կտորով կամ մի քանի տակ ծալած մարլայով։
  • 12 ժամը մեկ սերմերը լվանում են, քամում ու նորից ծածկում խոնավ կտորով։
  • Սերմերը ծլում են 6-7 օրում։

Կաթնափուշի ծլեցված սերմերի ամենօրյա ուտելը բարելավում է լեղապարկի աշխատանքը, պաշտպանում է լեղապարկը տոքսիններից և վարակներից։

Ուշադրություն

Կաթնափուշը ուժեղ ազդեցությամբ դեղաբույս է, ուստի շատ ուտել չի կարելի։ Չափահաս մարդու օրական չափաբաժինը 7 հատն է։
Կաթնափուշի ծլեցված սերմերը կարելի է սառանարանում մինչև 10 օր պահել։

Հղումներ

Կաթնափուշի բացառիկ կարևորությունը լյարդի համար

Կաթնափուշը կամ նույնն է` մարեմփուշը (Silybum) երկամյա խոտաբույս է։ Տերևները խոշոր են, կանաչ գույնի, բազմաթիվ ճերմակ պուտերով և դրանց միջև անցնող միջնապատերի ցանցով։ Արտաքուստ հիշեցնում է մարմարը։ Տերևաթիթեղի անհարթ եզրերի վրա կան սուր, դեղին փշեր։ Պտուղները փուփուլիկ ունեցող սեմիկներ են, փայլուն դեղին գույնի, մուգ երկարավուն բծերով։ Ծաղկում է հուլիսից մինչև աշուն։ Ծաղկակիր ցողունն ունի 60-150 սմ բարձրություն։ Ծաղիկները խոշոր են, բաց մանուշակամորեգույն կամ ծիրանագույն, դրանք հավաքված են զամբյուղների մեջ։
Սերմը պարունակում է մինչև 32 % ճարպայուղ, 0,1% եթերային յուղ, խեժ, լորձանյութ, ֆլավոնոիդներ, թիրամին, հիստամին և այլն։

Որպես բուժահումք են ծառայում սերմերը, որոնցից ստացված պատրաստուկներն ի զորու են վերականգնել լյարդի վնասված բջիջները։ Նման առաքելություն տրված է հավանաբար միայն այս բույսին։ Դեղատներում վաճառվում է սերմը, յուղը։
Հեպատիտ. 3 ճ/գ սերմը լցրեք 500 մլ եռջրի մեջ, եփեք ջրային բաղնիքի վրա` մինչև հեղուկի կեսը գոլորշիանա, 30 րոպե թրմեք, քամեք։ Խմեք 1-ական ճ/գ` օրը 10-15 անգամ, 1-ական ժամ ընդմիջումներով։
Հեպատիտ, խոլեցիստիտ. Փոշիացրեք սերմը։ Խմեք 3-ական գ` օրը 2-3 անգամ, ուտելուց 20 րոպե առաջ` 20-30 մլ ջրով։ Կատարեք 1 ամիս։

Աղբյուրը՝ https://168.am/2014/09/25/409508.html

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *