Հողի թթվայնության մակարդակը կարևոր ցուցանիշ է բույսերի մեծ մասի հաջող մշակման համար: Այն ցույց է տալիս ալկալային հանքանյութերով կամ թթվային աղերով հագեցվածության աստիճանը, ինչը կարող է նպաստել կամ խանգարել բույսերի կողմից կարևոր մակրո և միկրոէլեմենտների կլանմանը:
Յուրաքանչյուր բույս ունի իր համար հողի ամենաբարենպաստ թթվայնության մակարդակը: Կան մի շարք բույսեր, որոնք շատ ավելի լավ են աճում և ավելի արագ են զարգանում թթվային կամ փոքր-ինչ թթվային հողերի վրա:
Այդ իսկ պատճառով պետք է հատուկ ուշադրություն դարձնել հողի թթվայնության մակարդակին `ժամանակին միջոցներ ձեռնարկել անհրաժեշտության դեպքում, դրա թթու-բազային հավասարակշռությունը փոխելու համար:
Դիտարկենք հողի թթվայնությունը բարձրացնելու մի քանի մատչելի և ոչ բարդ մեթոդներ:
Լիմոնաթթվով
Լիմոնաթթվի լուծույթով ջրելը հողի թթվայնությունը բարձրացնելու ամենաարագ և հեշտ ձևերից է։ Անհրաժեշտ է 10 լիտր ջրին ավելացնել 1-2 թեյի գդալ լիմոնաթթու և ջրել հողը՝ հնարավորին չափ հավասարաչափ։
Չափավոր օգտագործման դեպքում հողի միկրաֆլորային և բույսերին ոչ մի վնաս չի հասցվի։
Տորֆամամուռով
Տորֆամամուռը (Սֆագնում) հավասար շերտով փռում են հողի վրա, այնուհետև խառնում են հողի հետ՝ փորելով կամ փխրեցնելով այն։ Հողին խառնված մամուռը ոչնչով չի խանգարում բույսերի աճին, միևնույն ժամանակ դանդաղ քայքայվելով թթվայնացնում է հողը։
Փշատերևների թափուկով
Փշատերևների թափուկով հողի թթվայնությունը բարձրացնելը հեշտ և մատչելի ձև է։ Թափուկ կարելի է հավաքել ցանկացած փշատերև ծառի տակից, միայն պետք է առանձնացնել այն փտած ճյուղերից, տերևներից ու աղբից։
Թափուկը հավասար շերտով փռում են հողի վրա ու այդ շերտը և՛ որպես ցանկածածկէ ծառայում, և՛, կամաց-կամաց քայքայվելով, թթվայնացնում է հողը։
Սիդերատներ ցանելու միջոցով
Սիդերատներկարելի է ցանել տարվա բոլոր եղանակներին, ինչպես ազատ հողատարածքում, այնպես էլ մշակաբույսերի արանքում։ Երբ դրանք բավականաչափ կանաչ զանգված գոյացնեն, կտրում ու խառնում են հողի վերին շերտի հետ։ Արդյունքում հողը ոչ միայն թթվայնացվում է, այլև հարստանում է ազոտով։
Հողի թթվայնությունը ավելացնող լավագույն սիդերատներն են ռապսը, վարսակը և սպիտակ մանանեխը: Միևնույն ժամանակ, լոբազգիների ընտանիքի բույսերը (կանճրակ, սոյա, լուպին) օգնում են լավ պահպանել արդեն հաստատված pH հավասարակշռությունը:
Քացախով
Եթե պետք է շտապ թթվայնացնել հողը և այլ հարմար ձև չկա, կարելի է քացախ կիրառել։ Այս մեթոդը արագ արդյունք կապահովի, բայց կվնասի կամ կսպանի հողի օգտակար միկրոֆլորան։ Մշտապես այս մեթոդը կիրառել պետք չէ։
Այգու անհրաժեշտ հատվածը ցնցուղով ջրելու համար 100 միլիգրամ քացախը խառնում են 10 լիտր ջրի հետ։
Բնական բաղադրիչների կիրառմամբ հողի կազմը փոխելը լավ միջոց է: Չափավոր կիրառման դեպքում Ձեր այգին երկար տարիներ առատ բերք կտա:
Բույսերի մեծամասնության համար ցանելու լավագույն ժամանակը փետրվար, մարտ ամիսներն են: Սակայն, ճիշտ ջերմային ու լուսային ռեժիմները ապահովելու դեպքում, կարելի է ցանել շուրջ տարին:
Ինչպես ցանելուց առաջ մշակել սերմերը
Կենսաակտիվ լուծույթներում թրջելը
Էպին (Эпин) 100 միլիլիտր ջրին ավելանել 2 կաթիլ էպին և թրջել 16-24 ժամ: Ցիրկոն (Циркон) 150 միլիլիտր ջրին ավելանել 1 կաթիլ Ցիրկոն և թրջել 10-12 ժամ: Գումատներ կալիումի կամ նատրիումի (Гуматы калия или натрия) 0,005 – 0,01 % լուծույթի մեջ թրջել 24 ժամ: Հալվեի հյութ (Алоэ Сок) Հյութը պատրաստելու համար կտրում են հալվեի տերևները և 5-6 օր պահում սառնարանում, ինչից հետո կտրատում են մանր կտորներով ու ճզմում: Ստացված “շիլայի” մեջ ընկղմում են մարլայի տոպրակի մեջ լցված սերմերը: Քանի՞ ժամ: Նարնջի հյութ (Апельсиновый сок) Նարնջի թարմ հյութի մեջ թրջել սերմերը 78 ժամ: Ինչից հետո լվալ սերմերը գոլ ջրով ու ախտահանել ջրածնի պերոքսիդով (перекись водорода):
Ընդհանրապես սերմերը ախտահանում են ջրածնի պերոքսիդի (перекись водорода), կալիումի պերմանգանատի (марганцовкa), բորաթթվի (борнaя кислотa), պղնձարջասպի (медный купорос) լուծույթների մեջ 15 րոպե թրջելով, ինչից հետո լվանում են մաքուր, գոլ ջրով:
Բարբոտիզացիա
Սերմերը գցում են գոլ, հնեցված ջրի մեջ և ակվարիումների համար նախատեսված օդի պոմպով, 10 ժամ շարունակ հագեցնում ջուրը թթվածնով: Այդպիսի մշակումից հետո էականորեն լավանում է սերմերի ծլողունակությունը և կրճատվում ծլելու ժամկետը:
Կոփում
Կալիումի պերմանգանատի լուծույթի մեջ թրջում ենք լաթի կտոր, դնում փոքրիկ ափսեի մեջ, վրան տեղադրում սերմերը և երկու օր պահում սառնարանի մեջ։ Լաթի կտորը պետք է միշտ խոնավ մնա։
Սերմերը կոփելուց հետո կարելի է անմիջապես ցանել կամ շարունակել մշակել այլ եղանակներով։
Սկարիֆիկացիա
Խոշոր, պինդ պատյան ունեցղ և դժվարույանբ ծլող սերմերը, թրջելուց առաջ թեթևակի խառտում են եղունգների համար նախատեսված խարտոցով: Գրանուլացված սերմերը չեն սկարիֆիկացնում:
Ինչ հողախառնուրդ պատրաստել
Կարելի է օգտագործել պատրաստի տորֆային հաբեր կամ, եթե կան, գնել պատրաստի հողախառնուրդներ:
Ինքնուրույն պատրաստելու համար առաջարկվում է այսպիսի բաղադրատոմս.
Պատրաստի հողախառնուրդը ախտահանում են եռման ջրով կամ կալիումի պերմանգանատի լուծույթով (раствором марганцовки): Չորանալուց հետո ջրել ֆիտոսպորինով (фитоспорин) և կորնեվինով (корневин)։
Հողախառնուրդի հիմնական պահանջվող հատկանիշներն են՝ օրգանական նյութերի բացակայությունը, փխրունությունը, ջրաթափանցիկությունը, ստերիլությունը:
Բայց այդպիսի հողախառնուրդի մեջ բույսերը երկար պահել չի կարելի: Բույսի երկրորդ, իրական տերևների գոյանալուց հետո այն պետք է տեղափոխել պարարտ հողախառնուրդի մեջ:
Ինչպես ցանել
Ընդհանուր կանոնը հետևյալն է՝ ցանել սերմի պարագծի եռապատիկի չափով խորությամբ: Սակայն շատ բույսերի սերմերի համար մոտեցումը այլ պետք է լինի: Օրինակ, ադենիումի սերմերը պետք է պարզապես դնել հողի մակերեսին, բայց պարտադիր ծածկել ապակիով կամ ցելոֆանով:
Սուրճի սերմը պետք է պարկացնել հողին տափակ կողմով դեպի ներքև և վրայից, սուրճի հատիկի պարագծի եռապատիկ բարձրությամբ հող լցնել:
Մանր սերմերը պարզապես բաշխում են գրունտի մակերեսին և թեթևակի սեղմում:
Օդի ջերմաստիճանը
Արևադարձային բույսերի մեծամասնության ծլելու համար անհրաժեշտ է ապահովել 25-27 աստիճան ջերմություն: Մյուս, բարեխառն գոտու բույսերի համար բավարար է ապահովել 21-23 աստիճանը:
Ռապիսը կամ Բամբուկանման արմավենին (անգլ․՝ Lady palm, ռուս․՝ Бамбуковая пальма рапис, լատ․՝ Rhapis) մոտ 10 տեսակի փոքր արմավենիների ցեղ է, որոնք բնիկ են հարավ-արևելյան Ասիայում ` Հարավային Ճապոնիայից և Հարավային Չինաստանից հարավ մինչև Սումատրա կղզի:
Այս բույսերն ունեն բարակ ցողուններ, որոնք աճում են 3-4 մ բարձրությամբ, ճյուղավորվում են հիմքում, կազմում են թփեր և երկսեռ են, արական և իգական ծաղիկներով։
Որպես սենյակային բույսեր տարածված են ռապիսի երկու տեսակները՝
Ռապիս բարձրահասակը ավելի մեծ չափեր և ավելի շատ կանաչ զանգված ունի: Հասնում է մինչև 3 մ բարձրության և ավելի քիչ շիվեր է տալիս, քան ցածրահասակ ռապիսը: Շիվերը նման են բամբուկի շիվերին, հոդակապված են, մինչև 4 սմ տրամագծով: Ճյուղերի վրա պարզ երեւում են ցանցաձև մանրաթելեր, որոնք թաքցնում են մահացող տերևների կոճղերը: Այս արմավենին 5-10 մատներով, ոչ այնքան խորքից մասնատվող տերևներ ունի (ավելի կարճ և լայն, քան ցածր աճող ձևերը):
Ռապիս ցածրահասակը շատ ավելի խիտ է աճում և կոմպակտ է: Այս տեսակի առավելագույն բարձրությունը սահմանափակվում է 1,5 մետրով, բայց առավել հաճախ բույսերը չեն գերազանցում մեկ մետր բարձրությունը: Ցողունները բազմաթիվ են, շատ բարակ, ընդամենը 2 սմ տրամագծով, մանրաթելերով ծածկված շատ ավելի հաստ, քան բարձրահասակ ռապիսինը: Տերևների 7-8 մատները բաժանված են գրեթե հիմքից, կոշտ, սուր ծայրերով, փայլուն մակերևույթով, կատարյալ ուղիղ տեսքով: Երկարությամբ, տերևի մատները հասնում են 20-25 սմ-ի և մինչև 2 սմ լայնություն են ունենում:
Սենյակային պայմաններում այս երկու տեսակներն էլ գործնականում չեն ծաղկում:
Ռապիսները իրավամբ դասվում են հեշտ աճեցվող բույսերի շարքում: Նույնիսկ անփորձները չպետք է վախենան այս բույսն ունենալուց: Ռապիսի հիմնական առավելությունը բարձր հարմարվողականությունն է: Չնայած այն հանգամանքին, որ բույսը նախասիրություններ ունի օդի ջերմաստիճանի և լուսավորության հետ կապված, ժամանակի ընթացքում այն հարմարվում է առկա պայմաններին:
Խնամքը
Լուսավորությունը
Ռապիսի համար ամենահարմարավետը պայծառ, ցրված լույսն է, սակայն այն հեշտությամբ հարմարվում է նաև կիսաստվերին։ Բույսի համար վտանգ են ներկայացնում կեսօրի Արևի ուղիղ ճառագայթները, դրանք կարող են տերևների այրվածքներ առաջացնել։
Բույսի համաչափ աճը ապահովելու համար, անհրաժեշտ է շաբաթը մեկ փոքր ինչ պտտել ծաղկամանը, որպեսզի բոլոր կողմերը հավասարաչափ լույս ստանան։
Օդի ջերմաստիճանը
Ձմռանը ռապիսի համար նախընտրելի է +8-ից +12 աստիճան օդի ջերմություն: Միևնույն ժամանակ, զով ձմեռումը բոլորովին էլ միակ հնարավոր տարբերակը չէ այս արմավենու աճեցման համար: Ռապիսը հիանալի կերպով հարմարվում է ինչպես սենյակի նորմալ ջերմաստիճանին, այնպես էլ թեթև զովությանը`10-ից 16 աստիճան:
Ամռանը Ռապիսի համար նախընտրելի է օդի 20-ից 25 աստիճան ջերմությունը: Ավելի շոգին էլ է դիմանում, սակայն ավելի կախված է դառնում մաքուր ու խոնավ օդի մշտական հասանելիությունից:
Ամռան ընթացքում ռապիսը իրեն հիանալի կզգա դրսում՝ պատշգամբում կամ այգում:
Ջրելը և օդի խոնավությունը
Ամռանը, հատկապես շոգ օրերին ռապիսը պետք է առատորեն ջրել հենց որ հողի վերին շերտը չորանա: Բայց աշնանը և ձմռանը, հատկապես սառը պայմաններում պահելիս, ջրելը պետք է լինի ոչ միայն չափավոր, այլ նաև հնարավորինս զգույշ: Ջրել պետք է հողի վերին շերտի ամբողջությամբ չորանալուց 1-2 օր անց։ Ռապիսը, ինչպես և բույսերի մեծամասնությունը չի սիրում ջրախեղդ լինել և չի սիրում երբ հողն ամբողջությամբ չորանում է։
Շատ կարեւոր է, որ ռապիսը ջրվի լավ հնեցված, փափուկ ու գոլ ջրով:
Ինչ վերաբերում է օդի խոնավությանը, ապա ռապիսը այնքան էլ զգայուն չէ դրա նկատմամբ, այն հանդուրժում է բնակարանների սովորական չոր օդը նույնիսկ ցուրտ սեզոնում, երբ գործում են ջեռուցման համակարգերը: Բայց, միեւնույն ժամանակ, ռապիսը երախտագիտությամբ կարձագանքի ջրով ցողմանը, ինչը լավացնում է տերևների դեկորատիվ տեսքը:
Ցողելը պարտադիր է դառնում երբ օդի ջերմաստիճանը +25-ից բարձր է:
Ռապիսի տերևները պետք է պարբերաբար սրբել խոնավ սպունգով կամ կտորով ՝ կուտակված փոշին հեռացնելու համար։ Ձմռանը զով տեղում պահելիս ավելի լավ է չթրջել տերևները, այլ չոր եղանակով սրբել փոշին:
Պարարտացումը
Ռապիսը սնուցում են միայն գարնանը և ամռանը, ակտիվ աճի շրջանում: Այս բույսի համար 2-3 շաբաթը մեկ սնուցում տալը բավարար է: Ռապիսի համար նախընտրելի են միկրոէլեմենտներով հարուստ, համալիր պարարտանյութերը, որոնք նախատեսված են դեկորատիվ, տերևավոր բույսերի համար, բայց կարելի է նաև օգտագործել պարարտանյութերի հատուկ խառնուրդներ: Այս բույսի համար ցանկալի է սնուցումն անել ջրելու միջոցով, օգտագործելով հեղուկ պարարտանյութեր: Երկարաժամկետ գործող պարարտանյութերը ճնշող ազդեցություն են ունենում ռապիսի վրա:
Հողախառնուրդը, տեղափոխումը, ծաղկամանը
Ռապիսի համար հարմար են մի փոքր թթվայնություն ունեցող կամ առնվազն չեզոք հողախառնուրդները։ Այս բույսի համար ամենալավն այն է, որ օգտագործեք արմավենու համար նախատեսված պատրաստի հողախառնուրդներ, բայց կարող եք նաև ինքներդ կազմել հողախառնուրդը՝ հավասար չափերով խառնելով տորֆ, ճմահող, տերևային բուսահող, կոմպոստ և ավազ:
Այս բույսը, նույնիսկ շատ երիտասարդ տարիքում, այլ ծաղկաման տեղափոխում են միայն անհրաժեշտություն առաջանալու դեպքում: Տեղափոխելիս պետք է խուսափել արմատները վնասելուց ու պահպանել արմատամերձ հողակույտը։
Տեղափոխելիս անհրաժեշտ է նոր ծաղկամանում ապահովել լավ դրենաժային շերտ։
Տեղափոխման փոխարեն կարելի է փոխել ծաղկամանի հողի վերին շերտը: Այս մեթոդը հատկապես լավ է գործում մեծահասակ բույսերի համար։
Չնայած այն հանգամանքին, որ այս արմավենին հզոր արմատային համակարգ ունի, այն գործնականում մակերեսային է: Ուստի ռապիսի համար հարմար են լայն, բայց ոչ շատ խոր տարաներ կամ մեծ դրենաժային շերտով կոմպենսացնել տարայի խորությունը։ Շատ խոր տարայի մեջ տնկելը մեծացնում է հողում ջրի լճացման վտանգը, դժվարացնում է արմատի օդամատակարարումը և վտանգում բույսի արմատային համակարգը:
Ռապիսի հիվանդություններն ու վնասատուները
Ռապիսը ամենակայուն սենյակային բույսերից է։ Այս բույսը վախենում է միայն հողի ճահճացումից, ինչի հետևանքով արմատը կարող է փտել։
Սենյակի չոր, ոչ խոնավ օդի դեպքում մեծանում է այնպիսի վնասատուների հարձակման վտանգը, ինչպիսիք են սարդոստայնային տիզը, վահանակիրները։ Վահանակիրները, հարևան վարակված բույսերից կարող են տարածվել ռապիսի մատղաշ կանաչի վրա։
Հաճախ ծագող խնդիրներ․
արևի ուղիղ ճառագայթներից կարող են առաջանալ դեղին բծեր՝ արևայրուքներ;
շոգին և շատ չոր օդի պայմաններում տերևների կանաչը դառնում է անհարթ և խայտաբղետ;
շոգ եղանակին բույսը չցողելու հետևանքով կարող են չորանալ տերևների ծայրերը;
ցրտի և արմատների փտելու պատճառով մատղաշ տերևները բացվում են բնական չափերի չհասնելով;
ցրտի պատճառով տերևները թոշնում են ու մուգ կանաչ գույն ստանում;
ժամանակին չջրելու հետևանքով թոշնում են տերևները։
Ռապիսի բազմացումը
Ամենապարզ մեթոդը վեգետատիվն է ՝ բույսը բաժանելը: Ավելի երիտասարդ բույսերը կարելի է առանձնացնել մեծահասակների թփից (ոչ թե մեկ-մեկ, այլ փոքր խմբերով) ՝ փորձելով նվազագույնի հասցնել արմատի վնասվածքները: Բայց պետք է հիշել, որ ցանկացած բաժանումից հետո աճը դանդաղելու է և թե՛ մեծահասակ մասը, թե՛ երիտասարդ փունջը երկար ժամանակ հետո “խելքի կգան”։ Թուփը բաժանելու լավագույն սեզոնը գարունն է։
Սերմերից ռապիս ստանալը բավականին երկար գործ է։ Սերմերը բավականին երկար ժամանակ պահպանում են իրենց ծլողունակությունը: Սերմերը ոչ շատ խորը ցանում են խոնավ, բարձրորակ, սննդարար սուբստրատում։ Ցանքը ծածկում են պլաստիկով կամ ապակով ու տեղադրում են պայծառ, լուսավոր տեղում։ Սերմերը ծլում են 2-3 ամիս հետո: Երիտասարդ ծիլերը պետք է հնարավորինս շուտ տեղափոխվել անհատական տարաներ ՝ ամանները փոխելով ավելի մեծերի՝ արմատի աճին համընթաց:
Նանդինան (անգլ․՝ Nandina, Heavenly bamboo, Sacred bamboo, ռուս․՝ Нандина, լատ․՝ Nandinadomestica) կծոխուրազգիներին պատկանող, մշտադալար թուփ է։ Հայրենիքը Չինաստանն ու Ճապոնիան են։
Բաց գրունտում նանդինան կարող է աճել միայն մերձարևադարձային գոտիներում։ Ավելի ցուրտ ձմեռներով գոտիներում աճեցնում են թաղարների մեջ և ձմռանը տեղափոխում են տաք տեղ։
Արմատամերձ բազմաթիվ ընձյուղների շնորհիվ , նանդինան աճում է որպես խիտ թուփ: Դրա ուղիղ, չճյուղավորվող ճյուղերի գույնը փոփոխական է: Երիտասարդ բույսերում այն ունի դարչնագույն-մանուշակագույն գույն, իսկ մեծահասակների մոտ այն ձեռք է բերում մոխրագույն-շագանակագույն երանգ:
Նանդինային ամենից շատ գնահատում են այն բանի համար, որ տերևների գույնը փոփոխական է՝ կախված է սեզոնից: Ամռանը սաղարթը գունավորվում է մաքուր կանաչ, իսկ աշնանը այն ձեռք է բերում հարուստ կարմիր-կանաչ երանգներ: Գարնանը տերեւները շագանակագույն են դառնում, իսկ ամռանը նորից վերադառնում են իրենց սկզբնական կանաչ գույնին:
Նադինայի մանր, բաց վարդագույն ծաղիկները ծաղկաբույլեր են կազմում։ Ծաղկունքը սկսվում է հունիսին, որից հետո թփի վրա հայտնվում են փոքր վառ կարմիր պտուղների ողկույզներ, որոնք բույսի մեկ այլ զարդարանք են դառնում:
Ուշադրություն
Նադինայի պտուղներն ուտելի չեն։
Խնամքը
Նանդինան աճեցնում են մեծ թաղարներում և, հնարավորության դեպքում, ամռանը դուրս են բերում պարտեզ։ Ձմռանը բույսը բերում են տուն, որտեղ այն պահվում է զով սենյակում: Բույսը ներսում պահելը բավականին դժվար է: Նանդինային անհրաժեշտ է բարձր խոնավություն և այն լավ չի դիմանում շոգին։
Ուշադրություն
Նանդինան թունավոր է, խնամելիս պետք է զգույշ լինել և աշխատել ձեռնոցներով:
Տեղի ընտրությունը և ջերմային ռեժիմը
Նանդինան նախընտրում է պայծառ, ցրված լույսը: Վաղ գարնանից մինչև առաջին սառնամանիքները ցանկալի է այն տեղադրել պարտեզի կամ պատշգամբի կիսաստվերում։ Սենյակային պայմաններում բույսի լավագույն տեղը արևելյան կամ հարավային պատուհանի կողքին:
Նանդինայի տերեւները մուգ կարմիր գույն են ստանում միայն պայծառ լույսի ներքո աճելիս: Բացի այդ, պայծառ սենյակում բույսը հազվադեպ է հիվանդանում։
Բույսի համար օպտիմալ ջերմաստիճանը ամռանը մոտ 20 ° C է: Ձմռանը նանդինային անհրաժեշտ է ամենազով սենյակը` 10-ից 12 ° C ջերմաստիճանի պայմաններում: Այդ պայմաններում ձմեռումը շատ կարևոր է բույսի առողջության համար:
Խորհուրդ է տրվում նանդինա աճեցնել միայն այն պարագայում, եթե հնարավորություն կա ձմռանը զով պայմաններ ապահովել նրա համար:
Ջրելը և օդի խոնավությունը
Ամռանը նանդինան առատորեն են ջրում՝ հողի վերին շերտը չորանալուն պես։ Ձմռանը, օդի ջերմաստիճանի նվազելուց հետո ջրում են շատ ավելի քիչ՝ խուսափելով հողի ամբողջական չորացումից:
Ջրելու ջուրը պետք է փափուկ և լավ հնեցված լինի: Ջուրը փափկացնելու համար կարելի է դրան ավելացնել մի փոքր կիտրոնաթթու:
Օդի բարձր խոնավությունը կենսական նշանակություն ունի նանդինայի համար: Բույսի թաղարը կարելի է տեղադրել ջրի կողքին կամ ջրով լի տակդիրի վրա։
Բացի այդ, խորհուրդ է տրվում նանդինայի տերևները օրը երկու անգամ ցողել փափուկ ջրով ՝ առանց քլորի և կրաքարի հավելումների: Ձմռան ընթացքում ցողելու անհրաժեշտությունը վերանում է:
Հողախառնուրդի կազմը և բույսի տեղափոխումը
Բույսի համար անհրաժեշտ է փխրուն և ջրի համար թափանցելի հող ` 3,7 – 6,4 pH թթվայնությամբ: Հողախառնուրդը կազմվում է հետևյալ բաղադրիչներից.
Երիտասարդ նանդինան ամեն գարնանը տեղափոխում են 2 – 3 սմ ավելի մեծ ծաղկաթաղարի մեջ: Արմատի վզիկը չի խորացվում, իսկ արմատների մի մասը կարելի է կտրել: Երեք և ավելի տարեկան բույսերը ավելի մեծ ծաղկաթաղար տեղափոխում են յուրաքանչյուր 2 – 3 տարին մեկ: Տեղափոխելիս ծաղկաթաղարում կարևոր է ապահովել դրենաժային հաստ շերտ։
Պարարտացումը
Գարնանից մինչև աշնան կեսը նանդիան ամսական երկու անգամ սնուցում են ջրելու ընթացքում՝ փոխնեփոխ կիրառելով օրգանական և հանքային պարարտանյութեր: Կարելի է օգտագործել նաև բոնսայի համար նախատեսված պարարտանյութ:
Էտելը
Նանդինայի ընձյուղները չեն ճյուղավորվում և ծայրերը կտրելը ի վիճակի չէ խթանել կողային ճյուղերի գոյացումը: Հետեւաբար, նանդինային, ողջ ցանկության դեպքում էլ, անհնար է ծառի ձև տալ:
Այնուամենայնիվ, գարնանը խորհուրդ է տրվում կտրել հին ցողունները, որոնք հասել են ավելի քան 180 սմ բարձրության, որպեսզի երիտասարդ ճյուղերը լավ աճ ստանան:
Ճյուղերի մի մասը պարագծով կարելի է կտրել: Սա կօգնի կազմել կոմպակտ թուփ: Բացի այդ, նանդինայի դեկորատիվության համար անհրաժեշտ է հեռացնել թփի ստորին մասում չորացող տերևները։
Բազմացումը
Նանդինայի բազմացման եղանակներն են՝
Սերմերով, որոնք տնկվում են մոտ 1,5 սմ խորությամբ՝ «ջերմոցում», առնվազն 20 ° C ջերմաստիճանի պայմաններում: Ծիլերի առաջանալուց հետո դրանք տեղափոխում են ավելի լուսավոր տեղ: Մեկ ամիս անց ցանկալի է սածիլները կերակրել համակցված պարարտանյութով: Մեծանալուն պես երիտասարդ նանդինաները տեղափոխվում են են ավելի մեծ ծաղկամանների մեջ:
Գագաթային կտրոններով: Մոտ 8 սմ երկարությամբ կտրոնները արմատակալման են դրվում տորֆի և ավազի խառնուրդում: Արմատակալման դնելուց առաջ կտրոնը մշակում են արմատավորումը խթանող նյութերով։ Կտրոններով տարան տեղադրվում է «ջերմոցում», որտեղ ջերմաստիճանը պահպանվում է 15-ից 20 ° C- ի սահմաններում: Արմատավորումը տևում է 1,5-ից 3 ամիս:
Անհրաժեշտ է օճառոտ սպունգով հեռացնել հայտնաբերված վնասատուներին, իսկ բույսը բուժել միջատասպան նյութերով:
Հողի գերխոնավության, ջրի լճացման պատճառով նանդինան կարող է արմատային փտախտ ստանալ: Անհրաժեշտ է հեռացնել փտած, քայքայված արմատները, մնացած մասը բուժել ֆունգիցիդով և բույսը տեղափոխել թարմ հողով նոր ծաղկաթաղար:
Հաճախակի ծագող խնդիրներ.
Տերևները չորանում ու թափվում են։ Պատճառը շոգ եղանակին օդի ցածր խոնավությունն է։
Տերևները գունատ են, բաց կանաչ։ Պատճառը անբավարար լուսավորությունն է։
Չորանում են տերևների ծայրերն ու միջնամասերը։ Պատճառը արևայրուքներն են։
Տերևները դեղնում են։ Ալկալային հողում երկաթի և մագնեզիումի պակաս կա:
Նոր ընձյուղները շատ թույլ են։ Պատճառը թույլ լուսավորությունն է կամ սնունդի պակասը։
Ստորին տերեւները դեղնում են և թափվում։ Բույսի բնական ծերացումն է։
Հասկանալի է, որ պահանջկոտ նանդինան շատ դժվարություններ է առաջացնում: Ամենադժվարը ձմռանը նրա համար համապատասխան պայմաններ ապահովելն է: Բայց նանդինայի պայծառ գեղեցկությունն արժե ջանասեր աճեցնողի բոլոր ջանքերը:
Ճմաշուշանը (անգլ․՝ Big blue lilyturf, Lilyturf, Border grass, Monkey grass, ռուս՝ Лириопе мускари, լատ․՝ Liriope muscari) շուշանազգիներին պատկանող, բազմամյա, հաճախ գրունտը ծածկելու հաար կիրարվող մեծ խոտաբույս է։
Բույսի կոճղարմատը կարճ է, կախված տերևները երկարավուն և նեղ են, իսկ վերևում դրանք փոքր-ինչ կորանում են: Ցողուն չունի, թփերը միջին չափսի են, նրանք ունեն մոտ 0,7 մ բարձրություն: Կան նաև ցածր աճող սորտեր, որոնք հասնում են մոտ 20 սմ բարձրության:
Խնամքը
Լուսավորությունը
Ճմաշուշանը առանձնանում է իր ստվերադիմացկունությամբ, այն հաճախ տնկում են ծառերի և բարձր թփերի ստվերում կամ, սիզամարգի ձևով՝ այն տեղերում, որտեղ Արևի ուղիղ ճառագայթներ ընդհանրապես չեն լինում։
Սակայն կան ճմաշուշանի սորտեր, որոնք լավ են աճում արևկող վայրերում։
Տեղն ընտրելը
Ճմաշուշանը շատ վատ է տանում քամիները, գերադասում է չեզոք կամ թեթև թթվայնություն ունեցող, փխրուն ու պարարտ գրունտ։
Ճմաշուշաններով սիզամարգ բնակելի տան նկուղային հարկում։ Չինաստան։
Տնկելը
Տնկելուց առաջ հողը փխրեցնում են, ավելացնում են ավազ և կոմպոստ։ Եթե հողի թթվայնությունը բարձր է, մի քիչ էլ կիր են ավելացնում։
Թփերը տնկում են վաղ գարնանը, վաղօրոգ պատրաստված փոսիկների մեջ, մոտ 40 սմ միմյանցից հեռու։
Ջրելը
Սովորական կանոններ են՝ շոգին շատ են ջրում, հովին քիչ, ջրախեղդ չեն անում։ Շոգ օրերին լավ ազդեցություն է ունենում երեկոյան ոչ սառը ջրով ցողելը։
Տեղափոխելը
Տնկելուց 3 տարի անց, թարմացնելու համար, խորհուրդ է տրվում տեղափոխել բույսը։ Հակառակ դեպքում թուփը ծերանում է և կարող է չորանալ կամ դադարել ծաղկել։
Տեղափոխումն անում են գարնանը։ Հողից հանված թուփը բաժանում են մի քանի մասերի և տնկում պատրաստված, նոր փոսիկներում։ Նոր տեղում ճմաշուշանի թուփը “կպնում է” 15օրյա ժամկետում։
Սնուցումը
Վեգետացիոն շրջանում ճմաշուշանին լրացուցիչ սնուցում են ամիսը երկու անգամ։ Կարելի է սնուցել ինչպես օրգանական, այնպես էլ ոչ օրգանական պարարտանյութերով։
Մինչև բույսի ծաղկելը գերադասելի են ազոտային պարարտանյութերը, իսկ ծաղկման շրջանում բույսը ավելի շատ ֆոսֆորի և կալիումի կարիք ունի։
Ծաղկելը
Ճմաշուշանը ծաղկում է աշնանը։ Տարբեր սորտեր ունենում են սպիտակ, մանուշակագույն կամ երկնագույն մանր ծաղիկներ։
Էտելը
Ճմաշուշանն էտում են միայն թուփը գեղեցկացնելու և թարմացնելու համար։ Կտրում և հեռացնում են ծաղկելն ավարտած ծաղկաբույլերը, ինչպես նաև դեղնած տերևները։
Ձմեռացումը
Եթե բավարար ձյան ծածկ կա և օդի ջերմաստիճանը չի նվազում -15°C, ճմաշուշանը ծածկելու անհրաժեշտություն չկա։ Հակառակ դեպքում բույսը ծածկում են չոր խոտով, տերևներով և/կամ պլաստիկ թաղանթով։
Բազմացման ձևերը
Ճմաշուշանը բազմացնում են սերմերով կամ թուփը բաժանելով։
Սերմով բազմացումը
Այգեգործները հազվադեպ են ճմաշուշանը սերմերով բազմացնում, քանի որ գործընթացը բարդ է և երկար ժամանակ խլող։ Ցանում են նախորդ աշնանը հավաքած սերմերը։ Դրանք մեկ օր թրջում են գոլ ջրի մեջ, այնուհետև ցանում բաց գրունտի մեջ՝ ոչ շատ խոր ակոսների մեջ, միմյանցից մոտ 10սմ հեռավորության վրա։ Ծլելուց հետո շարքը նոսրացնում են, հեռացնելով թույլ բույսերը։
Թփի բաժանումը
Թուփը բաժանելիս պետք է հավասար բաժանել արմատը և ամեն բաժանված մասի վրա թողնել ոչ պակաս քան 10 տերև։
Հիվանդություններ և վնասատուներ
Ճմաշուշանի վրա կարող են հայտնվել խխունջներ, ուտիճներ կամ վահանակիրներ։ Դրանց դեմ պայքարում են ինսեկտիցիդների միջոցով, օրինակ (Актеллика)։
Կարող են առաջանալ հետևյալ խնդիրները՝
Ամեն տարի կամ ընդհանրապես չծաղկելը։ Տեղի է ունենում եթե հողը աղքատացել է և բույսին բավարար սնունդ չի հասնում։
Տերևների ծայրերը չորանում են։ Խնդիրը կարող է առաջանալ ժամանակին չջրելու հետևանքով։
Տերևները կորցնում են ամրությունը։ Խոնարված տերևները հուշում են, որ ջրախեղդ եղած արմատները նեխում են։
Ճիշտ տեղում տնկելու և լավ խնամքի դեպքում, ճմաշուշանը շատ հազվադեպ է հիվանդանում կամ ենթարկվում վնասատուների հարձակմանը։
