Սրճենին (անգլ․՝ A coffee tree, ռուս․՝ Кофейное дерево, լատ․՝ Coffea), տորոնազգիների ընտանիքի մշտադալար ծառերի և թփերի ցեղ է։ Հայտնի է սրճենու մոտ 50 տեսակ՝ տարածված Աֆրիկայի և Ասիայի արևադարձային և մերձարևադարձային շրջաններում։ Մշակվում է 4-5 տեսակ։

Սրճենու հայրենիքը արևադարձային Եթովպիան է, բայց ամենատարածվածը արաբական սրճենին է, որից ստացվում է ամենաբարձրորակ սուրճը։ Սուրճի այս տեսակը կոչվում է «արաբիկա»։ Այժմ աշխարհի սրճենու բոլոր ծառատեսակների 90 %-ը պատկանում է «արաբիկա» տեսակին։

Սրճենին տալիս է հարուստ վառ կարմիր պտուղներ՝ սերմեր։ Այս բարձրահասակ թուփը վայրի բնության մեջ կարող է հասնել 8-ից 10 մ բարձրության: Ծաղկաբույլերի գույնը սպիտակ կամ սպիտակավուն է։ Մշակության մեջ բույսը կարճացնում են մինչև 150-ից 250 սմ բարձրության, ինչը շատ ավելի հեշտ է դարձնում խնամքը և բերքահավաքը:

Սրճենին բնութագրվում է աճի և զարգացման միջին տեմպերով, տարեկան աճը կազմում է 50–100 մմ։ Կյանքի տևողությունը ուղղակիորեն կապված է բույսի աճի համար բարենպաստ կլիմայական պայմաններից: Գիտությանը հայտնի են սրճենիներ, որոնք ավելի քան 100 տարեկան են, և դրանք չեն դադարում պտուղ տալ։

Սրճենին ծաղկում է ապրիլ-հոկտեմբեր ամիսներին։ Դրանից հետո ճյուղերի վրա պտուղներ են գոյանում, որոնք կարելի է ուտել։ Առաջին անգամ սերմից աճեցված սրճենին ծաղկում և պտուղ է տալիս 3-4 տարեկանում։

Խնամքը սենյակային պայմաններում

• Օդի ջերմաստիճանը. Գարնանից՝ աշուն՝ 20-ից 30 աստիճան, իսկ ձմռանը՝ 12-ից 15 աստիճան:
• Օդի խոնավությունը. Պետք է բարձր լինի (մոտ 70%): Ամռան շոգ և չոր ամիսներին սրճենին ամեն օր ցողում են հնեցված, փափուկ ջրով: Ամիսը մեկ անգամ թուփը խորհուրդ է տրվում ցողել փայտի մոխրի թուրմով, որն օգտագործվում է հիվանդությունների և վնասատուների առաջացումը կանխելու համար։ Ցուրտ եղանակին սաղարթը ցողել չի կարելի։
• Լուսավորությունը. Արհեստական լուսավորություն կամ ցրված արևի լույս: Սենյակում լավագույն տեղը արևմտյան կամ հյուսիսային պատուհանագոգն է:
• Ոռոգումը. Ջրում են լավ հնեցված, փափուկ ջրով։ Ամռանը ջրում են երկու օրը մեկ (առնվազն), իսկ ձմռան ամիսներին՝ հողախառնուրդի վերին շերտի չորանալուց հետո։
• Հողախառնուրդը. Պետք է լինի մի փոքր թթվային: Ինքնուրույն պատրաստելիս, հավասար չափերով խառնում են տորֆ, այգու հող, փտած գոմաղբ և գետի ավազ։ Ծաղկամանի հատակին լավ դրենաժային շերտ են լցնվում։ Հողի թթվայնությունը պահպանելու համար, 30 օրը մեկ անգամ, բույսը ջրում են թթվացված ջրով՝ 1 գ կիտրոնաթթուն լուծելով 1 լիտր ջրի մեջ։
• Պարարտացումը. Օրգանական կամ հանքային պարարտանյութերով, փոխնեփոխ, բույսը սնուցում են 15 օրը մեկ անգամ։ 
• Տեղափոխումը. Բույսը այլ, քիչ ավելի մեծ ծաղկաման տեղափոխում են, երբ արմատներն այլևս չեն տեղավորվում ծաղկամանի մեջ (մոտավորապես 3 տարին մեկ):
• Բազմացումը. Սերմերի կամ տնկաշիվերի միջոցով։ Սերմերով բազմացնելիս, դրանք չեն թաղում, այլ հարթ կողմով դնում են հողի մակերեսին։ Հակառակ դեպքում սերմերը ​​կարող է փտել: Ցանքը ջրում են մի փոքր տաք ջրով: Ցանքը ծածկում են ապակիով կամ թաղանթով։ Անհրաժեշտ է պարբերաբար օդափոխել ցանքը. դրա համար 3-4 օրը մեկ, երեք ժամով ծածկը բացում են։

Տնկաշիվերով բազմացան համար օգտագործում են անցյալ տարվա ճյուղերը, ընդորում յուրաքանչյուր կտրոն պետք է ունենա 2 հանգույց։ Նախքան տնկելը, կտրոնները մի քանի ժամ պահում են հետերոաքսինի լուծույթում։ Այնուհետեւ դրանք տնկում են 1 մաս տորֆից և 1 մաս ավազից բաղկացած խառնուրդի մեջ։ Կտրոնները տնկում են մոտ 30 մմ խորությամբ:

• Խնամքի առանձնահատկությունները. Բույսը շատ վատ է արձագանքում նույնիսկ թույլ միջանցիկ քամիներին և արմատներում ջրի լճացմանը: Ձմռանը թուփը զով պայմաններում հանգստի կարիք ունի։ Պետք է հեռու դնել աշխատող ջեռուցման սարքերից:

Բարդություններ

• Տերևների եզրերի մգացում և չորացում: Սենյակի օդը չափազանց չոր է։
• Սաղարթը դեղնում է: Արմատային համակարգը փտել է։
• Տերևի վրա ձևավորվում են շագանակագույն բծեր: Ազոտի պակաս հաղում։
• Տերեւների վրա ծակեր են հայտնվում։ Արևայրուկի հետեւանք։
• Երիտասարդ տերևները դեղնում են պահպանելով կանաչ երակներ: Հողը բավականաչափ թթվային չէ:
• Սաղարթը դեղնում է, տերևները սկսում են փտել և թափվել: Շատ ջրելու և վատ դրենաժի հետևանք։
• Տերևաթափ ձմռանը: Թուփը զգում է լույսի սուր պակաս։
• Չափազանց դանդաղ աճ: Հողախառնուրդում սննդանյութերի պակաս։
• Տերևները ճզմվում են, առաջանում են դեղին երանգի բծեր։ Հողում կալիումի պակաս կամ կոշտ ջրով ջրելու հետևանք։
• Տերևները ծածկված են շագանակագույն կամ մանուշակագույն բծերով: Հողախառնուրդում ֆոսֆորի չափազանց ցածր պարունակություն:
• Երիտասարդ տերևները գունատ դեղնավուն են և շատ փոքր: Հողում երկաթի պակաս կա։
• Բույսի վրա ամենից հաճախ տեղավորվում են այնպիսի վնասատուներ, ինչպիսիք են ալրատիզը, վահանամիջատները և սարդոստայնային տիզը:

Արտաքին հղումներ

• Սրճենի։ Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից։
• Coffea․ From Wikipedia, the free encyclopedia․
• Кофе․ Материал из Википедии — свободной энциклопедии․