Ասում են, որ ծառերն էլ, մարդկանց նման, ունեն իրենց նախասիրությունները: Որոշ հարևանների հետ լավ են, ոմանց էլ դժկամությամբ են ընդունում: Թե որքանով է ստույգ ներքոբերյալ ակյուսակը դժվարանում ենք դատել: Համենայնդեպս, այն մեր սեփական փորձի արգասիք չէ: Տեղադրում ենք զուտ ծանոթացման համար:
Որպես կանոն, թաղարի մեջ ցանելու համար կարտոֆիլի սերմացու պետք է գնել հունվար-փետրավար ամիսներին, որպեսզի կարտոֆիլի ծլելու համար բավարար ժամանակ լինի: Թաղարի մեջ կարտոֆիլ աճեցնելու համար, ետևեք ներքոշարադրյալ 10 քայլերին:
Բանջարեղենի կամ այգեգործական խանութից գնեք ձեր նախընտրած սորտի կարտոֆիլը:
Դրեք սերմացուն որևէ պաղ բայց լուսավոր տեղ, որպեսզի այն ծլի: Հենց ծիլերը աճեն 2 սմ, կարտոֆիլը պատրաստ է ցանվելու համար:
Թաղարի մեջ, խորության 1/4 չափով, լցրեք կոմպոստ, մակերեսին տեղադրեք սերմացուն/սերմացուները և ծածկեք կոմպոստի նոր շերտով:
Թփերի աճին համընթաց ավելացրեք կոմպոստը:
Չմոռանաք կոմպոստը պարբերաբար ջրելու անհրաժեշտության մասին:
Շարունակեք ավելացնել կոմպոստը մինչև թաղարը լցվի ամբողջությամբ:
Հետո կարտոֆիլը կծաղկի: Եթե ծաղիկները պտուղ դառնան, չուտեք դրանք՝ թունավոր են:
Ծաղկելուց հետո դադարեցրեք ջրելը: Բույսի վերգետնյա մասը կսկսի մահանալ:
Երբ թփի վերգետնյա հատվածը ամբողջովին մահանա, կարող եք բերքահավաք անել:
Եթե անմիջապես չեք օգտագործելու, կարտոֆիլները պահեք թղթյա պարկերում, զով և մութ տեղում:
Բանջարանոցային բույսերի մեծամասնության համար պահանջվում է նեյտրալ հող, որի рН ցուցանիշը մոտ է 7-ին:
Սերմերը ցանելու համար նախատեսված հողախառնուրդ պատրաստելու համար վերցվում է՝
հող պարտեզից (2 բաժին);
կենսահումուս (1 բաժին);
տորֆ (1 բաժին);
ոչ փշատերեվ ծառի փայտի թեփ կամ գետի խոշոր ավազ (1 բաժին);
փայտի մոխիր (1լ հողախառնուրդին 1-1,5 ճաշի գդալ):
Սերմերը ցանելու համար նախատեսված, թե՛ պատրաստի գնված, թե՛ սեփական բաղադրիչներով պատրաստված հողախարնուրդը խորհուրդ է տրվում վարակազերծել:
Վարակազերծման ձևերից մեկը հողախառնուրդի սառեցումն է, բայց վարակազերծման 100 տոկոսանոց երաշխիք այդ ձեվը չի ապահովում: Ավելի արդյունավետ է խառնուրդի ջերմային մշակումը: Մասնագետները խորհուրդ են տալիս
35-40 րոպե, եռացող ջրի գոլորշու վրա, մանր անցքերով փլավքամիկի կամ ցանցի մեջ շոգեխաշել հողախառնուրդը կամ եռման ջուր լցնել վրան: Ընդ որում, հիվանդությունների նախականխման համար եռման ջրին անհրաժեշտ է ավելացնել կալիումի պերմանգանատ (մարգանցովկա), (10 լիտր ջրին 3 գ) և լավ խառնել:
Հատուկ ուշադրություն պետք է դարձնել մանր սերմերի ցանքին: Դրանք պետք է ցանել ոչ խոր ակոսներում, որի տոփանված հատակին դնում են գազարի, սոխի սերմերը մեկը մյուսից 1-1.5 սմ, իսկ ճակնդեղինը և շաղգամինը` 1-2 սմ հեռավորությամբ: Սերմերը խիտ չպետք է ցանել:
Ակոսի հատակին տոփանումը նպաստում է սերմերի արագ ծլման, որովհետև հողի ներքին շերտերց ջուրը բարձրանում է սերմերին: Դրանից հետո սերմերը պետք է ծածկել 0.5սմ բուսահողով (հողի և հումուսի խառնուրդով): Ցրված խառնուրդը թեթև տոփանում են ձեռքի ափով, վերևից նորից լցնում բուսահող կամ 1-2սմ շերտով տորֆ, որոնք պաշտպանում են ակոսը չորանալուց: Ուշացած ցանքի դեպքում ակոսի հատակը պետք է ցնցուղով (առանց մաղիկի) ջրել, ջուրը ներծծվելուց հետո ցանել սերմերը և ծածկել հողով:
Սերմերը շատ խորը ցանելու հետևանքով սերմերի ծլումը դանդաղում է կամ դադարում, աճելու դեպքում էլ ծիլերը չեն կարող դուրս գալ մակերևույթ: Իսկ սերմերը ոչ խորը ցանելու դեպքում կարող է խոնավությունը չբավականացնել, որովհետև հողի վերին շերտերը սովորաբար արագ են չորանում: Մանր սերմերի համար (շաղգամ, գազար) լավագույն արդյունք է տալիս 1-2 սմ խորությամբ ցանելը, միջին սերմերի համար (ճակնդեղ, վարունգ)` 2-3 սմ և խոշորների համար (ոլոռ, ընդեղեն, լոբի)` 3-5 սմ:
Մաշը (լատ.՝ Vigna), բակլազգիների ընտանիքի խոտաբույսերի ցեղ է։ Մաշի տարբեր տեսակներ մշակվում են Արևադարձային գոտիներում որպես բանջարեղեն, ձավարեղեն, կերային և սիդերատային մշակաբույսեր:
Արմատն իլիկաձև է, ցողունը՝ կանգուն կամ կիսականգուն՝ 30-150 սմ բարձրությամբ, տերևները եռմասնյա են, հերթադիր, ծաղկաբույլը՝ ողկույզ, պտուղը ունդ է՝ դեղին կամ մուգ դեղին։ Սերմերը՝ ձվաձև, երիկամաձև, սպիտակ, վարդագույն, շագանակագույն։ 1000 սերմի կշիռը 300 գ է։ Ջերմասեր և խոնավասեր բույս է։
Օգտագործվում է որպես պարեն, կեր, ինչպես նաև կանաչ պարարտացման համար։ Ունի աֆրիկական ծագում։
Մշակվում է ԱՄՆ-ում, Մեքսիկայում, Կուբայում, Հնդկաստանում, Չինաստանում, Միջին Ասիական երկրներում, Մոլդավիայում, Ուկրաինայում, Ռուսաստանի Կրսանոդարի և Ստավրոպոլի երկրամասերում։ Հայաստանում մշակվում է Արարատյան դաշտում, Մեղրու, Եղեզնաձորի, Կապանի տարածաշրջաններում։
Մաշի վեգետացիոն շրջանը 3-4 ամիս է, տալիս է մինչև 3 կգ բերք:
Նույն տեղում մաշը ցանում են 3-4 տարի ընդմիջում տալով: Մաշին ամենից լավ նախորդող բույսերն են կաղամբը, վարունգը, լոլիկը, բադրիջանը, պղպեղը:
Ցանելուց առաջ մաշի ունդերը 20 րոպե պահում են կալիումի պերմանգանատի (մարգանցովկա) թանձր լուծույթի մեջ, այնուհետև լավ լվանում են և ցանում թաց կամ չորացնելուց հետո:
Մաշը ջերմություն շատ է սիրում: Ցանքն անում են երբ հողը 10 սմ խորության վրա տաքացել է մինչև 17 աստիճան: Միջշարային տարածությունը 80 սմ: Սերմերը ցանում են 70 սմ հեռավորությամբ՝ 4-6 սմ խորության վրա:
Կարելի է նաև մաշի սածիլներ պատրաստել:
Մաշի մագլցող տեսակների համար պետք է հենափայտեր տնկել:
Մաշի օգտակար հատկությունները
Մաշի ունդերը համարվում են արժեքավոր դիետիկ մթերք: Դրանք մոտ 30% սպիտակուց և 50% օսլա են պարունակում:
Բացի այդ մաշը հարուստ է В1, В2, В6, С, РР վիտամիններով, պարունակում է կարոտին, երկաթ, հանքային աղերի և այլ կենսական նշանակություն ունեցող տարրեր:
Մաշը օգնում է օրգանիզմից ավելորդ հեղուկի հեռացմանը, բարերար ազդեցություն ունի սիրտ-անոթային համակարգի վրա:
Մաշ ուտելը օգտակար է նաև աղեստամոքսային, լյարդի հիվանդություններ ունեցողների համար, ինչպես նաև շաքարախտով ու ռեվմատիզմով հիվանդներին:
Ըստ չինացի գիտնականների, ամենաօգտակարը սև ունդերով մաշերն են: Դրանք չեն կուտակում ծանր մետաղներ:
Մաշը խոհանոցում
Մաշը բարձր բերքատվություն ունի, բերքի ավելցուկը կարելի է սառեցնել և օգտագործել շուրջ տարին: Սառեցնելուց առաջ մաշի պտուղները մի քանի րոպե պահում են եռման ջրի մեջ, որպեսզի միջի շաքարները չփոխակերպվեն օսլայի և համն անփոփոխ մնա: Մաշի “լոբիները” օգտագործում են ապուրներ, ռագու, ձվածեղ պատրաստելիս, շատ լավ գարնիր է, ինչպես նաև հիմք է մի շարք բուսակերական կերակրատեսակների համար:
Բացի այդ մաշը կարելի է պահածոյացնել:
Հում վիճակում մաշը ուտելի չէ, պարունակում է թունավոր նյութեր, որոնք, սակայն, եփվելու ընթացքում հեշտությամբ քայքայվում են:
Իշախառանչ, արջուկ, (անգլ․՝ European mole cricket, ռուս․՝ Обыкновенная медведка, լատ․՝ Gryllotalpa gryllotalpa) ուղղաթևերի կարգի միջատ։ Երկարությունը՝ 35-50 մմ, առջևի զույգ ոտքերը՝ փորող տիպի, ատամնավոր, խիստ խեցեվորված։ Ապրում է օրգանական նյութերով հարուստ, խոնավ հողերում։ Սնվում է բույսերի սերմերով, արմատներով, արմատավզիկով, ցողունով, ինչպես նաև անձրևորդերով, միջատներով։ Վնասում է բանջարաբոստանային և դաշտային բույսերը, հատկապես ջերմոցներում։ Տարածված է Հայաստանի բոլոր մարզերում։ Հղումներ
Քարխոտ (լատ.՝ Symphytum), զոտուկ, թորթ, ափնիք, հայվազ, գաղտրիկազգիների ընտանիքի բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 20 (այլ տվյալներով՝ 30) տեսակ։ Հայաստանում՝ 3 տեսակ՝
կովկասյան քարխոտ (Symphytum caucasicum),
կոշտ քարխոտ (Symphytum asperum)
հայաստանյան քարխոտ (Symphytum hajastanum)։
Տարածում
Տարածված է գրեթե բոլոր մարզերում (ստորինից մինչև վերին լեռն, գոտի)։ Աճում է անտառներում, գետերի, լճերի, առվակների ափերին, խոնավ վայրերում, մարգագետիններում և այլն։ Պտուղն ընկուզիկ է։ Հայաստանյան քարխոտը բնաշխարհիկ է. հանդիպում է Գեղարքունիքի (Մարտունի) և Կոտայքի (Ազատ գետի ավազան) մարզերում։
Կենսաբանական նկարագիր
Ցողունը ճյուղավորվող է՝ ծածկված փափուկ կամ կոշտ մազմզուկներով, բարձրությունը՝ 40-200 սմ։ Տերևները հերթադիր են, սրտաձև-կլորավուն, ձվաձև կամ երկարավուն։ Ծաղկաբույլը ոլորք է կամ հուրանանման, ծաղիկները՝ կապույտ կամ դեղին։ Ծաղկում է հունիս-հուլիսին։ Պտուղն ընկուզիկ է։
Քիմիական կազմ
Պարունակում է՝
ալանտոին – ձմռանը արմատներում կուտակվում է հսկայական քանակությամբ
Բազմամյա բույս է, ունի կիտրոնի բուրմունք, օգտագործվում է որպես համեմունք, կամ դեղաբույս՝ թեյի կամ թուրմի տեսքով:
Շատ հաճախ օգտագործվում է ստամոքսի խանգարումները բուժելու նպատակով: Օրինակ՝ սրտխառնոցի եւ փսխման դեպքերում: Հաճախ կիտրոնային անանուխի թուրմ են նշանակում հղի կանանց՝ հղիության առաջին եռամսյակի ընթացքում, երբ տոքսիկ երեւույթներ են առաջանում: Կիտրոնային անանուխի թուրմը նաեւ պրոֆիլակտիկ հրաշալի միջոց է գաստրիտի եւ ստամոքսի խոցի դեպքում:
Կիտրոնային անանուխի եւս մեկ առանձնահատկություն, որն այն անփոխարինելի դեղաբույս է դարձնում, հակաբորբոքային հատկությունն է: Կիտրոնային անանուխի թուրմով արագ եւ անվտանգ բուժում են ֆարինգիտը, անգինան, բրոնխիտը եւ շնչառական ուղիների շատ այլ հիվանդություններ: Մրսածությունն անցկացնելու համար բավարար է օրական 3 գավաթ անանուխի թեյ խմել. այն ոչ միայն համեղ է, այլեւ օգտակար:
Եթե ձեզ տանջում է միգրենը, պարզապես ճակատին անանուխի տերեւ դրեք: Բուժման այս միջոցը բացահայտել են վերջերս, բայց այն հասցրել է մեծ տարածում գտնել: Թարախային հիվանդությունների դեպքում բժիշկները խորհուրդ են տալիս վերքին անանուխի հյութի մեջ թրջած կտոր դնել:
Անանուխի թուրմ պատրաստելը դյուրին է. 10 գր. կիտրոնային անանուխի տերեւների վրա 400 մլ եռացրած ջուր լցրեք եւ թողեք, որ սառչի: Այն օգնում է բազմաթիվ հիվանդությունների դեպքում. իջնում է արյան ճնշումը, հանգստանում են աղիքային խանգարումները, վերանում են փսխումն ու ստամոքսի ցավերը, անցնում է բարձր նյարդային լարվածությունը: Անանուխի թուրմի միջոցով կարելի է նաեւ բազմաթիվ այլ հիվանդություններ բուժել:
Սակայն անանուխը որոշ մարդկանց հակացուցված է: Այն չպետք է օգտագործեն նրանք, ովքեր ցածր ճնշում ունեն: Բժիշկներն արգելում են սննդակարգում ներառել կամ անանուխով բուժվել կրծքով կերակրող կանանց, ինչպես նաեւ մինչեւ 5 տարեկան երեխաներին: Անանուխը, անկասկած, օգտակար բույս է: Ամեն դեպքում, պետք չէ այն օգտագործել մեծ քանակությամբ: Հակառակ դեպքում, կարող են քնի հետ կապված լուրջ խնդիրներ, սրտի շրջանում ցավեր առաջանալ:
FlowerDescription: Lemonmintperennial herb,which is averyhardyplant, even in sub-zerocold, still greenone. It isvery popular withbeeswelcome, light green leavesare verybeautiful,rubwill smella deep sense ofsmell, you can remove headache, abdominal pain, toothache.Andhelps to treatbronchitisanddigestive diseases.
Growth habit: Germinationtemperature: 22-26 ℃ GerminationDays:5-10days Growthoptimum temperature: 18-35 ℃ Pitch:15 *15 cm Light:half shade, sunny Sowing to flowering: about 90 days
Morphology and Uses: Color:Green Height: 20-30cm Uses:ornamental, edible Seed quality: Germination rate: ≥ 80% Moisture: ≤ 8% Seed life:two years Note: 1.Keep seeds stored in a cool, dry place. 2. Because of weather conditions or damage caused by improper cultivation techniques seed prices live outside the economic responsibilities. 3. Futurology seed surface is 1-2 times the diameter of the seed.
Հաճախ բույսերի հավաքման, չորացման, վերամշակման և պահպանման ոչ ճիշտ տեխնոլոգիաների կիրառման հետևանքով վատանում է հումքի համը, վերանում են բուժիչ հատկությունները, ինչպես նաև ընկնում է էկոլոգիապես մաքուր հումքի ապրանքային տեսքն ու որակը, որի հետևանքով այն հավաքող, վերամշակող և վաճառող անհատները մեծ դժվարությամբ են սպառում բերքը: Հետևաբար խիստ կարևոր է հումքի հավաքման, չորացման և պահպանման վերաբերյալ տեղեկություններ հաղորդել, ինչպես նաև ներկայացնել մի շարք կարևոր բույսերի վերաբերյալ տեղեկատու` դրանց վերամշակման և օգտագործման վերաբերյալ: Սովորաբար հավաքում են բույսերի այն մասերը, որոնք պարունակում են ազդող բուժական նյութերի ամենամեծ քանակը: Տարբերի բույսեր մոտ դրանք կարող են պարունակվել տարբեր մասերում տերևներում, ծաղիկներում, ծաղկազամբյուղներում, ընձյուղներում, բույսի վերգետնյա մասերում, սերմերում, կեղևում, կոճղարմատում, պտղի մեջ և այլն: Հաճախ ենք նկատում, որ քաղաքի պուրակներից, թունանյութերով և պարարտանյութերով մշակված այգիներից, կամ ճանապարհների եզրերից մարդիկ դեղաբույսեր են հավաքում, չիմանալով որ այդ բույսերի մեջ, շրջակա միջավայրի աղտոտվածության հետևանքով, կուտակվում են ծանր մետաղներ, որոնք խիստ վնասակար են մարդու առողջության համար: Բույսերի վերգետնյա մասերը այդ թվում տերևները, ծաղիկները, ծաղկազամբյուղները, ընձյուղները պետք է հավաքել ծաղկման փուլում, չոր եղանակին: Հավաքելուց հետո անհրաժեշտ է դրանք խնամքով մաքրել պատահական բույսերի խառնուրդներից, հողից, ապա լվանալ և անմիջապես չորացնել: Ծաղիկներն ու ծաղկազամբյուղները, ինչպես վերը նշեցինք, անհրաժեշտ է հավաքել ծաղկման շրջանում: Սովորաբար, հավաքում են հարարմատային շրջանի ներքևի և միջին մասի լավ զարգացած ցողունային տերևները: Պտուղներն ու սերմերը պետք է հավաքել միայն լավ հասունացած վիճակում, իսկ արմատը, կոճղարմատն այն ժամանակ, երբ արդեն թոշնում է բույսի վերգետնյա մասը, /սովորաբար ամռան վերջում և աշնանը, սակայն կարելի է նաև գարնանը, մինչև վերգետնյա մասի աճելը/: Հավաքելիս սկզբում թափ տալ վրայի հողը, հետո լվանալ ջրով և չորացնել: Կեղևը կարելի է հավաքել գարնանը / լավ է պոկվում ծառից/: Բույսի և վերգետնյա, և ստորգետնյա եթերայուղ ու գլիկոզիդներ պարունակող մասերը, անպայման պետք է չորացնել ստվերոտ տեղում պահպանելով արևի ճառագայթներից: Նշենք, որ եթերայուղ պարունակողներ բուսամասերն անհրաժեշտ է չորացնել 30-35, գլիկոզիդ պարունակողները` 50-60 աստիճան ջերմության պայմաններում վառարանի ջեռոցում: Առհասարակ նախընտրելի է բույսերը չորացնել շենքերի տանիքներում, ծածկոցների տակ: Արմատներն ու կոճղարմատները, մրգերն ու սերմերն ավելի լավ է չորացնել արևի տակ, բաց վիճակում: Խորհուրդ է տրվում բույսերը նախապես չմանրացնելով պահպանել չոր, զով տեղում, թղթե տոպրակների մեջ : Սուր հոտ ունեցող դեղաբույսերը պետք է առանձնացնել հոտ չունեցողներից: Ի դեպ չորացված դեղաբույսերը կարելի է պահպանել 1-ից մինչև 3, նույնիսկ 5 տարի:
Բանջարանոցային բույսերի մեծամասնության համար պահանջվում է նեյտրալ հող, որի рН ցուցանիշը մոտ է 7-ին:
Սերմերը շատ խորը ցանելու հետևանքով սերմերի ծլումը դանդաղում է կամ դադարում, աճելու դեպքում էլ ծիլերը չեն կարող դուրս գալ մակերևույթ: Իսկ սերմերը ոչ խորը ցանելու դեպքում կարող է խոնավությունը չբավականացնել, որովհետև հողի վերին շերտերը սովորաբար արագ են չորանում: Մանր սերմերի համար (շաղգամ, գազար) լավագույն արդյունք է տալիս 1-2 սմ խորությամբ ցանելը, միջին սերմերի համար (ճակնդեղ, վարունգ)` 2-3 սմ և խոշորների համար (ոլոռ, ընդեղեն, լոբի)` 3-5 սմ:
