Սինգոնիումը (անգլ․՝ Syngonium, ռուս․՝ Сингониум, լատ․՝ Syngonium) մշտադալար, բազմամյա լիանա է։
Աճատերև (Բրիոֆիլլում) գլանատերև
Աճատերև (Բրիոֆիլլում) գլանատերև (անգլ.՝ Mother of Millions, ռուս.՝ Бриофиллум трубчатоцветковый, լատ.՝ Bryophyllum delagoensis ), պատկանում է թանձրատերևազգիների (Crassulaceae) ընտանիքին։ Հայրենիքը Մադագասկար կղզին է։
Հղումներ
Դեկորատիվ պղպեղ
Դեկորատիվ պղպեղներ աճեցնելը հնարավորություն է ընձեռում գեղեցկացնել բնակարանը և, միևնույն ժամանակ, միշտ ձեռքի տակ ունենալ լավ կծու համամունք: Բոլոր դեկորատիվ պղպեղների “նախնին” մեքսիկական պղպեղն է (Capsicum annuum), որին շատերը Չիլի են ասում:
Լավ խնամքի դեպքում դեկորատիվ պղպեղը, որը բազմամյա բույս է, պտղաբերում է ողջ տարին:
Գոյություն ունբեն դեկորատիվ պղպեղի բազմաթիվ տեսակներ, որոնցից մի քանիսը ներկայացնում ենք ստորև:
Ուտելի դեկորատիվ պղպեղներ
Փոքրիկ հրաշք
Վաղահաս տեսակներից է, ունի երկարավուն, գեղեցիկ, շատ կծու պտուղներ:
50-80 սմ բարձրությամբ բույսը գմբեթաձև է: Պտուղները սկզբում կանաչ են, հետո դառնում են մանուշակագույն, դեղին ու վերջում նարնջագույն են:
Մեդուզա
Ունի բարակ, երկարավուն, ոչ շատ կծու պտուղներ, դրանք սկզբում սպիտակ, դեղին կամ նարնջագույն են, հասունանալուց հետո՝ կարմիր:
25 սմ բարձրությամբ և 15 սմ լայնությամբ փոքրիկ թուփ է:
Լապտերիկ
Փոքրիկ թուփ է, ունի վառ կարմիր մոտ 45 գրամ կշռող, կծու պտուղներ: Առաջին պտուղներն առաջանում են ծլելուց 115-120 օր հետո:
Ալադին
Չափազանց արագահաս տեսակ է: Սենյակային պայմաններում հասնում է 35-40 սմ բարձրության, իսկ բաց գրունտում՝ մինչև 50 սմ:
Փյունիկ
Կոնաձև, 3-4 սմ երկարությամբ պտուղները հասունանում են 95-108 օրում: Հասունացմանը զուգընթաց պտուղները փոխում են գույնը կանաչից՝ դեղին ու դեղինից՝ կարմիր: Գնդաձև թփի բարձրությունը մոտ 35 սմ է:
Սալյուտ
Կլոր սաղավարթով թփի բարձրությունը մոտ 20 սմ է: Սուր ծայրով, կոնաձև, մոտ 6 գրամանոց պտուղներ ունի: Բուրավետ է: Հասունանալով պտուղները մուգ կանաչից դառնում են մուգ նարնջագույն:
Էկսպլոզիվ էմբեր
Մոտ 30 սմ բարձրությամբ թուփ է: Սկզբում մանուշակագույն, հետո բաց դեղնավուն, վարդագույն կամ կարմիր, սրածայր պտուղներ ունի: Պտուղները հասունանում են 115-120 օրում, ունենում են մինչև 2,5 սմ երկարություն:
Յուրահատուկ են նաև տերևները՝ դրանք մուգ մանուշակագույն են:
Զանգակ
Պտուղները զանգակներ են հիշեցնում: Պտղի պատերը քաղցրավուն են, իսկ սպիտակ միջուկը և սերմերը կծու են: Մեկ պտղի քաշը լինում է 60-100 գրամ: Պտուղները հասունանում են 150 օրում:
Բույսը ջրով պարբերաբար ցողվելու կարիք ունի:
Նոսեգեյ
Սա ամենափոքր տեսակն է: Բարձրությունը ընդամենը 15 սմ և կարելի է աճեցնել 1 լիտր տարողությամբ ծաղկամանի մեջ: Կանաչից կարմիր դարձող պտուղները կլոր են, միջին կցվությամբ:
Ֆիլիուս Բլյու
Այս տեսակի պտուղները սկզբում մանուշակագույնակապտավուն են, իսկ հետո, հասունանալով դառնում են կարմիր: Թուփը փոքր է, մոտ 20 սմ բարձրությամբ: Առատ պտղաբերում է շուրջ տարին: Լավ խնամքը ենթադրում է հաճախակի ոռոգում, լավ լուսավորություն և պարարտ հողի առկայություն:
Պուանսետիա
Միջին չափսի՝ 30-35 սմ բարձրությամբ թուփ է: Պտուղները երկարավուն են ՝ մինչև 7,5 սմ երկարությամբ:
Յուրահատկությունն այն է, որ պտուղներն աճում են փնջերով ու հեռվից ծաղիկներ հիշեցնում:
Հարսնացու
Միջին ժամկետում հասունացող տեսակ է: Կոկիկ, մոտ 30 սմ բարձրությամբ թուփ է ձևավորում: Կծու, բուրավետ պտուղները սկզբում բաց դեղնավումն են, իսկ հասունանալուց հետո դառնում են վառ կարմիր:
Ամռանը կարելի է դուրս բերել բաց երկնքի տակ:
Յամայկա
Դեղին, արտառոց տեսքով պտուղներ ունի այս տեսակը: Կծվությունը կենտրոնացած է պտղի սպիտակ միջուկի մեջ, իսկ հյութեղ պատերը կարող են քաղցր լինել:
Ղառի դամա
Մոտ 25 սմ բարձրությամբ փոքրիկ, կլոր սաղավարթով թուփ է: Ստվերադիմացկուն է: Պտուղները մանուշակագույն են:
Ոչ ուտելի պղպեղներ
Ծաղրածու
Փոքրիկ, 35 սմ բարձրությամբ թուփ է, պտուղները մի քիչ ձգված կլոր են՝ դեղին, նարնջագույն:
Գոլդֆինգեր
Ոչ ուտելի, բայց շատ գեղեցիկ, մինչև 5 սմ երկարությամբ պտուղներով տեսակ է: Թուփը փոքր է՝ մոտ 25 սմ բարձրությամբ: Լավ լուսավորության դեպքում առատ բերք է տալիս: Սեմերը կարելի է ցանել ցանկացած տիպի պարարտ հողում:
Ամփոփում
Վերը նշված պղպեղի տեսակներից յուրաքանչյուրը տանը բարեհաջող աճեցնելու համար անհրաժեշտ է հետևել մի քանի կանոնների՝
- ապահովել օդի ջերմաստիճանը 25-ին մոտ;
- տեղադրել բույսը լուսավոր պատուհանի գոգին;
- պարբերաբար օդափոխել սենյակը:
Կուսածաղիկ մադագասկարյան
Կուսածաղիկ մադագասկարյանը (անգլ․՝ Madagascar periwinkle, ռուս․՝ Катарантус розовый , լատ․՝ Catharanthus roseus) շնամեռուկազգիների ընտանիքի մշտադալար, բազմամյա կիսաթուփի տեսակ է։
Խնամքը
Հղումներ
Խաղողի “բարեկամ” և “թշնամի” բույսերը
Խաղողի համար օգտակար հարևան աբույսեր
|
Թրթնջուկ (Common Sorrel, Щавель кислый, Rumex acetosa)
|
+53
|
|
Ոլոռ (Pea, Горох посевной, Pisum sativum)
|
+45
|
|
Կանթեղախոտ մեծ (Greater Celandine, Чистотел большой, Chelidonium majus)
|
+37
|
|
Մանանեխ (Sinapis, Горчица жёлтая, Sinapis)
|
+28
|
|
Սոխ (Onion, Лук репчатый, Allium cepa)
|
+28
|
|
Բողկ (Radish, Редька огородная, Raphanus sativus)
|
+25
|
|
+25
| |
|
Եռագույն մանուշկ (Johnny Jump up, Анютины глазки, Víola trícolor)
|
+24
|
|
Ծաղկակաղամբ (Cauliflower, Капуста цветная, Brassica Cauliflora)
|
+23
|
|
Ամսաբողկ (Редис, Raphanus sativus)
|
+22
|
|
Սպանախ (Spinach, Шпинат огородный, Spinacia oleracea)
|
+22
|
|
Ճակնդեղ (Свекла столовая)
|
+22
|
|
Առվույտ (Alfalfa, Люцерна посевная, Medicago sativa)
|
+18
|
|
Սեխ (Muskmelon, Дыня, Cucumis melo)
|
+14
|
|
Գետնաելակ (Strawberries, Земляника, Fragaria)
|
+14
|
|
Գազար (Carrot, Морковь, Daucus carota subsp. sativus)
|
+13
|
|
Վարունգ (Cucumber, Огурец, Cucumis sativus)
|
+13
|
|
Սամիթ (Dill, Укроп огородный, Anethum graveolens)
|
+5
|
|
Կաղամբ (Капуста белокочанная, Brassica oleracea)
|
+5
|
|
Լոբի (Common bean, Фасоль обыкновенная кустовая, Phaseolus vulgaris)
|
+2
|
| Կոտեմ (Cress, Кресс-салат, Lepidium sativum) |
+2
|
|
Կակաչ քնաբեր (Opium poppy, Мак снотворный, Papaver somniferum)
|
+1
|
Խաղողի համար չեզոք հարևան բույսեր
|
Ֆենխել (Fennel, Фенхель, Foeniculum)
|
0
|
| Սխտոր (Garlic, Чеснок, Allium sativum) |
0
|
|
Կոլրաբի (Kohlrabi, Кольраби, Brassica oleracea var. gongylodes)
|
0
|
|
Դդում (Pumpkin, Тыква, Cucurbita)
|
0
|
|
Երեքնուկ հոլանդական (Dutch clover, Клевер ползучий, Trifolium repens)
|
0
|
Խաղողի համար թույլ վնասակար հարևան բույսեր
|
Բադրիջան (Eggplant, Баклажаны, Solanum)
|
-2
|
|
Սրոհունդ (Hypericum, Зверобой, Hypericum)
|
-3
|
|
Հովվամախաղ (Capsella, Пастушья сумка, Capsélla)
|
-3
|
|
Մաղադանոս (Parsley, Петрушка, Petroselínum)
|
-6
|
|
Իշառվույտ (Sweet clover, Донник, Melilotus)
|
-12
|
|
Հարսնախոտ (Physalis, Физалис, Physalis)
|
-12
|
|
Երեքնուկ մարգագետնային (Red clover, Клевер луговой, Trifolium pratense)
|
-12
|
|
Կարտոֆիլ (Potato, Картофель, Solanum tuberosum)
|
-13
|
|
Պղպեղ (Pepper, Перец, Capsicum)
|
-13
|
| Ուրց (Thymus, Чабрец, Thymus) |
-15
|
| Նեխուր (Celery, Сельдерей, Apium) |
-18
|
| Քիմիոն (Caraway, Тмин обыкновенный, Carum carvi) |
-18
|
|
Երիցուկ հոտավետ (Pineappleweed, Ромашка пахучая, Matricária discoídea)
|
-19
|
|
Տամկախոտ (Chickweed, Мокрица, Stellária média)
|
-20
|
Խաղողի համար խիստ վնասակար հարևան բույսեր
|
Խատուտիկ սովորական (Common dandelion, Одуванчик лекарственный, Taráxacum officinále)
|
-21
|
|
Արևածաղիկ (Подсолнечник)
|
-21
|
|
Օշինդր սովորական (Common mugwort, Полынь обыкновенная, Artemísia vulgáris)
|
-21
|
|
Մամրիչ (Clematis, Клематис, Clematis)
|
-21
|
|
Եղինջ այրող (Annual nettle, Крапива жгучая, Urtíca úrens)
|
-23
|
| Եզան լեզու (Plantains, Подорожник, Plantago) |
-23
|
|
Վաղենակ դեղային (Pot marigold, Ноготки лекарственные, Calendula officinalis
|
-23
|
|
Դաշտավլուկ (Kentucky bluegrass, Мятлик луговой (газонная трава), Poa pratensis)
|
-24
|
|
Տերեփուկ կապույտ (Cornflower,Василёк синий, Centauréa cyánus)
|
-24
|
|
Կանեփ (Cannabis, Конопля посевная, Cánnabis satíva)
|
-24
|
|
Կղմուխ, Հղինեի խոտ (Inula, Девясил, Inula)
|
-25
|
|
Հազար մշակովի (Lettuce, Салат-латук (листовой), Lactūca sātiva)
|
-25
|
|
Պրաս (Leek, Лук-порей, Āllium pōrrum)
|
-28
|
|
Սիզախոտ (Couch grass, Пырей ползучий, Elytrígia répens)
|
-28
|
|
Լոլիկ (Tomato, Томаты, Solanum lycopersicum)
|
-30
|
|
Սոխ կտրող (Chives, Лук-резанец, Állium schoenoprásum)
|
-30
|
|
Կտավախոտ սովորական (Common toadflax, Льнянка обыкновенная, Linaria vulgaris)
|
-31
|
|
Լվածաղիկ (Tansies, Пижма, Tanacetum)
|
-32
|
| Եզան լեզու մեծ (Broadleaf plantain, Подорожник большой, Plantago major) |
-33
|
|
Կծվիչ սովորական (Horseradish, Хрен, Armoracia rusticana)
|
-35
|
|
Ճնճղապաշար (Common Knotgrass, Горец птичий, Polygonlum aviculare)
|
-35
|
|
Դառը օշինդր (Absinthe, Полынь горькая, Artemísia absínthium)
|
-41
|
|
Պատատուկ դաշտային (Field bindweed, Вьюнок полевой, Convolvulus arvensis)
|
-41
|
|
Եգիպտացորեն (Maize, Кукуруза, Zea mays)
|
-42
|
|
Սև մորմ (Black nightshade, Паслён чёрный), Solanum nígrum)
|
-42
|
| Հազարատերևուկ (Yarrow, Тысячелистник, Achillea millefolium) |
-45
|
Տուղտավարդ
Տուղտավարդը կամ Մոլոշավարդ, Սուլթան վարդ (անգլ.՝ Hollyhock, ռուս.՝ Штокро́за լատ.՝ Alcea), , տուղտազգիների ընտանիքի բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ է:
Հայտնի է տուղտավարդի մոտ 60 տեսակ, Հայաստանում՝ 8 տեսակ:
- Տուղտավարդ դեղնականաչ (լատ.՝ Alcea flavovirens),
- Տուղտավարդ կնճռոտ (լատ.՝ Alcea rugosa),
- Տուղտավարդ Սոսնովսկու (լատ.՝ Alcea sosnovskyi),
- Տուղտավարդ Ղարսի (լատ.՝ Alcea karsiana) և այլն։
Մշակվում է՝
- Տուղտավարդ վարդագույնը (լատ.՝ Alcea rosea)։
Տարածված է Արագածոտնի, Շիրակի, Գեղարքունիքի, Վայոց ձորի, Սյունիքի և այլ մարզերում, Երևանի շրջակայքում։ Աճում է քարքարոտ լանջերին, լեռնատափաստաններում, ժայռաճեղքերում, ընկուզենու, գիհու նոսրանտառներում, թփուտներում և այլն։
Հղումներ
Տրադեսկանցիա զեբրինա
Տրադեսկանցիա զեբրինա (անգլ․՝ Wandering Jew, ռուս․՝ Традесканция зебрина, լատ․՝ Tradescantia zebrina)
Օդի ջերմաստիճանը
- Ձմռանը՝ +12 – +15 °С
- Ամռանը՝ +18 – +25 °С
Ջրելը
- Գարուն, ամառ, աշուն՝ առատ
- Ձմռանը՝ չափավոր
Ունի թույլ արմատներ, ուստի լավ չի տանում հողի չորանալը։
Ցողելը
Սիրում է ցողվել։
Տեղափոխումը
1-2 տարին մեկ։
Հողախառնուրդը
Հավասար ծավալով՝
- Ճմահող
- Տերևային բուսահող
- Կոմպոստ կամ փտած գոմաղբ
- Ավազ
Ծաղկամանը
Ոչ շատ խորը ու լայն։
Բազմացումը
Հեշտությամբ բազմացվում է կտրոններով։ Արմատակալման կարելի է դնել թե՛ ջրի մեջ, թե՛ խոնավ սուբստրատի։
Հղումներ
Հինածաղիկ պարտեզի
Պարտեզի հինածաղիկը (անգլ․՝ Garden balsam, Garden jewelweed, Rose balsam, Spotted snapweed, Touch-me-not, ռուս․՝ Недотрога бальзаминовая, Бальзамин садовый, լատ․՝ Impatiens balsamina) միամյա խոտաբույս է։
Հղումներ
- Impatiens balsamina․ From Wikipedia, the free encyclopedia․
- Недотрога бальзаминовая․ Материал из Википедии — свободной энциклопедии․
Ձիթենի
Ձիթենի (անգլ.՝ Olea, ռուս.՝ Маслина, Олива, լատ.՝ Olea), ձիթենազգիների ընտանիքի բույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 40 տեսակ։
Տնտեսական նշանակություն ունի միայն մեկը՝
Ձիթենի եվրոպականը (անգլ.՝ Olive, ռուս.՝ Олива европейская, Маслина культурная, Маслина европейская, Оливковое дерево, լատ.՝ Olive europaea): Ձիթենի եվրոպականը մշտադալար մերձարևադարձային պտղատու ծառ է՝ 4-12 մետր բարձրությամբ։ Ապրում է 400-500 տարի, երբեմն՝ 1000 և ավելի։ Սաղարթը՝ լայն բրգաձև երբեմն՝ կախված ճյուղերով։ Տերևները մանր են, երկար, նշտարաձև, օվալաձև, հակադիր, ապրում են 2-3 տարի։ Ծաղիկները մանր են, դեղնասպիտակավուն, երկսեռ՝ հավաքված 8-40-ական հուրանաձև ծաղկաբույլերում։ Պտուղը կորիզապտուղ է, էլիպսաձև, օվալաձև, կշիռը՝ 3-15 գրամ, հասա մաշկով, մանուշակագույն կամ սև, հաճախ մոմանման ֆառով։
Տարածվածությունը
Բնական պայմաններում տարածված է Միջերկրական ծովի շրջանում, ժայռոտ, կրաքարերով հարուստ լեռնալանջերում, ծովի մակարդակից մինչև 500 մ բարձրությունների վրա։ Լավ է աճում գետահովիտների խոր, ալյուվիալ, փուխր հողերում։ Ամենատիպիկ մերձարևադարձային բույսն է, որը չի պտղաբերում արևադարձային շրջաններում և չի ծաղկում բարեխառն գոտու պայմաններում։
Մշակվում է Իսպանիայում, Իտալիայում, Հունաստանում, Պորտուգալիայում, Թուրքիայում, Ալբանիայում, Ղրիմի թերակղզում, Վրաստանում, Թուրքմենստանում, Ադրբեջանում և այլուր։
Հայաստանում աճում է նախկին Նոյեմբերյանի և Մեղրիի շրջաններում։
Կիրառությունը
Ձիթենու պտուղները արտակարգ հարուստ են ճարպայուղերով։ Պահածոային սորտերը պարունակում են 30-50, իսկ յուղայինները՝ 50-70 տոկոս ճարպեր (չոր նյութի հաշվով)։ Բացի այդ, պտուղներում պարունակվում է միջին հաշվով 10,9 % սպիտակուցներ, իսկ պտղամսում 7,8 % շաքարներ (գլխավորապես գլյուկոզա), ինչպես նաև 2-1 0 % դառը գլյուկոզիդ-օլեուրոպեին, քիչ քանակությամբ կարմիր պիգմենտ, պտղակեղևում՝ էմուլսինա ֆերմենտը։ Պտուղներում և այլ օրգաններում պարունակում է նաև մաննիտ։
Ձիթապտղի յուղը օգտագործվում է ոչ միայն սննդի և հրուշակեղենի, պահածոների արտադրության մեջ, այլ նաև բժշկության բնագավառում, որպես ստամոքսաաղիքային հիվանդությունների, ռախիտի, թոքախտի, դիստրոֆիայի և անեմիայի բուժման միջոց։ Օգտագործվում է նաև ստամոքսի թթվության բարձրացման, ինչպես նաև գեղձաքարային հիվանդությունների դեպքում։
Լայն կիրառում ունի նաև բնափայտը:
Ձիթենու խնամքը սենյակային պայմաններում
Լուսավորվածությունը
Ձիթենին լուսասեր է: Բնակարանում ամենից հարմար տեղը հարավին նայող պատուհանի գոգն է:
Օդի ջերմաստիճանը
Ձիթենին ջերմասեր է: Վեգետացիոն շրջանում օդի ամենահարմարավետ ջերմաստիճանը 18-22°С է:
Ձմռանը, սակայն, առավել բերքատվություն ապահովելու համար, անհրաժեշտ է ապահովել ավելի ցածր՝ 10–12°С:
Եթե բերքատվությունը նշանակություն չունի, կարելի է ձմռանն էլ ձիթենին պահել սենյակային ջերմության պայմաններում:
Ջրելը
Ջրում են առատ՝ հողի վերին շերտը չորանալուց հետո: Ջրելիս պետք է համոզվել, որ ջուրը հասավ մինչև թաղարի հատակը: Հողի ամբողջովին չորանալը կարող է կործանել ձիթենին:
Ձմռանը ջրում են ոչ հաճախ՝ ելնելով հողի վերին շերտի վիճակից:
Օդի խոնավությունը
Խոնավասեր է: Տան և չոր կլիմայի պայմաններում, մանավանդ ամռանը ձիթենին ամենօրյա ցողման կարիք ունի: Խորհուրդ է տրվու բույսը ցողել առավոտյան կամ երեկոյան՝ երբ չկա ջրի կաթիլների միջով Արևի ճառագայթներից այրվածքներ ստանալու վտանգ:
Սնուցումը
Ակտիվ աճի շրջանում անհրաժեշտ է ամսական երկու անգամ լրացուցիչ սնուցում ապահովել ձիթենուն: Գարնանը, երբ ակտիվ աճ կա, խորհուրդ է տրվում ազոտով հարուստ պարարտանյութեր տալ, իսկ հետագայում կարելի է օգտագործել կոմպլեքսային պարարտանյութեր:
Էտը
Ձիթենին լավ է տանում էտը, ինչը թույլ է տալիս ստանալ սաղարթի տարբեր տեսքեր: Էտը նախընտրելի է անել գարնանը:
Սովորաբար ծառի բարձրությունը սահմանափակում են 80 սանտիմետրով: Առաջին հերթին հեռացման ենթակա են միմյանց խագարող ճյուղերը, ընդորում, հեռացնում են ավելի հները կամ թույլ զարգացած ճուղը: Պետք է հաշվի առնել, որ առավել բերքատու են նախորդ տարի աճած ճյուղերը:
Տեղափոխումը
Լավ աճող ձիթենին երկու տարին մեկ ավելի մեծ ծաղկամանի մեջ տեղափոխելու կարիք ունի:
Ցանկալի է տեղափոխումն անել առանց արմատներն ու հողագունդը վնասելու:
Հողախառնուրդը
Ձիթենին պահանջկոտ չէ հողի նկատմամբ, թերևս չի տանում միայն հողի բարձր թթվայնությունը:
Ամենանախընտրելին հողախառնուրդի հետևյալ բաղադրությունն է՝
Հավասար չափերով
Բազմացումը
Որպես կանոն ձիթենին բազմացնում են կտրոններով, քանի որ կորիզով բազմացնելը բավականին աշխատատար գործընթաց է ու կորիզից աճած ձիթենին սկսում է ծաղկել ու պտղաբերել միայն 10 տարի անց:
Կտրոնով բազմացնելու համար
Կտրոնները կտրում են ամռանը: Կտրում են 2-4 տարեկան ճյուղերի վերին, մոտ 20 սմ երկարությամբ մասը: Կտրոնի հաստությունը պետք է լինի մոտ 3-4 սմ:
Ցանկալի է կտրոնը մի քանի ժամով ընկղմել արմատների գոյացումը խթանող լուծույթի մեջ («Экосил», «Корневин»), ինչից հետո կամ դնել ջրի մեջ և սպասել արմատների հայտնվելուն, կամ էլ կեսի չափով խրել խոնավ ավազային սուբստրատի մեջ:
Արմատակալումը հաջողելու համար կարևոր է, որ կտրոնը լինի լավ լուսավորված, բայց ոչ արևի ուղիղ ճառագայթների տակ, օդի ջերմաստիճանը լինի ոչ պակաս +20°С-ից և ապահովվի օդի բարձր խոնավությունը: Բարձր խոնավությունն ապահովում են ծածկելով կտրոնը շշով կամ ցելոֆանով և պարբերաբար ճրով ցողելով:
Մոտ մեկ ամսից կտրոնից նոր ճյուղեր կառաջանան:
Սերմից աճեցված ձիթենին պտղաբերության փուլին հասնում է 12 տարեկանում, իսկ կտրոնից աճեցվածը առաջին բերքը տալիս է 3-4-րդ տարում:
Հիվանդություններն ու վնասատուները
Ձիթենիները հիվանդությունների և վնասատուների նկատմամբ լավ դիմադրողականություն ունեն, սակայն գերխոնավ և լույսի պակաս ունեցող միջավայրում կամ վատ խնամքից առաջացած այլ հետևանքներով կարող են ենթարկվել ախտածին սնկերի, բակտերիաների ու վնասատու միջատների հարձակմանը:
Ձիթենու ամենավտանգավոր հիվանդությունը տուբերկուլյոզն է, որը, խորացման դեպքում, բուժել համարյա անհնար է: Հիվանդությունն ուղեկցվում է բնի ու ճյուղերի վրա մեծ բշտիկների առաջամամբ:
Սկզբնական շրջանում, առաջին վարակված ճյուղերը պետք է անմիջապես կտրել բշտիկներն ու մշակել պղնձարջասպով:
Գերխոնավության պայմաններում բույսի վրա կարող են հայտնվել բծեր, ժանգ կամ տարբեր բտածություններ: Սնկային այդ գոյացությունները կարելի է վերացնել հետևյալ ֆուգիցիդների օգնությամբ՝ «Максим», «Фундазол», «Скор»:
Մակաբույծ միջատներից ձիթենու համար վտանգավոր է ձիթենու ցեցը, սպիտակաթևիկը և վահանամիջատը: Դրանց դեմ պայքարի համար կիրառում են՝ «Актара», «Актеллик», «Децис», ինչպես նաև «Карбофос» и «Пиретрум»
Հղումներ
- Ձիթենի եվրոպական: Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից:
- Olive. From Wikipedia, the free encyclopedia.
- Олива европейская. Материал из Википедии — свободной энциклопедии.
Մոմաբաղեղ
Մոմաբաղեղը (Հոյա) (անգլ.՝ Waxplant, Waxvine, Waxflower, Hoya, ռուս.՝ Хойя, լատ.՝ Hoya), պատկանում է թունաթափազգիների (Asclepiadaceae) ընտանիքին։ Հայրենիքը հարավային ու հարավարևելյան Ասիան, Ավստրալիան, Պոլինեզիան են:
Կենսաբանական նկարագիր
Սենյակային, մագլցող բույսերից մեկն է։ Տերևները մսոտ են ու հաստ։ Աստղաձև, վարդագույն, բուրավետ ծաղիկները, որոնք հովանոցաձև դասավորված են ծաղկակոթունի վրա, չափազանց գեղեցիկ են և կարծես մոմից պատրաստված լինեն։ Պսակաթերթիկների վրա արտաթորվող մեղրանման հեղուկի կաթիլները ալմաստի նման փայլփլում են արևի ճառագայթների տակ։ Մշակության մեջ գլխավորապես հանդիպում է մոմաբաղեղը (H.carnosa R.Br.), որի երկարությունը հասնում է մոտավորապես 6 մ-ի։ Հաստ, ձվաձև կաշենման տերևները փայլուն են, կանաչադեղնավուն երանգով։ Փոքրիկ աստղաձև ծաղիկները սպիտակ են, վարդագույն կենտրոնով, արձակում են ուժեղ, դուրեկան բուրմունք։ Ծաղկաթափից հետո ծաղկակոթուները չպետք է հեռացնել, քանի որ հետագա տարիներին դրանց վրա բացվում են նոր ծաղիկներ։ Ցողունը բարակ և թույլ է, այդ պատճառով բույսը բարձրացնում և փռում են պատաճաղերի վրա։
Մշակում
Մոմաբաղեղը ամառվա ընթացքում պահվում է պատշգամբում, կիսաստվերի տակ։ Այս շրջանում պետք է ջրել առատ և բույսը հաճախակի ցողել գոլ ջրով։ Բարձր արդյունք է տալիս թռչնաղբի կամ գոմաղբի հեղուկով սնուցելը։ Ձմռանը խորհուրդ է տրվում թաղարները տեղավորել լույսին մոտ, 16-18° ջերմության պայմաններում ջրելով չափավոր և սակավ։ Գարնանը պետք է բույսերը վերատնկել, երիտասարդները տարին մեկ անգամ, իսկ տարիքավորները՝ 2-3 տարին մեկ։ Հողախառնուրդ պատրաստելու համար կարելի է վերցնել 3 մաս ճմահող կամ այգու հող, 1 մաս տերևահող, 1 մաս գոմաղբ և 1 մաս ավազ։ Բազմացվում է սերմերով և կտրոններով։ Արմատակալեցված կտրոնները սկզբնական շրջանում բավական դանդաղ են աճում։ Առատ ծաղկումը սկսում է 4-5 տարեկան հասակից։ Բնակարանային պայմաններում մշակվող մոմաբաղեղը կարող է ապրել տասնյակ տարիներ։
Մոմաբաղեղի ամենատարածված տեսակներն են՝
Մոմաբաղեղ մսեղը, Хойя мясистая, Hoya carnosa
Մոմաբաղեղ չքնաղը, Хойя прекрасная, Hoya bella
Մոմաբաղեղ վեհաշուքը, Хойя величественная, Hoya imperialis
Մոմաբաղեղ բազմածաղկավորը, Хойя многоцветковая, Hoya multiflora
Մոմաբաղեղ մանրածաղիկ, Хойя мелкоцветковая, Hoya parviflora
Մոմաբաղեղ լինեարիս, Хойя Линеарис, Hoya linearis