Բույսեր, Թփեր, Ծառեր, Մրգատու ծառեր, Պտղատու թփեր, Սաղարթավոր զարդաբույսեր, Սենյակային բույսեր

Սրճենի

July 8, 2018 Partizpan Leave a comment

Սրճենին (անգլ․՝ A coffee tree, ռուս․՝ Кофейное дерево, լատ․՝ Coffea), տորոնազգիների ընտանիքի մշտադալար ծառերի և թփերի ցեղ է։ Հայտնի է սրճենու մոտ 50 տեսակ՝ տարածված Աֆրիկայի և Ասիայի արևադարձային և մերձարևադարձային շրջաններում։ Մշակվում է 4-5 տեսակ։

Սրճենու հայրենիքը արևադարձային Եթովպիան է, բայց ամենատարածվածը արաբական սրճենին է, որից ստացվում է ամենաբարձրորակ սուրճը։ Սուրճի այս տեսակը կոչվում է «արաբիկա»։ Այժմ աշխարհի սրճենու բոլոր ծառատեսակների 90 %-ը պատկանում է «արաբիկա» տեսակին։

Սրճենին տալիս է հարուստ վառ կարմիր պտուղներ՝ սերմեր։ Այս բարձրահասակ թուփը վայրի բնության մեջ կարող է հասնել 8-ից 10 մ բարձրության: Ծաղկաբույլերի գույնը սպիտակ կամ սպիտակավուն է։ Մշակության մեջ բույսը կարճացնում են մինչև 150-ից 250 սմ բարձրության, ինչը շատ ավելի հեշտ է դարձնում խնամքը և բերքահավաքը:

Սրճենին բնութագրվում է աճի և զարգացման միջին տեմպերով, տարեկան աճը կազմում է 50–100 մմ։ Կյանքի տևողությունը ուղղակիորեն կապված է բույսի աճի համար բարենպաստ կլիմայական պայմաններից: Գիտությանը հայտնի են սրճենիներ, որոնք ավելի քան 100 տարեկան են, և դրանք չեն դադարում պտուղ տալ։

Սրճենին ծաղկում է ապրիլ-հոկտեմբեր ամիսներին։ Դրանից հետո ճյուղերի վրա պտուղներ են գոյանում, որոնք կարելի է ուտել։ Առաջին անգամ սերմից աճեցված սրճենին ծաղկում և պտուղ է տալիս 3-4 տարեկանում։

Խնամքը սենյակային պայմաններում

Օդի ջերմաստիճանը. Գարնանից՝ աշուն՝ 20-ից 30 աստիճան, իսկ ձմռանը՝ 12-ից 15 աստիճան:
Օդի խոնավությունը. Պետք է բարձր լինի (մոտ 70%): Ամռան շոգ և չոր ամիսներին սրճենին ամեն օր ցողում են հնեցված, փափուկ ջրով: Ամիսը մեկ անգամ թուփը խորհուրդ է տրվում ցողել փայտի մոխրի թուրմով, որն օգտագործվում է հիվանդությունների և վնասատուների առաջացումը կանխելու համար։ Ցուրտ եղանակին սաղարթը ցողել չի կարելի։
Լուսավորությունը. Արհեստական լուսավորություն կամ ցրված արևի լույս: Սենյակում լավագույն տեղը արևմտյան կամ հյուսիսային պատուհանագոգն է:
Ոռոգումը. Ջրում են լավ հնեցված, փափուկ ջրով։ Ամռանը ջրում են երկու օրը մեկ (առնվազն), իսկ ձմռան ամիսներին՝ հողախառնուրդի վերին շերտի չորանալուց հետո։
Հողախառնուրդը. Պետք է լինի մի փոքր թթվային: Ինքնուրույն պատրաստելիս, հավասար չափերով խառնում են տորֆ, այգու հող, փտած գոմաղբ և գետի ավազ։ Ծաղկամանի հատակին լավ դրենաժային շերտ են լցնվում։ Հողի թթվայնությունը պահպանելու համար, 30 օրը մեկ անգամ, բույսը ջրում են թթվացված ջրով՝ 1 գ կիտրոնաթթուն լուծելով 1 լիտր ջրի մեջ։
Պարարտացումը. Օրգանական կամ հանքային պարարտանյութերով, փոխնեփոխ, բույսը սնուցում են 15 օրը մեկ անգամ։
Տեղափոխումը. Բույսը այլ, քիչ ավելի մեծ ծաղկաման տեղափոխում են, երբ արմատներն այլևս չեն տեղավորվում ծաղկամանի մեջ (մոտավորապես 3 տարին մեկ):
Բազմացումը. Սերմերի կամ տնկաշիվերի միջոցով։ Սերմերով բազմացնելիս, դրանք չեն թաղում, այլ հարթ կողմով դնում են հողի մակերեսին։ Հակառակ դեպքում սերմերը կարող է փտել: Ցանքը ջրում են մի փոքր տաք ջրով: Ցանքը ծածկում են ապակիով կամ թաղանթով։ Անհրաժեշտ է պարբերաբար օդափոխել ցանքը. դրա համար 3-4 օրը մեկ, երեք ժամով ծածկը բացում են։

Տնկաշիվերով բազմացան համար օգտագործում են անցյալ տարվա ճյուղերը, ընդորում յուրաքանչյուր կտրոն պետք է ունենա 2 հանգույց։ Նախքան տնկելը, կտրոնները մի քանի ժամ պահում են հետերոաքսինի լուծույթում։ Այնուհետեւ դրանք տնկում են 1 մաս տորֆից և 1 մաս ավազից բաղկացած խառնուրդի մեջ։ Կտրոնները տնկում են մոտ 30 մմ խորությամբ:

Խնամքի առանձնահատկությունները. Բույսը շատ վատ է արձագանքում նույնիսկ թույլ միջանցիկ քամիներին և արմատներում ջրի լճացմանը: Ձմռանը թուփը զով պայմաններում հանգստի կարիք ունի։ Պետք է հեռու դնել աշխատող ջեռուցման սարքերից:

Բարդություններ

Տերևների եզրերի մգացում և չորացում: Սենյակի օդը չափազանց չոր է։
Սաղարթը դեղնում է: Արմատային համակարգը փտել է։
Տերևի վրա ձևավորվում են շագանակագույն բծեր: Ազոտի պակաս հաղում։
Տերեւների վրա ծակեր են հայտնվում։ Արևայրուկի հետեւանք։
Երիտասարդ տերևները դեղնում են պահպանելով կանաչ երակներ: Հողը բավականաչափ թթվային չէ:
Սաղարթը դեղնում է, տերևները սկսում են փտել և թափվել: Շատ ջրելու և վատ դրենաժի հետևանք։
Տերևաթափ ձմռանը: Թուփը զգում է լույսի սուր պակաս։
Չափազանց դանդաղ աճ: Հողախառնուրդում սննդանյութերի պակաս։
Տերևները ճզմվում են, առաջանում են դեղին երանգի բծեր։ Հողում կալիումի պակաս կամ կոշտ ջրով ջրելու հետևանք։
Տերևները ծածկված են շագանակագույն կամ մանուշակագույն բծերով: Հողախառնուրդում ֆոսֆորի չափազանց ցածր պարունակություն:
Երիտասարդ տերևները գունատ դեղնավուն են և շատ փոքր: Հողում երկաթի պակաս կա։
Բույսի վրա ամենից հաճախ տեղավորվում են այնպիսի վնասատուներ, ինչպիսիք են ալրատիզը, վահանամիջատները և սարդոստայնային տիզը:

Արտաքին հղումներ

Բույսեր, Լիանա

Այգածաղիկ

July 1, 2018 Partizpan Leave a comment

Այգածաղիկ (լատ.՝ Ipomoea), ցայգածաղիկ, պատատուկազգիների ընտանիքի միամյա, բազմամյա խոտաբույսերի, կիսաթփերի, թփերի, հազվադեպ՝ ջրային բույսերի ցեղ։
Հայտնի է մոտ 500, Հայաստանում մշակության մեջ՝ այգածաղիկ մանուշակագույնը (Ipomoea purpurea), որն ունի բազմաթիվ տարատեսակներ։

Արտաքին կառուցվածք

Փաթաթվող կամ փռվող բույս է, բարձրությունը՝ մինչև 3 մ։ Տերևները հասարակ են, սրտաձև, ձվաձև, փետրաձև, ամբողջական կամ մատնաձև բլթակավոր։ Ծաղիկները մեկական են, ձագարաձև, ագիտակ, վարդագույն, կարմիր, մանուշակագույն, կապույտի գրեթե բոլոր երանգներով։ Ծաղկում է հուլիսից մինչև ուշ աշուն։ Ծաղիկները բացվում են վաղ առավոտյան և երեկոյան ժամերին։ Պտուղը եռաբուն տուփիկ է, սերմերը՝ բաց դեղնավուն կամ սև, եռանկյունաձև։

Նշանակություն

Որոշ տեսակներ դեղաբույսեր են օրինակ՝ այգածաղիկ լուծողականը (Ipomoea pyrga)։ Սննդի մեջ օգտագործում են այգածաղիկ ջրային (Ipomoea aquatica) և այգածաղիկ բաթաթ (Ipomoea batatas) տեսակները։ Վերջինս հարուստ է օսլայով և կոչվում է նաև քաղցր կարտոֆիլ։

Այգածաղիկ մանուշակագույն (անգլ․՝ Тhe common morning-glory, tall morning-glory, purple morning glory, ռուս․՝ Ипомея пурпурная, լատ․՝ Ipomoea purpurea)
https://en.wikipedia.org/wiki/Ipomoea_purpurea

Այգածաղիկ նոճիանման (անգլ․՝ cypress vine, cypressvine morning glory, cardinal creeper, cardinal vine, star glory or hummingbird vine, ռուս․՝ Ипомея квамоклит, լատ․՝ Ipomoea quamoclit)
https://en.wikipedia.org/wiki/Ipomoea_quamoclit

Այգածաղիկ Հորսթֆալի (անգլ․՝ Lady Doorly’s morning glory, ռուս․՝ Ипомея Хорстфалла, լատ․՝ Ipomoea horsfalliae)
https://en.wikipedia.org/wiki/Ipomoea_horsfalliae

Բաթաթ (անգլ.՝ Sweet potato, ռուս.՝ Батат, լատ.՝ Ipomoea batatas)

Արտաքին հղումներ

Խոտաբույսեր, Խոտածածկ

Փետրախոտ

June 17, 2018 Partizpan Leave a comment

Փետրախոտ, Սարի սմբուլ (անգլ.՝ Feather grass, Needle grass, Spear grass, ռուս.՝ Ковыль, լատ.՝ Stipa), դաշտավլուկազգիների (հացազգիներ) ընտանիքի բազմամյա, հազվադեպ՝ միամյա չորասեր խոտաբույսերի ցեղ։
Ցողունը բարակ է, բարձրությունը՝ մինչև 1 մ։ Տերևները կոշտ են, նեղ գծաձև՝ սովորաբար հետոլորված եզրերով կամ խողովակաձև (ծածկում են հերձանցքերը)։ Ծաղկաբույլը հուրանանման է, ծաղիկները՝ մեկական, նուրբ և ճկուն փետուրների տեսքով։ Ծաղկում է հունիսի երկրորդ կեսից մինչև սեպտեմբեր։
Տարածված է Արմավիրի, Արագածոտնի, Կոտայքի, Շիրակի, Լոռու, Գեղարքունիքի, Վայոց ձորի և այլ մարզերի ցածրադիր և միջին լեռնային, գոտիներում (1500-2200 մ բարձրություններում)։ Աճում է անապատներում, կիսաանապատներում, տափաստաններում, նոսրանտառներում, չոր, քարքարոտ վայրերում և այլն։ Փետրախոտի շատ տեսակներ տափաստանների բուսականության հիմնական տարրերից են։
Ճիմ առաջացնող և կերային խոտաբույս է։ Գեղազարդիչ է։

Հղումներ

Բույսեր, Դեկորատիվ թփեր, Թփեր, Սաղարթավոր զարդաբույսեր, Սենյակային բույսեր

Դափնեվարդ

June 14, 2018 Partizpan Leave a comment

Դափնեվարդը (անգլ.՝ Oleander, ռուս.՝ Олеандр, լատ.՝ Nerium), շնամեռուկազգիների (Apocinaceae) ընտանիքի բույսերի ցեղ է։ Հայրենիքը Փոքր Ասիան և Հարավային Եվրոպան է (Միջեկրականի ծովեզերք)։ Մշտադալար բարձր թուփ է, իր հայրենիքում աճում է գետերի ափերին, բարձրությունը հասնում է 4-5 մետրի։ Ծաղիկները բուրավետ են,սպիտակ, կարմիր, վարդագույն և դեղին երանգներով։ Պտուղը բազմասերմ տերևապտուղ է։ Հայտնի է 3 տեսակ։ Մշակության մեջ հաճախ կարելի է հանդիպել սովորական ճփնուն (լատիներեն՝ N․ oleander) և նրա լիաթերթ ծաղկավոր այլատեսակին (N. o. fl. pl.):
Ընտանիքը շատ աղքատ է. բաղկացած է 10 տեսակից: Օլեանդրն ունի նեղ, բայց մինչև 40սմ երկարության հասնող տերևներ: Ծաղիկներն արտակարգ գեղեցիկ են ու խոշոր ծաղկաբույլերով: Ծաղկման շրջանը ամառն է՝ հունիս-հուլիսը: Բույսը լուսասեր է. սենյակում ամենահարմար տեղը հարավային լուսամուտներն են: Ամառը պետք է առատ ջրել, իսկ ձմռանը կարելի է պակասեցնել: Օլեանդրը ջերմասեր է, բայց պահանջկոտ չէ խոնավության նկատմամբ, լավ է դիմանում չորային պայմաններին, բայց լավ չի տանում ջերմաստիճանի կտրուկ փոփոխությունները: Օլեանդրն ունի մի հետաքրքիր առանձնահատկություն: Գեղեցիկ ծաղիկներով այս բույսը թունավոր է: Այդ պատճառով խորհուրդ չի տրվում այն դնել այնպիսի սենյակում, որտեղ երեխաներ կան: Օլեանդրի հյութը պարունակում է թունավոր նյութեր, որն առաջին հերթին ազդում է նյարդային համակարգի վրա: Օլեանդրը բազմացվում է ցողունային կտրոններով: Այն տեղափոխում են տարին մեկ անգամ՝ մարտ ամսին: Թաղարի խորքային հատվածը լավ կլինի լցնել խիճ կամ ավազ, որպեսզի ապահովի ջրի անցանելիությունը:

http://ankakh.com/article/423/olyeandr

Հղումներ

Բույսեր, Դեղաբույսեր, Խոտաբույսեր

Ձիաձետ

April 30, 2018 Partizpan Leave a comment

Ձիաձետ (անգլ.՝ Horsetail, ռուս.՝ Хвощ, լատ.՝ Equisetum), ձիաձետազգիների ընտանիքի սպորակիր խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է 30-32 տեսակ։ Բազմամյա, շատերը մշտադալար, բարձրակարգ սպորավոր խոտաբույսեր են։ Կոճղարմատը խիստ ճյուղավորված է. դրանից առանձնանում են վերգետնյա երկայնակի ակոսավոր ընձյուղներ, որոնք, ինչպես և կոճղարմատը, մասնատված են կանոնավոր հերթագայվող հանգույցների և սնամեջ միջհանգույցների։ Հանգույցներում ամփոփված են թերզարգացած տերևափնջերը։ ճյուղերը դասավորված են փնջաձև և դուրս են գալիս հանգույցներից։ Ձիաձետը կատարում են կանաչ ցողունները և ճյուղերը։ Բազմանում են սպորներով։ Հայտնի է Զիաձետի 30 տեսակ։ Տարածված է ամենուրեք (բացառությամբ Ավստրալիայի և Նոր Զելանդիայի)։ Մեծ մասի ցողունը բարակ է և ոչ բարձր՝ մինչև 1 մ, միայն արևադարձային հարավա-ամերիկյան սողացող հսկա (Egiganteum) ունի 12 մ բարձրություն և 3 սմ հաստություն։

Հղումներ

Բույսեր, Դեկորատիվ ծառեր, Ծառեր

Թխկի

April 9, 2018 Partizpan Leave a comment

Թխկի (անգլ.՝ Maple, ռուս.՝ Клен, լատ.՝ Acer), թխկազգիների ընտանիքի տերևաթափ ենթաընտանիքի ծառերի կամ թփերի ցեղ։
Թխկու շուրջ 150 ներկայացուցիչները բնականորեն աճում են հյուսիսային կիսագնդի բարեխառն և մերձարևադարձային գոտիներում։ Դրանք տարբեր մեծության ծառեր են և խոշոր թփեր։

Տարածումը Հայաստանում

Տարածված է Տավուշի, Լոռու, Գեղարքունիքի, Վայոց ձորի, Սյունիքի մարզերի անտառներում, լեռնալանջերին, Երևանի շրջակայքում և այլն։
Հայաստանում աճում է միայն հյուսիսային անտառային շրջաններին մերձալպյան անտառներում՝ սկսած 1600 մ բարձրությունից։ Հանդիպում է հաճարենու, կաղնու, կեչու և այլ տեսակների հետ խառը։ Միջին աճեցողության ծառ է՝ մինչև 15-16 բարձրությամբ և 40-60 սմ բնի տրամագծով։
Լայն կիրառություն ունի Հյուսիսային Հայաստանի վերին գոտու անտառային մշակույթներում։ Կանաչապատման պրակտիկայում քիչ է օգտագործվում։
Հիրիկանյան թխկին մինչև 20 մ բարձրությամբ ծառ է՝ տարածված Կովկասում, Իրանում, Թուրքիայում։
Հայաստանում հանդիպում է Զանգեզուրում, Վայքում, Մեղրիում՝ սկսած 1000 մ բարձրությունից մինչև անտառի վերին եզրը։ Մաքուր ծառուտներ չի կազմակերպում, աճում է կաղնու և բոխու անտառների համեմատաբար խոնավ աճատեղերում։ Վերաճը բավարար է։ Չորադիմացկուն է, ջերմասեր, դիմանում է նաև որոշակի սառնամանիքներին։
Լուսասեր է, պահանջկոտ չէ հողի նկատմամբ։ Գնահատվում է նաև որպես մեղրատու։ Բնափայտը սպիտակ է, ամուր և գեղեցիկ նախշերով։ Պիտանի է անտառային մշակույթներում և կանաչ տնկարկներում օգտագործելու համար։ Գեղեցիկ կամ դուրեկան թխկին միջին աճեցողության ծառ է՝ մինչև 15մ պարձրությամբ և 40-50սմ բնի տրամագծով։
Բարձր գեղազարդ է, պիտանի հանրապետության ցածրադիր բնակավայրրի կանաչապատման համար։
Վրացական թխկին ցածրաճ ծառ է՝ մինչև 6-8 մ բարձրությամբ և 50-60սմ բնի տրամագծով։ Երկարակյաց է՝ ապրում է մինչև 300 տարի։ Տարածված է Կովկասում և Իրանում, հանդիսանում է քսերոֆիլ բուսականության տիպիկ ներկայացուցիչ։
Հայաստանում հանդիպում է արիդային բոլոր տարածաշրջանների ստորին և միջին լեռնային գոտիներում՝ մինչև 1600 մ բարձրությունները։ Տերևները կոշտ են, եռբլթականի, որով և հեշտությամբ տարբերվում են Հայաստանում տարածված մյուս տեսակներից։ Պտուղները հասունանում են հուլիս-օգոստոս ամիսներին, որոնք մեծ մասամբ վնասվում են տարբեր վնասատուների կողմից և կորցնում կենսունակությունը։
Ինքնացանկը մեծ մասամբ բացակայում է։ Չափազանց չորադիմացկուն և լուսասեր, ոչ պահանջկոտ հողի նկատմամբ։ Հանդիպում է «լուսավոր» անտառների (լայնատեր սաղարթավոր և գիհու տեսակների) կազմում, մաքուր ծառուտներ գրեթե չի կազմակերպում։ Հեռանկարային է չոր, քարքարոտ, էրոզացված լեռնալանջերի անտառապատման համար։ Հայաստանի կանաչապատման մեջ, տարբեր տիպի ու կատեգորիայի տնկարկներում օգտագործվում են նաև թխկու բազմաթիվ ներմուծված տեսակներ։ Դրանցից լայն տարածում ունեն հատկապես կեղծ սոսիատերև (A. pseudoplatanus L.), թաթարական (A. tataricum L.). հովհարանման (A. palmatum Thunb.) ու հացենատերև (A. negundo L.) թխկիները։

Ներկայացուցիչներ

Թխկի դուրեկան

Թխկի դուրեկանը (լատ.՝ Acer laetum) հանդիպում է միայն Տավուշի մարզի անտառների համեմատաբար խոնավ հողերում (ստորին և միջին լեռնային գոտիներում)։

Թխկի Տրաուտվետերի

Թխկի Տրաուտվետերի կամ բարձրլեռնայինը Կովկասի բնաշխարհիկ է, հանդիպում է Տավուշի և Լոռու մարզերի վերին լեռնային գոտու (1600-2000 մ բարձրություններում) հյուսիսային լանջերին։

Հղումներ

Բույսեր, Սենյակային բույսեր

Պատկառուկ ամաչկոտ

March 14, 2018 Partizpan Leave a comment

Պատկառուկ ամաչկոտը (անգլ.՝ Sensitive plant, Sleepy plant, Dormilones, Touch-me-not, Shy plant, ռուս.՝ Мимоза стыдливая, լատ.՝ Mimosa pudica) լոբազգիների ընտանիքին պատկանող, Հարավային Ամերիկայի մերձարևադարձային գոտիներից մեզ հասած, 30-60 սմ բարձրությամբ, բազմամյա, մշտադալար թուփ է։ Բացի գեղեցիկ տեսքից, պատկառուկը լայն տարածում ունի նաև դիպչելու դեպքում իր տերևները փակելու հատկության պատճառով։ Ահա թե ինչու է այն “ամաչկոտ”։
Չնայած բազմամյա լինելուն, դկորատիվ հատկությունները պահպանելու նպատակով, պատկառուկն հաճախ աճեցվում է որպես միամյա բույս։
Բաց վարդագույն կամ յասամանաի գույնի ծաղիկներ ունի, փոշոտվում է քամու կամ միջատների օգնությամբ, պտղի՝ պատիճի մեջ 2-8 սերմեր են լինում։

Պտկառուկ ամաչկոտը թունավոր է, երեխաներից և կենդանիներից հեռու պահեք։

Խնամքը սենյակային պայմաններում

Չնայած նրբիկ տեսքին պատակառուկ ամաչկոտին խնամելը բարդ չէ։ Սիրում է պայծառ լուսավորություն ու ջերմություն։ Վաղ գարնանից մինչև ուշ աշուն օդի ջերմաստիճանը պետք է լինի +20 – +24 °C տիրույթում, իսկ ձմռանը՝ +16 – +18 °C:
Շոգ եղանակին ջրում են հաճախակի և առատ, ձմռանը ծաղկամանում հողը պահպանում են չափավոր խոնավ վիճակում։
Տանել չի կարողանում ծխախոտի ծուխը։
Բազմանում է սերմերով։ Սերմերը ցանում են խոնավ, փխրուն հողախառնուրդի մեջ՝ փետրվարից մարտ ժամանակահատվածում։
Հողախառնուրդը կազմվում է՝

ճմահողից – 1 մաս;
տերևային բուսահողից – 1 մաս;
տորֆից – 1 մաս;
ավազից – 1 մաս:

Ցանքը ծածկում են ապակով կամ ցելոֆանով և տեղադրում են տաք տեղում։
Ճիշտ և համաչափ աճի համար անհրաժեշտ է ապահովել երկարատև, պայծառ լուսավորութուն։ Ի տարբերություն շատ սենյակային բույսերի, այս բույսը սիրում է նաև արևի ուղիղ ճառագայթները։
Բարենպաստ պայմաններում պատկառուկ ամաչկոտը մոտ չորս ամիս ծաղկած է մնում։ Ձմռանը, որպես կանոն, չի դիմանում, ուստի անհրաժեշտ է աշնանը սերմեր պահեստավորել։
Ծաղկամանի փոխարինման անհրաժեշտություն, որպես կանոն, չի առաջանում՝ մանավանդ որպես միամյա բույս աճեցնելու դեպքում։ Այնուամենայնիվ, տեղափոխելու դեպքում, արմատներին աշխատում են չդիպչել։
Ծաղկամանում պետք է ստեղծել լավ դրենաժային շերտ։
Պատկառուկ ամաչկոտին կարող է վնասել խնձորենու կանաչ ուտիճը, որից կարելի է ազատվել համապատասխան քիմիական պատրաստուկների օգնությամբ։ Ալրատիզերին պետք է հեռացնել սպիրտի մեջ թաթախված բամբակյա տամպոնով և հակակոկցիդային պրեպարատներով մշակելով։

Հղումներ

Բույսեր, Սաղարթավոր զարդաբույսեր, Սենյակային բույսեր

Պատենենի

March 14, 2018 Partizpan Leave a comment

Պատենենի (անգլ.՝ Coleus, ռուս.՝ Колеус, լատ.՝ Coleus) պատկանում է շրթնածաղիկների ընտանիքին։ Հայրենիքը Հնդկաստանը և Ինդոնեզիան է (Ճավա կղզի)։

Կենսաբանական նկարագիր

Բազմամյա է, նման է վայրի վիճակում աճող եղինջին, այն տարբերությամբ, որ նրա տերևները գունեղ են, բացի այդ, ձեռքով հպվելիս չի դաղում։

Ծագումը

Պատենին առաջին անգամ Եվրոպայում հայտնվել է 1850 թվականներին, այդ բույսի առաջին տեսակներն ու ձևերը ստեղծել է գերմանացի օրիգինատոր Վալյեն։

Մշակումը

Պատենիները ներկայում մշակվում են ջերմատներում և սենյակային պայմաններում, լայնորեն օգտագործվում են ծաղկային ձևավորումներում։ Բնակարանային պայմաններում մշակելու համար շատ հարմար է օգտագործել Ռենելտի պատենենու ձևերը (C.rehneltianus), որոնք բերվել են Ցեյլոն կղզուց 1914 թվականին։ Այդ տեսակի և դրա պարտեզային ձևերի շիվերը աճելով երկարում, կախվում են, տերևները փոքր են, շատ գունեղ, օգտագործվում են որպես ամպելային բույսեր։ Որպեսզի իր գունեղությունը չկորցնի, ձմռանը բույսը պետք է տեղադրել սենյակի ամենալուսավոր տեղում։ Բազմացվում է սերմերով և կտրոններով։ Կտրոնները սովորաբար վերցնում են ջերմատներում թաղարների մեջ ձմեռող մայրակներից։
Ցանքսը կատարվում է փետրվարի սկզբներին 15°-18° ջերմության պայմաններում։ Սերմերը ծլում են 10-12 օրվա ընթացքում։ Նախասածիլումը կատարում են արկղերում, որից հետո փոխադրում 7 սմ-անոց թաղարների մեջ։ Հետագայում իր հողագնդիկով տնկում են ծաղկանոցի նախատեսված տեղում, միմյանցից 15-20 սմ հեռավորության վրա։ Ջերմասեր և լուսասեր է։
Հողի նկատմամբ այնքան էլ պահանջկոտ չէ, սակայն լավ է աճում պարարտ հողում։ Լավ արդյունք է տալիս ամառվա ընթացքում թարմ գոմաղբից պատրաստված կոյաջրով 2-3 անգամ պարարտացնելը։ Ջուրը տրվում է առատ, միայն պետք է աշխատել, որ տերևների վրա չթափվի, որովհետև փոշին նստելով թրջված տերևների վրա գույնը խունացնում է։ Այդ պատճառով, ջուրը պետք է տալ հողի երեսից, կամ ռետինե խողովակով, միայն գիշերները։

Կիրառություն

Ծաղկեգործության մեջ օգտագործվում են ծաղկեթմբերի և ղևանդների ձևավորումներում։ Այդ նպատակների համար ցանկալի է օգտագործել, միայն միամյաները, իսկ երկամյաները կամ բազմամյաները օգտագործվում են գեղեցիկ խմբավորումներում և որպես առանձնյակներ (սոլիտեր) գազոնի ֆոնի վրա։
Ծաղկային ձևավորումներում օգտագործվում է պատենենի Վերշաֆֆելտի տեսակը (C.verschafelti Lem.), որն ունի արնակարմիր թավշանման տերևներ, եզրագծած կանաչ շերտով։ Առանձին սորտերից օգտագործվում են՝ պատենենի Հեռոն (C.Hero), մուգ-մանուշակագույն տերևներով, Մարիա-Բոշեն (C.Marie Bocher), դեղին ոսկեգույն տերևներով, Յուլկեն (C.Juhlke), թավշանման կարմիր տերևներով ու ոսկեգույն եզրագծերով և այլն։

Հղումներ

Բույսեր, Դեղաբույսեր, Ծաղիկներ, Սաղարթավոր զարդաբույսեր, Սենյակային բույսեր

Թթվառվույտ

March 11, 2018 Partizpan Leave a comment

Թթվառվույտ կամ գառնականջիկ (անգլ․՝ Wood sorrel, ռուս․՝ Кислица, լատ.՝ Oxalis), թթվառվույտազգիների ընտանիքի բազմամյա պալարավոր կամ սոխուկավոր խոտաբույսերի ցեղ է։

Հայտնի է մոտ 850 (այլ ավալներով՝ 700-800), Հայաստանում՝ 1 տեսակ՝ եղջրավոր թթվառվույտ (Oxalis corniculata)։ Եղջրավոր թթվառվույտը տարածված է Տավուշի և Սյունիքի մարզերի ստորին ու միջին լեռն, գոտիներում, Երևանի շրջակայքում։ Աճում է կավային լանջերին, ստվերոտ, խոնավ վայրերում, գետափերին։
Թթվառվույտը դեղաբույս է, պարունակում է վիտամին C, թրթնջկաթթու։ Պատրաստուկներն օգտագործվում են լեղապարկի հիվանդությունների, տենդի դեպքերում, նաև որպես միզամուղ։