Օրգանական գյուղատնտեսությունը համակարգ է, որը նպատակաուղղված է բարելավելու և խրախուսելու գյուղատնտեսական արտադրությունը` բնապահպանական, սոցիալական և տնտեսական տեսանկյունից:Այս համակարգը հողի բարելավումը դիտարկում է որպես հիմնական առանցք որակյալ մթերքների արտադրության գործում: Բարեխղճորեն վերաբերվելով բույսերի, կենդանիների և հողերի բնական կարողություններին,գյուղատնտեսական արտադրության այս ձևը ձգտում է բարելավել գյուղատնտեսությունը և շրջակա միջավայրի պահպանությունը բոլոր տեսանկյուններից:Եթե էկոլոգիապես մաքուր արտադրանքի մեջ չի բացառվում քիմիական և սինթետիկ միջոցների օգտագործումը, ապա կարևոր է, որ դրա հետևանքով բույսերի մեջ չպարունակվեն ծանր մետաղներ, նիտրատներ և այլ նյութեր, որոնք օրգանիզմի համար վտանգ են ներկայացնում:Օրգանական գյուղատնտեսությունը մի համակարգ է, որտեղ չեն կիրառվում թունավոր նյութեր, կայուն պեստիցիդներ, քիմիական պարարտանյութեր:Օրգանական սննդամթերքի արտադրության մեջ չեն կիրառվում արհեստական նյութեր և ճառագայթում:
Օրգանական գյուղատնտեսությունն առաջարկում է այնպիսի մեթոդներ, որոնց շնորհիվ,հնարավորինս քիչ ներդրումներով, հնարավոր կլինի կենսունակ գյուղատնտեսական ապրանքներիարտադրությունը:Օրգանական գյուղատնտեսությունն արտադրության վարման մի էկոլոգիականհամակարգ է, որը խթանում է կենսաբազմազանությունը, ակտիվացնում կենսաբանական փուլերը ևհողի կենսաբանական գործունեությունը:Քանի որ համակարգը Հայաստանում համեմատաբար նորգաղափար է, ուստի անհրաժեշտ է տալ օրգանական և ավանդական գյուղատնտեսությանհամեմատական բնութագրերը:
Ավանդական գյուղատնտեսությունում հաճախ անհարգալից վերաբերմունք է դրսևորվումկենսաբանական շրջափուլերի նկատմամբ:Այս պարագայում գերակշռում է բնական ռեսուրսներիչկանխամտածված շահագործումը:Մարդիկ արհեստականորեն ազդում են բնության երևույթների վրա,որը հաճախ պատճառ է դառնում անցանկալի փոփոխությունների:Այստեղ չի բացառվումգենետիկորեն ձևափոխված մթերքների արտադրությունը:Ավանդական գյուղատնտեսության դեպքումանհրաժեշտ են արտաքին ներդրումների և արտադրանքի ստանդարտների ցածրմակարդակ:Գերակշռում են բարձր բերքատվությունը և արտադրողականության աճը` մեծներդրումների շնորհիվ:Թույլ է թիթեռնածաղկավոր մշակաբույսերի ներգրավումըցանքաշրջանառության մեջ:Շրջակա միջավայրի խնդիրները գրեթե անտեսվում են, տեղի է ունենումհողի և բնական այլ ռեսուրսների դեգրադացիա:Մարդկանց, կենդանիների և բույսերի առողջությանհամար ռիսկի աստիճանը բարձր է:Ագրոէկոհամակարգը կարգավորվում էարհեստականորեն,դառնում անհավասարակշիռ:Ծառերը, թփերը և այլ բուսատեսակները սակավ ենագրոհամակարգում, հողի կենսաբանական ակտիվությունը ցածր է, նիտրատների և նիտրիտներիօգտագործումը չի վերահսկվում, հողի բերրիությունը բարձրանում է արտաքին ազդակներիշնորհիվ:Բույսերի հիվանդությունների, վնասատուների և մոլախոտերի դեմ պայքարն իրականացվումէ քիմիական եղանակով, օգտագործվում են հանքային պարարտանյութեր, մթերքներումպեստիցիդների հայտնվելու հավանականությունը բավականին մեծ է: Գոմաղբը տարանջատվում է գյուղօգտագործման հողատարածքներից` որպես վառելիք օգտագործելունպատակով:Պահածոյացված մթերքներ պահպանելու համար օգտագործվում են քիմիական նյութեր:
Օրգանական գյուղատնտեսությունում հարգալից վերաբերմունք է դրսևորվում բնությաննկատմամաբ:Մարդն աշխատում է ոչ թե վերափոխելով բնությունը, այլ հարմարվելով բնականերևույթների հետ և լավագույն ձևով օգտագործելով բնական ռեսուրսները:Կտրականապես արգելվումէ արհեստական միջամտությունը բնության երևույթներին: Բացառվում է գենետիկորեն վերափոխվածտարրերի օգտագործումը:Ապահովվում է ստանդարտների բարձր մակարդակ, իսկ արտաքիններդրումների մակարդակը հասնում է նվազագույնի:Արտադրության համակարգը փակ շղթա է:Փակեն նաև էներգետիկ և սննդարարության շրջափուլերը:Ապահովվում է բարձրորակ մթերքներիարտադրություն:Արտադրողականությունը բարձրանում է, թեև քիչ են ներդրումները:Կիրառվում էինտենսիվ ցանքաշրջանառություն, որի մեջ լայնորեն ընդգրկվում են թիթեռնածաղկավորմշակաբույսերը:Էկոհամակարգը լինում է կայուն, որի շնորհիվ բարելավվում է շրջակա միջավայրիվիճակը, բնական ռեսուրսները պահպանվում են առավելագույն չափով:Մարդկանց, կենդանիների ևբույսերի առողջության համար անվտանգ է լինում սնունդը:Տեղի է ունենում ագրոէկոհամակարգիբնական կարգավորում,պահպանվում են ծառերի,թփերի և այլ բուսատեսակների բազմազանությունըև առավել ընդգրկվածությունն ագրոհամակարգում:Ապահովվում են հողի կենսաբանական բարձրակտիվությունը, նիտրատներով և նիտրիտներով աղտոտվածության ցածր մակարդակը:Բակլազգիբույսեր մշակելիս պալարաբակտերիաների օգնությամբ հողը հարստանում է կենսաբանականազոտով:Հիվանդությունների, վնասատուների և մոլախոտերի դեմ պայքարի գործում օգտագործվումեն ագրոտեխնիկական և կենսաբանական եղանակներ, որոնց շնորհիվ արտադրվում է անվտանգ ևմաքուր մթերք: Օրգանական գյուղատնտեսության կիրառման ժամանակ բացառում են հանքայինպարարտանյութերի և պեստիցիդների օգտագործումը:Օրգանական գյուղատնտեսությունում ցանքաշրջանառությունների համար անհրաժեշտ է մշակել բակլազգի բույսեր:Մոլախոտերի դեմպայքարն իրականացվում է հիմնականում ցանքաշրջանառությունների և ագրոտեխնիկական այլմիջոցառումների միջոցով:Վնասատուներից և հիվանդություններից բույսերը պաշտպանում ենկենսաբանական մեթոդներով:Հանքային պարարտանյութերի փոխարեն օգտագործում են օրգանականպարարտանյութեր` գոմաղբ, կոմպոստ, կենսահումուս, մոխիր, տորֆ, ինչպես նաև կիրառում ենկանաչ պարարտացում:
Բույսերի հիվանդությունների դեմ պայքարում են բուսական պատրաստուկներով:Որպեսպարարտանյութ օգտագործում են տարբեր կոմպոստներ և հատուկ հանքային հավելումներ`սիլիցիում, ոսկրալյուր, կրաքար, եղջրալյուր և այլն:
Օրգանակենսաբանական գյուղատնտեսությունում գլխավորը հողի բերրիության բարձրացումն էհողային միկրոֆլորայի ակտիվացման շնորհիվ, որի համար օգտագործում են կոմպոստներ,իսկցանքաշրջանառությունում` բակլազգի խոտաբույսեր:
Հողի, որպես կենդանի օրգանիզմի նկատմամբ հատուկ վերաբերմունքն օրգանականգյուղատնտեսության հիմքն է:Հողը, ինչպես նաև որևէ օրգանիզմ, կարիք է զգում գոյության նույնպայմանների` սնունդ,ջուր, օդ, լույս, ջերմություն և այլն:Հենց հողն է օրգանական գյուղատնտեսությանգլխավոր նապապայմանը:Հողը պարարտացնում են ոչ թե որպեսզի բույսերին ապահովեն սննդով, այլորպեսզի կերակրեն հողային մանրէներին:ՙԿերակրիր հողին և այն կկերակրի քո բույսերին՚–ահաօրգանական գյուղատնտեսության գլխավոր կանոնը:
Ա.Հարությունյան
http://tavush.agro.am/
Օրգանական հողագործությունը հող մշակելու և բույսեր աճեցնելու բնական ձևն է, որը բացառում է քիմիական պարարտանյութերի, 
International Federation of Organic Agriculture Movements (IFOAM) – Organics International
Եթե որոշել եք ճիշտ սննդակարգի անցնել, նիհարել եւ առողջ ապրելակերպ սկսել, ուրեմն պետք է օգտագործել կտավատի սերմեր։ Շատ դիետոլոգներ կարծում են, որ կտավատի սերմերը նախընտրելի են, քան կտավատի յուղը, քանի որ սերմերն ավելի հարուստ են օգտակար նյութերով։
Թռչնաղբը (թռչունների ծերտը) բարձրակարգ ու լիակազմ օրգանական պարարտանյութ է, օգտակար նյութերի կազմով ոչնչով չի զիջում և նույնիսկ գերազանցում է հանքային պարարտանյութերին: Օգտակար նյութերով առավել հարուստ են հավերի և աղավնիների թռչնաղբերը:
