Կոմպոստը ամենատարածված, հեշտ պատրաստվող, էժան և արդյունավետ օրգանական պարարտանյութն է: Այն մանրեների կենսագործունեության հետևանքով զանազան
օրգանական նյութերի՝ բույսերի մնացուկների, մոլախոտերի, տերևների, խոհանոցի օրգանական մնացուկների և այլ օրգանական աղբի փտման արդյունքում ստացվող պարարտանյութ է: Փտման ընթացքում զագվածը հարստանում է ազոտով, ֆոսֆորով եւ կալիումով, վնասազերծվում է ախտածին միկրոֆլորան:
Ինչպես են պատրաստում կոմպոստը
Կոմպոստ պատրաստելու բազմազան ձևեր կան: Որոշ այգեպաններ հորի մեջ են այն պատրաստում, մյուսները պարզապես վերգետնյա կույտ են սարքում, կան, անշուշտ, և հատուկ սարքեր ու շինություններ օգտագործողներ:
Պատրաստի կոմպոստեր գնելը ամենահեշտ և գեղեցիկ լուծումն է, բայց, ցավոք, ամենաթանկ: Վաճառքում կարող եք գտնել թե՛ շատ պարզ, թե՛ բարդ սարքեր: Դրանց շահագործման կանոններին կարող եք ծանոթանալ ապրանքին կից հրահանգներով:
Ինքնաշեն կոմպոստերներ
Լավ կոմպոստ ստանալու համար, բարդ սարքերի անհրաժեշտություն չկա՝ ինքնաշեն կոմպոստերն էլ կանի նույնը:
Շարժական կոմպոստեր կարելի է պատրաստել պլաստիկե տակառից:
Ստացիոնար կոմպոստեր պատրաստելու համար, որոշեք դրա տեղը, այն պետք է լինի ոչ ցածրադիր, որպեսզի անձրևաջրեր չհավաքվեն: Որոշված պարագծին համապատասխան, պետք է խփել 4 կամ ավելի 150 սմ բարձրության սյուներ, որոնց վրա տախտակներով պատ են հավաքում՝ տախտակների արանքում թողնելով առնվազն 10 սմ լուսանցքներ:
Ռուսերեն ձեռնարկ: Ինչպես ինքնուրույն պատրաստել մետաղյա սյուներով ստացիոնար կոմպոստեր:
Ռուսերեն ձեռնարկ: Ինչպես ինքնուրույն պատրաստել պարզ կոմպոստեր մետաղյա ցանցից:
Կոմպոստի պատրաստում տոպրակի մեջ
Այս ձևը հարմար է, երբ այգում կոմպոստերի համար հարմար տեղ չկա:
Պինդ, պլաստիկե տոպրակի հատակին լցնում են ճմահող, վրան լցնում են մանրեցված կամ աղացած կանաչ զանգված, այնուհետև վրան լցնում են կենսահումուսի լուծույթ, կամ այլ կենսախթանիչ: Վերջում տոպրակի բերանը պինդ փակում են և 3-4 ամսով դնում մի կողմ: Արդյունքում ստացվում է բարձր որակի կոմպոստ:
Ինչ կարելի է դնել կոմպոստի կույտի մեջ
- Հող;
- Գոմաղբ, թռչնի ծերտ;
- Ծառերի ու թփերի տերևները;
- Բանջարեղենի տերևուքը;
- Բանջարեղենի և մրգերի կլեպ;
- Հաց, հացամթերք;
- Մանրեցված կամ աղացած ձվի կճեպ (սպիտակուցի մնացորդները լվանալ);
- Սիզամարգի (գազոնի) հնձած խոտը (1-2 օր չարացնելուց հետո);
- Բույսերի կտրատած, մանրեցված կամ աղացած ճյուղեր և ընձյուղներ;
- Մոլախոտեր (1-2 օր չարացնելուց հետո);
- Սնկի, հատապտուղների մաքրելու մնացորդները;
- Թուրճի մրուրը, թեյի մնացորդները;
- Կտրատած, մանրեցված կամ աղացած ստվարաթուղթ, թուղթ, ոչ գունավոր տպագրությամբ և ոչ փայլեցված թերթեր և ամսագրեր, թղթե անձեռոցիկներ;
- Ձկնաթեփուկ, ձկան և թռչնի աղացած ոսկոր;
- Ավլած փոշին;
- Պաղ ջուր, որի մեջ առանց աղի և յուղի եփվել է ձու և բանջարեղեն:
Ինչ չի կարելի դնել կոմպոստի կույտի մեջ
- Միս, մսամթերք, ձուկ;
- Կաթ, կաթնամթերք;
- Յուղ, ձեթ, կարագ և դրանցով պատրաստված ճաշեր;
- Փայլեցված թուղթ;
- Ոչ օրգանական նյութեր՝ ապակի, պլաստիկ, ծելոֆան, ռետին, կաշի և այլն;
- Թունավոր նյութեր, ներկեր, լուծիչներ, քսուքներ, յուղեր, վառելանյութ և այլն;
- Սիգարետի ֆիլտրեր
- Հիվանդ բույսեր (ավելի ապահով է այրել);
- Կոմպոստի մեջ ոչ մի դեպքում չգցել հետևյալ բույսերը.
- Պատատուկ դաշտային (ռուս.՝ Вьюно́к полево́й);
- Դելֆինիում (ռուս.՝ Жи́вокость, Дельфи́ниум, или Шпо́рник);
- Տզկանեփ (Клещеви́на);
- Իշկաթնուկ (Молочай);
- Հիրիկ, (Ирис садовый):
Դրանք թունավոր տարրեր են պարունակում։
Ռուսերեն ձեռնարկ: Ինչպես ճիշտ պատրաստել կոմպոստը:
Чем и зачем поливают компост?
Различные жидкости, которыми увлажняют и проливают бурты, способствуют более быстрому образованию компоста, и улучшают его свойства. Они бывают как натурального, так и искусственного происхождения, и являются своеобразными катализаторами, способствующими скорейшему разогреву этой биологической топки. Самым простым средством, которое используют для ускорения компостирования является простая вода. Ей поливают бурт на протяжении всего срока хранения. Она помогает размягчить все элементы субстрата, что способствует ускорению процессов гниения, поэтому кучу желательно поливать водой не реже, чем раз в неделю.
Чтобы поскорее приготовить компост, очень часто применяют различные органические катализаторы. Например, раствор сахара и дрожжей, которым обильно поливают только что сформированный бурт. Такая смесь помогает быстрому разогреву компостной кучи, и скорейшей переработке органики.
Более дешевым стартовым раствором для первого этапа компостирования в домашних условиях является крапивный настой. Для его приготовления необходимо залить ¾ ведра крапивы теплой водой, добавить в него пакет сухих дрожжей, и оставить эту бражку в теплом месте на 3-5 дней. После этого данным составом поливают только сформированный компостный бурт.
Самыми быстродействующими ускорителями, позволяющими получить зрелый компост в короткие сроки, являются различные биостимуляторы. Например, такие препараты, как Байкал-М (по инструкции), ТАМИР (10 мл на 1 л воды).
Կոմպոստը արագ հասունացնելու լուծույթի բաղադրատոմս
- 0.5 լիտր ջրի մեև լցնել 100 գրամ հում կամ 75 գրամ չոր թթխմոր և 10-15 րոպե եռացնել;
- Թողնել սառչի և վրան ավելացնել
- 100 գրամ 70%-նոց գլիցերին;
- 2 ճաշի գդալ շաքարավազ;
- 2 ճաշի գդալ տրիխոդերմա;
- 2-3 ժամից ստացված հեղուկը լցնել 10 լիտր ջրի մեջ, խառնել և օգտագործել։
Կոմպոստի մասին 10 կանոն
- Կոմպոստից վատ հոտ պետք է չգա: Եթե կոմպոստը սկսում է գարշահոտել, ուրեմն քայքայումը սխալ ուղիով է գնում և ամբողջ զանգվածը նեխում է: Անհրաժեշտէ ճիշտ հաջորդել կոմպոստի շերտերը, որպեսզի նման բան տեղի չունենա: Կանաչ զանգվածին պետք է հաջորդի հողի կամ գոմաղբի շերտը, որպեսզի փտելու ընթացքում գոյացող ամոնյակը վերամշակվի ազոտի, ոչ թե ցնդի օդ տհաճ հոտի տարածելով:
- Կոմպոստի կույտը մի տեղադրեք բույսերին մոտ տեղում: Փորձը ցույց է տվել, որ շատ շուտով բույսերն իրենց արմատները ուղղում են դեպի կոմպոստի կույտը և սկսում կրել այնտեղից օգտակար նյութերը: Եթե այդպես սնուցելու հատուկ նպատակ չունեք, կամ հեռու տեղադրեք կույտը, կամ էլ միջոցներ ձեռնարկեք կույտը գրունտից մեկուսացնելու համար:
- Կոմպոստի կույտին ավելացվող օրգանիկան պարտադիր պետք է մանրեցնել: Մանր կտրատած կամ աղացած բաղադրիչները շատ ավելի արագ են ենթարկվում վերամշակման:
- Կոմպոստին ավելացվող թարմ կանաչ զանգվածը մինչև կույտին ավելացնելը պետք է մի քիչ չորացնել: Դա թույլ կտա խուսափել կոմպոստի մեջ խոտի թթվելուց:
- Приготовление компоста на даче – один из самых разумных и легких способов утилизировать массу ненужных отходов, в том числе старую одежду, мех, перья, мясные кости, рыбную чешую, банановые шкурки – все, что имеет органическую природу происхождения, подходит для изготовления этого удобрения.
- Компост необходимо накрывать, причем делать это нужно не только когда придет зима, но на протяжении всего года. В компостерах для этого предусмотрена специальная крышка, а самодельные кучи накрывают пленкой, проложив под нее достаточно толстый слой утеплителя (из опилок или из листьев).
- Правильный компост при сжатии в ладони работает как губка – упруго восстанавливает свою форму, и не выделяет впитанную влагу. Если же вода потекла, то субстрат перенасыщен жидкостью, и его необходимо открыть на просушку, сняв укрывной материал, и тщательно перемешав. Также можно подсыпать сухую фракцию навоза, торфа, или садовой почвы.
- Осенью необходимо полностью перелопачивать компост. Причем объем работ в этом случае предстоит серьезный – необходимо буквально перевернуть кучу с ног на голову, сделав нижний слой ее «крышей», а верхний – «полом».
- Хотите получить «быстрый компост» — делайте его из листьев, они перерабатываются быстрее всего. Заложенный с осени бурт из этого материала с дополнениями в виде органики и садовой почвы, политый биостимуляторами, присыпанный слоем почвы и накрытый черной пленкой, успевает практически полностью перепреть за зиму, и весной, в середине мая, его частично можно уже использовать в качестве удобрения. Также, для ускорения процесса, в молодой компост желательно положить «закваску» из старого.
- Размеры бурта, при любых методах компостирования имеют большое значение. Итоговая высота кучи не может быть меньше, чем 1,5 метра, ширина – 1-1,5 метра (иначе будет неудобно перемешивать содержимое), длина – не ограничена.
Обязательно стоит обратить внимание на то, что итоговая высота кучи измеряется не раньше, чем через 1-2 месяца после ее закладки, так как на протяжения всего ее формирования она значительно оседает.
Ինչպես օգտագործել կոմպոստը
Գարնանը
- Օգտագործվում է սածիլների, սենյակային և այլ բույսերի համար հողախառնուրդներ պատրաստելիս;
- Հողի ընդհանուր պարարտացման դեպքում՝ 10-15 լիտր մեկ ք.մ.-ին:
- В бедные и истощенные почвы вносят большее количество данного удобрения, около 15 литров на 1 м кв.
- Ջերմոցներում նույն 10-15 լիտրը մեկ ք.մ.-ին, կամ 25 սմ հաստությամբ տաքացնող շերտ պարատ հողի տակից:
Ամռանը
- Փռում են բույսերի շուրջ՝ որպես ցանքածածկ;
- Սնուցում են բույսերը կոմպոստի լուծույթով;
Աշնանը
Հողի նախապատրաստում հաջորդ սեզոնին: Հողը ծածկում են կոմպոստով՝ 10-20 լիտր մեկ ք.մ.-ին, այնուհետև խառնում հողի վերին շերտի հետ:
Լուպինի մասին շատերը լսած կլինեն որպես անասնակեր կամ 
