Ֆիկուս կաուչուկաբերը (անգլ.՝ Ficus elastica, Rubber fig, Rubber bush, Rubber tree, Rubber plant, Indian rubber bush, ռուս.՝ Фикус каучуконосный, Фикус эластичный, լատ.՝ Ficus elastica) թթազգիների ընտանիքի ֆիկուս ցեղի տեսակ է: Իր հայրենիքում՝ Հյուսիսարևելյան Հնդկաստանում և Ինդոնեզիայի Սումատրա և Յավա կղզիներում մինչև 30 մետր բարձրության ծառ է: Մեզանում շատ տարածված, գեղեցիկ սենյակային բույս է: Հնուց համարվում է ընտանեկան բարեկեցության ծառ: Սենյակային պայմաններում չի ծաղկում:

Խնամքը

Հողախառնուրդը

Հողախառնուրդը կազմվում է տորֆի, ճմահողի, տերևային բուսահողի և գետի ավազի հավասար մասերից: Կարելի է նաև օգտագործել խանութից գնված ունիվերսալ հողախառնուրդ՝ ավելացնելով մինչև 1/5 չափով ավազ:

Տեղը

Գերադասելի է աճեցնել պայծառ, ծրված լույսով լուսավորված տեղում: Արևի ուղիղ ծառագայթները կարող են այրվածքներ պատճառել տերևներին: Կաուչուկաբեր ֆիկուսի խայտաբղետ տերևներով տեսակները ավելի շատ լույսի կարիք ունեն: Ստվերում աճեցնելու դեպքում բույսի գույները խամրում են:
Բույսը շատ վատ է տանում միջանցքահովերը և կարող է տերևաթափ լինել;
Ձմռանը բույսը պետք է ջեռուցման սարքերից հնարավորին չափ հեռու տեղադրել:
Խայտաբղետ տերևներով տեսակները կարող են ձմռանը լրացուցիչ արհեստական լուսավորման կարիք  ունենալ:

Օդի ջերմաստիճանը

Ամենաբարեհարմարը օդի ջերմության 18-25 °С միջակայքն է: Ավելի բարձր ջերմաստիճանների դեպքում անհրաժեշտ է պարբերաբար ջրցողել բույսը:  Օդի ջերմաստիճանի + 16 °С -ից ցած լինելը կարող է տերևաթափի պատճառ դառնալ: Կաուչուկաբեր ֆիկուսի համար կրիտիկական է համարվում +12 °С շամը, սակայն ոչ խայտաբղետ տերևներով տեսակները կարող են դիմանալ օդի ջերմաստիճանի մինչև +5 °С կարճատև անկմանը՝ պայմանով, որ ծաղկաթաղարի հողը տաք մնա: Ծաղկաթաղարի հողի սառչելը նույնպես կարող է տերևաթափ առաջացնել:
Ձմռանը կաուչուկաբեր ֆիկուսի համար գերադասելի է ապահովել +16-18 °С ջերմություն, ինչը կխոչընդոտի այդ ընթացքում սովորականից մանր տերևների առաջացումը:

Օդի խոնավությունը

Կաուչուկաբեր ֆիկուսը խոնավասեր է, լավ է ընդունում եռացրած ու այնուհետև սառեցված կամ թորած ջրով, պարբերական ցողումները: Սովորական, ծորակի ջրով ցողումները նույնպես ընդունելի են, բայց տերևների վրա, ջրի կաթիլների չորանալուց հետո սպիտակ բծեր են մնում:
Ձմռանը, եթե բույսը պահվում է զով, ոչ տաք սենյակում, ջրցողելու կարիք չկա:

Ջրելը

Կաուչուկաբեր ֆիկուսը պետք է ջրել ոչ շատ առատ ու պարբերաբար: Ջուրը պետք է լինի գոլ և առնվազն 24 ժամ հնացված: Եթե ձմռանը բույսը պահվում է տաք սենյակում, ապա պետք է հետևել, որպեսզի ծաղկաթաղարի հողը միշտ չափավոր խոնավ լինի:

Սնուցումը

Գարնանից՝ աշուն հարկավոր է երկու շաբաթը մեկ սնուցել բույսը: Սնուցումն արվում է կամ հատուկ ֆիկուսների համար նախատեսված պարարտանյութերով, կամ էլ դեկորատիվ-սաղավարթավոր բույսերի համար նախատեսված կոմպլեքսային պարարտանյութերով:
Սնուցումն արվում է ջրելու միջոցով, ընդորում, ծաղկաթաղարի հողը նախապես, պարզ ջրով խնավացված պետք է լինի:

Տեղափոխումը այլ ծաղկաթաղարի մեջ

Կաուչուկաբեր ֆիկուսը արագ աճող բույս է, ուստի հաճախ է ծագում ավելի մեծ ծաղկաթաղարի մեջ բույսը տեղափոխելու անհրաժեշտությունը:
Պետք չէի սկզբանե մեծ ծաղկաթաղարի մեջ տնկել ֆիկուսը: Դա կբերի արմատների բուռն զարգացմանը՝ ի վնաս սաղարթի:
Ամեն տեղափոխելիս պետք է վերցնել 3-5 սանտմետրով ավելի մեծ տրամաչափ ունեցող և 5-6 սանտիմետրով ավելի խորը ծաղկաթաղար:
Ծաղկաթաղարի հատակին պարտադիր է ստեղծել 3-4 սանտիմետրանոց դրենաժային շերտ:

Բազմացումը

Կաուչուկաբեր ֆիկուսը կարելի է բազմացնել տնկաշիվերով կամ կ:

• Արմատավորելու նպատակով վերցվող գագաթային կամ կողաճյուղային տնկաշիվերը կտրվում են սուր դանակով, թեքությամբ: Կտրելուց հետո, տնկաշիվը լավ լվացվում է հոսող ջրի տակ՝ այնքան, մինչև կտրվածքից դադարի դուրս գալ կաթնանման հեղուկը: Այնու հետև տնկաշիվը դրվում է արմատավորման ջրի կամ գրունտի մեջ՝ մինիջերմոցի տակ:

Կանաչատերև տեսակների տնկաշիվերը համեմատաբար դյուրին են արմատներ ձևավորում, իսկ խայտաբղետ տեևներ ունեցող տեսակների համար խորհուրդ է տրվում կիրառել որևէ արմատակալման խթանիչ՝ օրինակ «Корневин» կամ գետերոաուկսին:

• Կողմնատար արմատակալմամբ բաղմացնելու համար սուր դանակով, հաստութայն 1/3-ի խորությամբ կտրվածք է արվում ճյուղի վրա, որի մեջ լուծկու հատիկ է խրվում: Այնուհետև այդ տեղը պատվում է խոնավ գրունտով ու փաթաթվում պոլիէթիլենային թաղանթով՝ այնպես, որ հնարավոր լինի պարբերաբար խոնավացնել գրունտը:

Թաղանթի տակից նորագոյացած արմատները նշմարելուց հետո ճյուղը կտրում են արմատակալած հատված տակից և տեղափոխում առանձին ծաղկամանի մեջ:

Կաուչուկաբեր ֆիկուսի հիվանդություններն ու վնասատուները

Ֆիկուսի վրա հաճախ հայտնվող վնասատուներն են վահանակիրը ( diaspididae, щитовка), սարդոստայնային տիզը (spider mite, паутинный клещ, լատ.՝ Tetranychidae) և բշտիկոտները (ծոպաթևեր, տրիպսներ, thrips, трипсы, լատ.՝ Thysanoptera):
Վահանարին պետք է պարզապես մաքրել խոնավ սպունգով ու ոչնչացնել, իսկ սարդոստայնային տիզերին ու բշտիկավորներին ոչնչացնում են ցողելով բույսը «Фитоверма»-յի լուծույթով:

Աճեցման բարդություններ

• Թափվում են ներքևի տերևները
  Աճի ընթացքում ներքևի որոշ տերևների թափվելը բնական երևույթ է, սակայն եթե տերևներն արագ ոև շատ են թափվում, նշանակում է խնամքը թերի է՝ կամ օդի խոնավության պակաս կա, կամ սխալ ջրելու հետևանք է, կամ էլ հողում սնունդ չկա:
• Բույսի տերևները կախվել են
  Սենյակում շատ շոգ է և օդի խոնավությունը շատ ցածր է:
• Զանգվածային տերևաթափ
  Բույսը դրված է միջանցահովի տակ կամ օդի ջերմաստիճանը շատ ցածր է: Զանգվածային տերևաթափ է լինում նաև բույսը ջրխեղդ անելու դեպքում:
• Տերևնարի վրա շագանակագույն բծեր են հայտնվում
  Արևայրուքի հետևանք է:
• Մանր շագանակագույն բծեր տերևների եզրերին
  Բույսի գերպարարտացման հետևանք է:

Սենյակում կաուչուկաբեր ֆիկուս աճեցնելը հակացուցված է միայն աստմայով հիվանդներին: Արտադրվող կաուչուկի մասնիկները կարող են հիվանդի մոտ խեղդվելու նոպա առաջացնել:

Կաուչուկաբեր ֆիկուսի տեսակները

Կաուչուկաբեր ֆիկուսի շատ տեսակներ կան և բոլորն էլ բնական ծառից ավելի կոմպակտ են:
Տարածված տեսակներն են՝

Ռոբուստա (Robusta, Робуста) Լայն, կանաչ տերևներով, ոչ պահանջկոտ բույս է:

Բելիզ (Belize, Белиз) Տերևներն երեք գույն ունեն՝ կենտրոնում կանաչ, սպիտակ և վարդագույն եզրերում: Պահանջկոտ չէ, բայց լուսավորություն Ռոբուստայից շատ կպահանջվի:

Տինեկե (Tineke, Тинеке) Նման է Բելիզին, բայց ավելի քմայհաճ է: Տերևները մեջտեղում կանաչ են, իսկ եզրերը պիստայի և սպիտակ գույների բծեր ունեն:

Աբիջան (Abidjan, Абиджан) մուգ կարմիր (բորդո) գույնի տերևներ ունի: Պահանջկոտ չէ:

Սև արքայազն (Black Prince, Черный Принц) Շատ մուգ, համարյա սև տերևներ ունի: Պահանջկոտ չէ:

Մելանի (Melany, Мелани) Համեմատաբար մանր, մոտ 20 սմ երկարությամբ, մուգ կանաչ տերևներ ունի, հաճախ թփի տեսկ է ընդունում: Պահանջկոտ չէ:

Հղումներ

• Ficus elastica. From Wikipedia, the free encyclopedia.
• Фикус каучуконосный. Материал из Википедии — свободной энциклопедии.

Ծնեբեկ ստևախիտը (անգլ.՝ Common Asparagus Fern, Lace Fern, Climbing Asparagus, or Ferny Asparagus, ռուս.՝ Аспаргус перистый, լատ.՝ Asparagus setaceus) շուշանազգիների ընտանիքին պատկանող հարավաֆրիկյան բույս է, որն աճեցվում է որպես սենյակային բույս:

Խնամքը

Ստևախիտ ծնեբեկը իրեն լավ է զգում կիսաստվերում: Աճեցնելու համար հրմար են արևելյան և արևմտյան պատուհանագոգերը: Առանձնապես լավ տեսք ունի բույսը կախովի ծաղկամանի մեջ աճեցնելիս:

Լուսավորությունը
Նախընտրում է ոչ պայծառ, ցրված լուսավորություն: Ամռանը լավագույն տեղը սենյակում արևմտյան և արևելյան պատուահանագոգերն են:

Ձմռանը լույսի աղբյուրին ավելի են մոտեցնում:

Օդի ջերմաստիճանը
Օդի ամենահարմարավետ ջերմաստիճանային տիրույթը +20 – +25 С է: Ամռանը օգտակար է բույսը հանել մաքուր օդի, արևի ուղիղ ճառագայթներից պաշտպանված մի տեղ:

Ձմռանը լավ կլինի ապահովել +12 – +15 С ջերմաստիճան: Ավելի տաք միջավայրում ճյուղերի փշերը կարող են թափվել:

Օդի խոնավությունը
Ստևախիտ ծնեբեկը սիրում է խոնավ միջավայր: Անհրաժեշտ է պարբերաբար ջրով ցողել բույսը: Ձմռանը, երբ սենյակը ջեռուցվում է, ինչպես նաև շոգ ամռանը խորհուրդ է տրվում ծաղկամանը դնել ջրով ու խիճով կամ կերամզիտով լի, լայն ու սաղր տակդիրի մեջ:
Հնարավորության դեպքում, բույսը երբեմն կարելիէ ցնցուղով էլ լողացնել:

Ջրելը
Ստևախիտ ծնեբեկը աճի շրջանում սիրում է առատ որոգումը, բայց պետք չէ թույլ տալ հողի ճահճացում, իսկ  ջրել պետք է միայն հողի չորանալուց հետո:

Ձմռանը քիչ ջրել, մանավանդ, երբ բույսը պահվում է խոնավ և զով սենյակում:

Սնուցումը
Վեգետացիոն շրջանում խորհուրդ է տրվում 2 շաբաթը մեկ սնուցել բույսը ունիվերսալ պարարտանյութով:  Ձմռանը կարելի է սնուցել ամիսը մեկ անագամ՝ կրկնակի նվազեցված չափաբաժիններով:

Տեղափոխումը
Նոր, արագ արմատներ ձևավորող բույսերը ավելի տարողունակ ծաղկամանի մեջ տեղափոխում են տարին մեկ անագամ, վաղ գարնանը:

Հասուն բույսերի տեղափոխման անհրաժեշտություն կարող է ծագել 2-3 տարին մեկ անգամ:

Հողախառնուրդը պետք է կազմված լինի այգու հողից և ավազաից:

Էտն ու ձևավորումը
Ստևախիտ ծնեբեկի նոր ընձյուղները ավելի լավ է չկտրել, քանի որ դարանից հետո աճը դադարում է: Ավելի օգտակար է կտրել չորացած ճյուղերը, ինչը կխթանի նոր ընձյուղների գայացումը:

Սենյակային պայմաններում ստևախիտ ծնեբեկը հազվադեպ, բայց ծաղկում է մանր, սպիտակ ծաղիկներով:

Բազմացումը
Ամենադյուրին և տարածված բազմացման ձևը հասուն բույսը երկու և ավելի մասերի բաժանելն է: Սովորաբար դա անում են գարնանը՝ վեգետացիոն շրջանի մեկնարկին, ինչը նպաստում է բաժանված մասերի կպչելուն:

Կիրառվում է նաև սերմերով կամ ընձյուղային կտրոններով բազմացումը:

Տորֆից և ավազից պատրաստված հողախառնուրդի մեջ ցանված սերմերը ծլում են մոտ մեկ ամսից: Երբ ծիլերը հասնեն 10 սմ բարձրության, դրանք տեղափոխում են առանձին, փոքր ծաղկամանների մեջ:

Կտրոններով բազմացումն անում են մարտին կամ ապրիլին: Կտրոններն արմատակալում են 1-1,5 ամսում, ինչից հետո դրանք նույնպես տեղափոխում են առանձին, մոտ 10 սմ պարագծով ծաղկամանների մեջ:

Հիվանդություններ և վնասատուներ
Ստևախիտ ծնեբեկը կարող է վնասվել ուտիճներից (тля) և սարդոստայնային տիզերից (паутинным клещ): Անհրաժեշտ է պարբերաբար, ուշադիր զննել բույսը և սկսել պայքարը վաղ շրջանում, երբ հնարավոր է վերացնել վնասատուներին առանց քիմիական միջոցների կիրառման:

Ստևախիտ ծնեբեկը կարող է դեղնել և չորանալ անբավարար ջրելու կամ կիզիչ արևի տակ լինելու պատճառով:

Եթե բույսը ամբողջովին դեղնել  է և սկսում է չորանալ, խորհուրդ է տրվում այն ամբողջովին կտրել և շարունակել լավ ջրել մինչև նոր ընձյուղների առաջանալը:

Ձմռանը
Օդի 25 և ավելի բարձր ջերմաստիճանի դեպքում բույսի ճյուղերը կարող են փշաթափ լինել ու չորանալ:

Ձմեռելու համար ամենահարմարավետն է +12 – +15 ջերմաստիճանային տիրույթը:

Ձմռանը քիչ են ջրում, բայց, փետրվարից սկսած, աստիճանաբար ավելացնում են, քանի որ այդ ժամանակ սկսում են աճել նոր ընձյուղները:

Ցանկալի է ստևախիտ ծնեբեկը հեռու պահել ջեռուցման սարքերից և հետևել օդի խոնավությանը:

Ուշադրություն. Ստևախիտ ծնեբեկի պտուղները թունավոր են:

Այլ փաստեր
Անվիճելի է, որ ստևախիտ ծնեբեկն ունի ֆիտոնիցիդ հատկություն: Այն մաքրում է օդը թունավոր տարրերից և հիվանդություններ հարուցող միկրոօրգանիզմներից:

Բույսի առողջ ու փարթամ տեսքը և արագ աճելու ունակությունը աճեցնողներին պարգևում են լավ տրամադրություն և դրական էմոցիաներ:

Տես նաև ԾՆԵԲԵԿ “ԱՂՎԵՍԻ ՊՈՉ” հոդվածը ==>

Հղումներ

• Asparagus setaceus, From Wikipedia, the free encyclopedia.
• Ծնեբեկ: Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից: