Category Archives: Խոտաբույսեր

Արմատապտուղայիններ և պալարապտուղայիններ, Բանջարեղեն, Բույսեր, Խոտաբույսեր

Շալոտ

Leave a comment

Շալոտը կամ սոխ-շալոտը (անգլ․՝ Shallot, ռուս․՝ Лук-шалот) բազմամյա, սոխազգի խոտաբույս է: Անվանումը աշկելոնյան կամ ասկալոնյան բառի ֆրանսերենում տրանսֆորմացվելու արդյունք է:

Պրասի և կտրող սոխի նման, շալոտն էլ Allium ցեղի, Amaryllidaceae ընտանիքին պատկանող բույս է: Այն ավելի դիետիկ է քան գլուխ սոխը, ավելի շատ ասկորբինաթթու, վիտամին C և B, եթերայուղեր և հանքանյութեր է պարունակում, ինչպես նաև ֆոսֆոր, կալցիում և երկաթ: Շալոտը բարենպաստ ազդեցություն է ունենում օրգանիզմի վրա, մասնավորապես, տեսողության և մարսողության վրա: Ոչ պակաս առավելություններից է շալոտի համը։ Այն նուրբ է և զուրկ դառնությունից։ Ի տարբերություն սոխի, ունի նկատելի շաքարի պարունակություն։ Շալոտը կտրելուց գործնականում արցունք չի լինում, այն նաև շատ հեշտ է մաքրել՝ ընդամենը պետք է տաս րոպեով սոխը գցել եռացող ջրի մեջ ու կլեպը ինքնուրույն կանջատվի:

Շալոտի ամենահայտնի երկու տեսակներն են ֆրանսիականը՝ Allium oschaninii և հոլանդականը՝ Allium cepa var: aggregatum, կամ հիբրիդներ, որոնք ստացվել են դրանցից մեկից կամ երկուսից էլ:

Շալոտ ֆրանսիական (Allium oschaninii)
Շալոտ հոլանդական (Allium cepa var: aggregatum)

Մեկ այլ տեսակը՝ Allium stipitatum, հայտնի է որպես պարսկական շալոտ (Musir): Այն վայրի աճում է արևմտյան Ասիայի տարբեր մասերում, ավելի շատ սխտորի, քան սոխի համ ունի և օգտագործվում է իրանական և այլ խոհանոցներում:

Ինչպես սոխն ու սխտորը, շալոտի սոխուկը պատված է բարակ, կարմիր կամ դեղին կլեպով: Ներսից դրանք շերտավորված են սոխի նման, բայց, շալոտի մոտ, սխտորի պես, մեծ սոխուկը կարող է երկու և ավելի առանձին գլխիկներից կազմված լինել։

Շալոտ աճեցնելը

Ե՛վ ֆրանսիական, և՛ հոլանդական շալոտները կարելի է աճեցնել իրենց սոխուկներով, բայց միայն հոլանդականը՝ սերմերով, քանի որ ֆրանսիականը համարյա երբեք չի ծաղկում։

Ի դեպ, սերմից աճեցված հոլանդական շալոտի մեկ բույսը կտա ընդամենը երեք-չորս սոխուկի բերք: Իսկ երբ սերմացու սոխուկից է աճեցվում, 8-12 նոր սոխուկներ կաճեն շուրջը:

Սածիլներով աճեցնելը

Գարնան վերջին ցրտերի ամսաթվից 8-10 շաբաթ առաջ, սածիլավորման բաժակների մեջ լցնում են պարարտ, փխրուն, խոնավ հողախառնուրդ և մոտ 1,5 սմ խորությամբ փոսիկների մեջ գցում են երկուական սերմ: Այնուհետև փոսիկները ծածկում են հողով, ջրում են ցողիչով և բաժակները դնում տաք, լուսավոր տեղում։ Բաժակների հողը պետք է խոնավ պահել մինչև սերմերի ծլելը, ինչը տեղի կունենա 10-14 օրվա ընթացքում:

Հենց սերմերը ծլեն, բաժակները պետք է տեղափոխել պատուհանագոգին՝ արևի ուղիղ ճառագայթների տակ կամ ապահովել արհեստական լուսավորություն՝ ապահովելով օրական 6-8 ժամ պայծառ լուսավորություն:

Երբ սածիլները 5-7 սմ բարձրության հասնեն, պետք է հեռացնել ավելի թույլերը՝ ամեն բաժակի մեջ թողնելով մեկական սածիլ:

Բաց գրունտ սածիլները տեղափոխում են ծլելուց մոտ ութ շաբաթ անց, կամ երբ դրանց հասակը 13-15 սմ և ունեն առնվազն երեք բարակ, երկար տերևներ:

Բաց գրունտում ցանելը

Շալոտ աճեցնելու համար անհրաժեշտ է 6-8 ժամ լիարժեք արև և պարարտ, լավ դրենաժով հող` 6.0-7.0 pH թթվայնությամբ: Ավազակավային հողերը շատ հարմար են։ Հողից ջրահեռացումը խթանելու համար, ավելի կարծր հողերի դեպքում առաջարկվում են բարձր մարգեր կամ բարձր շարքերում ցանել:

Հողը պարարտացնելուց և հարթեցնելուց հետո միմյանցից 15-20 սմ հեռու և շարքերի միջև 30 սմ հեռավորություն պահելով բացվում են 1,5 սմ խորությամբ փոսիկներ, որոնց մեջ գցում են 2-ական սերմ։

Մինչև սերմերի ծլելը, հողը պետք է մշտապես խոնավ պահվի, բայց ցեխ չլինի։ Ծլելուց հետո ավելի քիչ են ջրում՝ շաբաթական 2,5 սմ տեղումների չափ։

Սերմեր ցանելուց հետո, առաջին տարում կազմավորվում են սոխ, որը բաղկացած է լինում 4 փոքր սոխուկներից, որոնք, չորանալուց հետո հեշտ առանձնանում են։ Այդ սոխուկները տնկում են հաջորդ սեզոնին՝ և ավելի մեծ բերք են տալիս, նոր սոխուկներըկարելի է օգտագործել հետագա բազմացման համար ոչ ավելի, քան 4 տարի: Այնուհետև տնկանյութը պետք է թարմացնել` սորտային հատկությունները պահպանելու համար:

Սոխուկներով աճեցնելը

Շալոտի սոխուկները տնկում են խոր աշնանը՝ առաջին ցրտահարությունից հետո, կամ գարնան վերջին ցրտերի ամսաթվից 2-4 շաբաթ առաջ:

Առաջին բերքը կարելի է հավաքել 30 օր հետո, երբ փետուրների բարձրությունը հասնում է 22-24 սմ-ի։

Խնամքը

  • Ողջ վեգետացիոն շրջանում շալոտի ցաքը պետք է կանոնավոր և պարբերաբար ջրվի: Բերքահավաքից մեկ ամիս առաջ ջրելը դադարեցնում են, որպեսզի վերգետնյա մասը դեղնի ու չորանա:
  • Քաղհան անելու ու հողը փխրեցնելու կարիք միշտ կա։ Մոլախոտերը շատ են խանգարում շալոտի աճին։
  • Առաջին ծիլերի հայտվելուց հետո կարելի է ցանքը պարարտացնել ազոտով, հումուսով կամ միզանյութով: Սոխուկների ձևավորման փուլում անհրաժեշտ կլինի կալիումով, մոխրով և թռչնաղբով սնուցումը:
  • Եթե ​​ցանկություն կա մեծ սոխուկներ աճեցնել, անհրաժեշտ է ցանքը նոսրացնել։ Հուլիսի սկզբին պետք է հեռացնել մանր սոխուկները հեռացնել՝ փոսիկներում թողնելով մոտ 4 մեծ սոխուկներ։
  • Շալոտը հազվադեպ է հիվանդանում, բայց դա կարող է տեղի ունենալ երկարատև ցուրտ և խոնավ եղանակի դեպքում: Այդ դեպքերում վնասված բույսերը պարզապես հեռացնում են, իսկ առողջ թփերը մշակում են հակասնկային միջոցներով։ Երբ շալոտը որդնում է, սոխուկները մշակում են աղի ջրային լուծույթով։ Սոխի ճանճին վանելու համար, բույսերի վրա փայտի մոխիր են շաղ տալիս։
  • Բերքահավաքն անում են օգոստոսի սկզբին։

Հղումներ

Բույսեր, Խոտաբույսեր, Սենյակային բույսեր

Սոխուկավոր սենյակային բույսեր

Leave a comment

Ամազոնի շուշանը (անգլ․՝ Amazon lily, ռուս․՝ Эухарис, լատ․՝ Eucharis) սիրված տնային բույս ​​է: Տերևները մեծ են, մոտ 15-20 սմ լայնություն և մինչև 40 սմ երկարություն ունեն: Ծաղիկները կաթնային սպիտակ, բուրավետ և խոշոր են, տրամագիծը մինչև 10 սմ:

Պատշաճ խնամքի դեպքում, տարին մի քանի անգամ ծաղկում է:

Որտեղ տեղադրել
Ցանկացած պատուհանագոգին, նույնիսկ հյուսիսային: Բույսը հանգիստ տանում է կիսաստվերը: Ամռանը արժե այն պաշտպանել արեւի ուղիղ ճառագայթներից: Օդի սենյակային ջերմաստիճանում ծաղիկը բավականին հարմարավետ է իրեն զգում։ Ձմռան ամիսներին սառը սենյակում պահելն անհրաժեշտ չէ:

Ինչպես ջրել
Պարբերաբար, հենց որ հողը չորանա: Ջրով ցողելը նույնպես օգտակար է:

Ամարիլիս (անգլ․՝ Amaryllis, ռուս․՝ Амариллис, լատ․՝ Amaryllis)։ Amaryllideae ընտանիքի ծաղկող սոխուկների փոքր ցեղ է ՝ երկու տեսակով:

Աստղաշուշան (անգլ․՝ Star-of-Bethlehem, ռուս․՝ Птицемлечник, լատ․՝ Ornithogalum): Հակինթազգիների ընտանիքի բազմամյա սոխուկավոր խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 150, Հայաստանում՝ 10 տեսակ։

Բովիեյա (անգլ․՝ Bowiea, ռուս․՝ Бовиэя, լատ․՝ Bowiea)։ Asparagaceae ընտանիքին պատկանող ծաղկավոր բույսերի ցեղ: Ներառում է մեկ տեսակ` Բովիեյա գանգուր, տարածված Հարավային Աֆրիկայում:

Բուլբինե (անգլ․՝ Bulbine, ռուս․՝ Бульбина, լատ․՝ Bulbine)։ Asphodelaceae ընտանիքի բույսերի ցեղ է:

Դրիմիոփսիս (անգլ․՝ Drimiopsis, ռուս․՝ Дримиопсис, լատ․՝ Drimiopsis)

Զեֆիրանթես (անգլ․՝ Fairy lily կամ Atamasco lily, ռուս․՝ Зефирантес, լատ․՝ Zephyranthes)

Էուկոմիս (անգլ․՝ Pineapple flowers կամ Pineapple lilies, ռուս․՝ Эвкомис, լատ․՝ Eucomis)

Լաշենալիա (անգլ․՝ Lachenalia, ռուս․՝ Лашеналия, լատ․՝ Lachenalia)

Լեդեբուրիա (անգլ․՝ Ledebouria, ռուս․՝ Ледебурия, լատ․՝ Ledebouria)

Լիրիոպե (անգլ․՝ Liriope, ռուս․՝ Лириопе, լատ․՝ Liriope)

Կլիվիա (անգլ․՝ Natal lily կամ Bush lily, ռուս․՝ Кливия, լատ․՝ Clivia)

Կրինում (անգլ․՝ Crinum, ռուս․՝ Кринум, լատ․՝ Crinum)

Հակինթ (անգլ․՝ Hyacinth, ռուս․՝ Гиацинт, լատ․՝ Hyacínthus): Շուշանազգիների ընտանիքի կոճղեզավոր բազմամյա բույսերի ցեղ։

Հեմանթուս (անգլ․՝ Blood lily կամ Paintbrush lily, ռուս․՝ Гемантус, լատ․՝ Haemanthus)

Հիմենոկալիս (անգլ․՝ Hymenocallis, ռուս․՝ Гименокаллис, լատ․՝ Hymenocallis)

Հիպեաստռում (անգլ․՝ Hippeastrum, ռուս․՝ Гиппеаструм, լատ․՝ Hippeastrum)

Ներինե (անգլ․՝ Nerine, ռուս․՝ Нерина, լատ․՝ Nerine)

Սիրածաղիկ (անգլ․՝ Lily of the Nile, ռուս․՝ Агапантус, լատ․՝ Agapanthus): Պատկանում է շուշանազգիների (Liliaceae) ընտանիքին։ Հայրենիքը Աֆրիկան է։

Սպրեկելիա (անգլ․՝ Aztec lilies կամ Jacobean lilie, ռուս․՝ Спрекелия, լատ․՝ Sprekelia)

Վելթհեյմիա (անգլ․՝ Veltheimia, ռուս․՝ Вельтгеймия, լատ․՝ Veltheimia)

Ցիրտանտուս (անգլ․՝ Cyrtanthus, ռուս․՝ Циртантус, լատ․՝ Cyrtanthus)

Ֆրիզիա (անգլ․՝ Freesia, ռուս․՝ Фрезия, լատ․՝ Freesia)



Բույսեր, Դեղաբույսեր, Խոտաբույսեր, Ծաղիկներ, Սենյակային բույսեր

Աստղաշուշան

Leave a comment

Աստղաշուշանը (Խնջլոզ) (անգլ.՝ Star of Bethlehem, չին․՝ 虎眼, ռուս.՝ Птицемлечник, լատ.՝ Ornithogalum), հակինթազգիների ընտանիքի բազմամյա սոխուկավոր խոտաբույսերի ցեղ է։ Հայտնի է մոտ 150, Հայաստանում՝ 10 տեսակ՝ 

աստղաշուշան հայկական (Ornithogalum hajastanum), աստղաշուշան Տեմպսկու (Ornithogalum tempskyanum), աստղաշուշան լեռնային (Ornithogalum montanum), աստղաշուշան կարճահասակ (Ornithogalum brachystachys) և այլն։

Որպես սենյակային բույս, աշխարհում տարածված է հարավաֆրիկյան, Հնդկասոխ կոչվող , աստղաշուշանը (անգլ.՝ Pregnant onion, False sea onion ռուս.՝ Индийский лук, Птицемлечник хвостатый, լատ.՝ Ornithogalum caudatum կամ Albuca bracteata)։

Հնդկասոխը կարելի է և՛ բաց գրունտում աճեցնել, և՛ սենյակային պայմաններում։ Պահանջկոտ բույս չէ, կարող է մինչև 30 տարի ապրել։

Արտաքնապես հնդկասոխը շատ ինքնատիպ է։ Աճելով, երկար բարակ տերեւները յուրահատուկ ձևեր են ընդունում։ Կանաչ սոխուկը հողից բարձր է լինում և պատված է դեղնավուն ծաղկաթեփով։ Ժամանակի ընթացքում այն վերածվում է գնդի: Հնդկասոխի ծաղկելը նույնքան անսովոր է: Սկզբում այն ծաղկի նետ է արձակում, որն արագորեն երկարում է ,իսկ հետո վրան հայտնվում են փոքրիկ, նրբագեղ ծաղիկները։

Ծաղկելուց հետո ծաղկատար նետը անհրաժեշտ է կտրել, որպեսզի բույսը ուժերը չվատնի սերմեր աճեցնելու վրա։

Բաց գրունտում աճեցնելիս հնդկասոխը արագ է աճում, իսկ արմատը հողի մեջ խորանում է մինչև 1 մ։ Խնամքը նույնն է ինչ բոլոր սոխուկավորների դեպքում՝ պետք է ջրել ու սնուցում տալ բույսին։

Ձմռան շեմին սոխուկը և բոլոր “ձագուկներին” հանում են հողից և ձմեռացնում են սառնարանում կամ պաղ նկուղում։

Հնդկասոխի խնամքը սենյակային պայմաններում

Սենյակում աճեցնելիս հնդկասոխի համար անհրաժեշտ է ապահովել օպտիմալ պայմաններ:

Հողախառնուրդը

Բույսին լավ դրենաժով, ոչ մեծ ծաղկաման է պետք։ Հողախառնուրդը կազմում են ճմահողից (1 մաս), տերևային բուսահողից (1 մաս) և գետի ավազից (2 մաս): Սոխուկի միայն ստորին մասն են խրում հողի մեջ, մնացած մասը մնում է դրսում։

Ջրելը

Հնդկասոխը հարկավոր է կանոնավոր ու չափավոր ջրել։ Չափից շատ ջրելը կարող է կործանել բույսը։ Ձմռանը հնդկասոխը ջրում են միայն երբ հողի վերին շերտը ամբողջովին չորանա:

Ոչ պակաս կարեւոր է, որ շրջակա օդը խոնավ լինի: Չոր օդը հանգեցնում է տերևների դեղնելուն ու ոլորվելուն։ Հիվանդություններից խուսափելու համար անհրաժեշտ է պարբերաբար ցողել բույսը:

Եթե հնդկասոխը վատ է աճում, պետք է վերանայել ջրելու գրաֆիկը։ Ավելորդ խոնավությունը փտեցնում է արմատները։ Պետք է նկատի ունենալ, որ այս բույսը կարող է 2-3 ամիս դիմանալ առանց ջրի:

Լուսավորությունը

Լույսը կարևոր է հնդկասոխի աճի համար։ Ճիշտ է, բույսը պահանջկոտ չէ և կարող է հարմարվել նույնիսկ դեպի հյուսիս նայող պատուհանի սակավ լույսին, բայց առավել հարմարավետ իրեն կզգա հարավային կամ արեւելյան պատուհանագոգին։

Լույսի պակասը կարելի է լրացնել արհեստական լուսավորությամբ կամ, գոնե ամսական մեկ շաբաթով, պայծառ լուսավորված տեղ բույսը “գործուղելով”։

Ամռանը բույսը կարելի է դուրս հանել բաց պատշգամբ կամ հանել ու տնկել այգում։ Միայն պետք է հիշել, որ հնդկասոխը անհրաժեշտ է պաշտպանել արևի ուղիղ ճառագայթներից։

Այգում հնդկասոխի արմատները ուժեղ և խոր աճ են տալիս ու ձմռան շեմին, տուն տանելիս բույսի արմատները չվնասել չի լինի։ Մյուս կողմից, բազմաթիվ “ձագուգներ” առաջացած կլինեն, որոնք կարող են օգտագործվել հնդկասոխի բազմացման համար։

Սնուցումը

Սենյակային պայմաններում հնդկասոխ աճեցնելիս անհրաժեշտ է պարբերաբար սնուցել այն հանքային և/կամ օրգանական պարարտանյութերով։ Օգտակար կլինի նաև գոմաղբի թուրմով սնուցումը։ Ամիսը մեկ անգամ բույսը կարելի է ջրել կալիումի պերմանգանատի թույլ լուծույթով կամ փայտի մոխրի թուրմով:

Հնդկասոխի ծաղիկը

Տեղափոխելը

Որպեսզի հնդկասոխը միշտ ուրախացնի առատ եւ գունագեղ ծաղիկներով, դրան պետք է, իր աճին համընթաց, պարբերաբար տեղափոխել այլ՝ քիչ ավելի մեծ ծաղկամանի մեջ։ Հնդկասոխը լավ է տանում տեղափոխությունը: Տեղափոխելիս, նոր ծաղկամանը պետք է հնից 2 սանտիմետրով մեծ տրամագիծ ունենա։

Ջերմաստիճանը

Հնդկասոխը, ջերմասեր բույս լինելով, լավ է աճում սենյակային ջերմաստիճանում: Ձմռանը սենյակում ջերմաստիճանը պետք է չնվազի +12°C-ից:

Բազմացումը

Հնդկասոխի բազմացման առավել արագ եւ արդյունավետ ձևը բույսի վրա առաջացող փոքրիկ սոխուկներով՝ «ձագուկներով» բազմացումն է։ Դրանք աշնանը առանձնացնում են մայր բույսից և տնկում առանձին ծաղկամանի մեջ։ Եթե նույնիսկ որոշ սոխուկների վրա արմատներ չլինեն, ոչ մի սարսափելի բան չկա՝ խոնավ հողում, երկու շաբաթ անց, դրանք ևս կձևավորեն արմատային համակարգ:

Հնդկասոխը մանր, սև սերմեր է տալիս, որոնք նման են գլուխ սոխի սերմերին։ Դրանք բարձր ծլողունակություն ունեն և, ցանելուց հետո, ձևավորում են փոքրիկ սոխուկներ։

Կա նաև հնդկասոխի մայր սոխուկը կիսելով բազմացման տարբերակ։

Հնդկասոխի կիրառումը ժողովրդական բժշկությունում

Պաշտոնական բժշկության մեջ հնդկասոխը չի օգտագործվում։ Տնայնագործական բժշկության մեջ հնդկասոխով հոդատապ, հոդացավեր, սալջարդեր, երակների հիվանդություններ, թութք, ռադիկուլիտ, օստեոխանդրոզ, շնչառական ուղիներ, հերպես, չիբան ու գորտնուկ են բուժում։

Հնդկասոխը կարող է օգտագործվել որպես ցավազրկող, հակամանրէ, վերքեր բուժող միջոց: Հասուն տերևներն ունեն բուժիչ հատկություններ, դրանք հարուստ են կոլխիցինով։ Բույսի հյութում առկա են կալցիումի օքսալատի միացություններ։

Բուժիչ հյութ ստանալու համար, վերցնում են հին տերևներն ու ճզմելով դուրս են բերում անհրաժեշտ քանակությամբ հյութ։ Եթե տերեւների ծայրերը չորացած են, դրանք հեռացնում են մինչև ճզմելը։

Ուշադրություն։ Պետք է հիշել, որ հնդկասոխը թունավոր բույս է, որը կարող է ալերգիկ ռեակցիաներ առաջացնել: Խմել հյութը կամ ծամել տերևները, առավելևս, չի կարելի։ Բույսի հետ պետք է շատ զգույշ աշխատել՝ պաշտպանելով ձեռքերն ու աչքերը։

Թարմ քամած հյութով մերսում են հիվանդ տեղերը ու փաթաթում բրդյա թաշկինակով: Ասում են, որ 5-10 րոպե անց մարդն իրեն ավելի լավ է զգում, ցավն անցնում է։

Գլխացավի դեպքում հնդկասոխի հյութով մերսում են քունքերը և ծոծրակը:

Մրսածության, սուր շնչառական հիվանդությունների դեպքում, հնդկասոխի հյութով մերսում են քթարմատը, հոնքերի վերևի կամարները և լիմֆատիկ հանգույսները։

Հակացուցումներ

Հնդկասոխի կիրառման հակացուցումները շատ են, քանի որ բույսը թունավոր է: Թույլատրվում է միայն արտաքին օգտագործումը: Բույսի հյութը կարող է մաշկի այրվածքներ առաջացնել, այնպես որ, նախքան օգտագործելը պետք է ստուգել մաշկի զգայունության աստիճանը։

Հնդկասոխից պատրաստուկներ սարքում են ռետինե ձեռնոցներով։ Պետք է բացառել թարմ հյութի ընկնելը լորձաթաղանթների և, հատկապես, աչքերի մեջ։

Կտրականապես հակացուցված է օգտագործել հնդկասոխի հյութը և դրա հիման վրա պատրաստուկները հղի, կերակրող, մինչև 18 տարեկան երեխաների և դեռահասների, հեմոֆիլիայով, երիկամային անբավարարությամբ հիվանդների և ալերգիայի դրսևորումներին հակված մարդկանց համար:

Թունավորման առաջին նշանների դեպքում, պետք է անհապաղ դիմել բժշկական օգնության։ Նախքան բժիշկների ժամանումը, պետք արհեստական փսխում առաջացնել, ստամոքսը լվանալ ջրով կամ կալիումի պերմանգանատի վարդագույն լուծույթով, ընդունել լուծողական։ Եթե հնդկասոխի հյութը շփվել է լորձաթաղանթներին, պետք է սոդայի թույլ լուծույթով լվանալ բերանը, քիթը եւ կոկորդը:

Արտաքին հղումներ

Բույսեր, Ծառեր, Մրգատու ծառեր, Սենյակային պտղատուներ

Թուրինջ

Leave a comment

Թուրինջը, (անգլ․՝ Grapefruit, ռուս․՝ Грейпфрут, լատ.՝ Cītrus paradīsi) սատապազգիների (լատ.՝ Rutaceae) ընտանիքի, ցիտրուսայինների ցեղին պատկանող, մերձարևադարձային, մշտադալար ծառ է։

Թուրինջը պոմելոյի և նարնջի ծառերից բնության ստեղծած հիբրիդ է։ Հասուն թուրինջենին բնության մեջ հասնում է մինչև 8 մ բարձրության։ Նոյեմբերին հասունացող պտուղներն ունեն դեղին կամ նարնջագույն կեղև իսկ միջուկը լինում է կարմրանարնջագույնից մինչև վարդագույն երանգներով։

Կարմիր միջուկով պտուղները ավելի շատ վիտամին C են պարունակում, իսկ ընդհանրապես, բոլոր տեսակների պտուղներն էլ, չնայած թեթև դառնությանն ու թթվությանը, շատ օգտակար են։

Սննդակարգի մասնագետները պնդում են, որ թուրինջը նպաստում է օրգանիզմի ճարպերի “այրմանը”, դրական ազդեցություն ունի սիրտ-անոթային համակարգի վրա, սրում է տեսողությունը, ամրապնդում է իմունային համակարգը։

Տեսականորեն, Հայաստանում, բաց գրունտում, մեծ դժվարությամբ թուրինջենի կարելի կլինի աճեցնել Մեղրու և Նոյեմբերյանի տարածաշրջաններում։ Իսկ սենյակային պայմաններում աճեցնելու դրական փորձ, բարեբախտաբար, շատ կա։

Թուրինջենի աճեցնելը սենյակային պայմաններում

Թուրինջենի կարելի է աճեցնել պտղի կորիզից կամ տնկաշիվեր արմատակալման դնելով։

Կորիզից աճեցնելու համար, լավ հասաց պտղի կորիզներից ընտրում են խոշոր, ճիշտ կառուցվածք ունեցող սերմերը։ Ոչ բոլոր սերմերն են ծլում, ուստի ցանում են պահանջվածից շատ՝ հետագայում լավագույններն ընտրելու համար։

Սերմերը չորացնել պետք չէ, անմիջապես ցանում են կամ առանձին-առանձին՝ բաժակների մեջ, կամ միասին՝ թաղարի մեջ։

Հողախառնուրդը կազմում են տորֆից և գետի ավազից։ Սերմերը ցանում են 2 սմ խորությամբ, ցանելուց հետո ջրում են գոլ, հնեցված ջրով, ցանքը ծածկում են թափանցիկ թաղանթով կամ պլաստիկ շշերով՝ ջերմոցային պայմաններ ստեղծելու համար։

Ցանքը տեղադրում են տաք, պայծառ լուսավորված տեղում, ամեն օր օդափոխում են և, ըստ անհրաժեշտության, ջրում։ Առաջին ծիլերն հայտնվում են 2-3 շաբաթից, ինչից հետո ծածկերը հանում են։

Նոր՝ քիչ ավելի մեծ ծաղկամանների մեջ բույսերը տեղափոխում են երբ հին ծաղկամանն արդեն խոչնդոտում է բույսի զարգացմանը։

Տնկաշիվեր արմատակալման դնելու համար, գարնանը կամ ամռանը, հասուն թուրինջենու առողջ ճյուղերից 11-17 սմ երկարությամբ կտրոններ են վերցնում։ Ամեն կտրոնի վրա առնվազն 6 տերև պետք է լինի։ Կտրոնները արմատակալման են դնում գետի խոնավ, ոչ շատ մանր ավազի մեջ և ծածկում են՝ ջերմոցային պայմաններ ստեղծելու համար։ Օդի ջերմաստիճանը պետք է +25°С-ից ցածր չլինի, տեղը պետք է լուսավոր լինի, բայց ոչ արևի տակ։ Ավազի մեջ խրելուց առաջ կտրոնների ստորն մասերը կարելի է մշակել արմատակալումը խթանող նյութերով։

Արմատներն առաջանում են 2 շաբաթում, ինչից հետո տնկաշիվերը տնկում են հավասար մասերով ճմահողից, տերևային բուսահողից, փտած գոմաղբից և ավազից կազմված հողախառնուրդի մեջ։

Խնամքը

Որպեսզի թուրինջենին լավ զարգանա եւ հարուստ բերք տա, պետք է ուշադրություն դարձնել հետևյալին՝

  • Լուսավորությունը։ Լուսավոր օրվա տևողությունը պետք է առնվազն 8-10 ժամ լինի։ Արևի ուղիղ ճառագայթները այրվածքներ են առաջացնում թուրինջենու տերևների վրա:
  • Օդի ջերմությունը։ Օդի ջերմաստիճանը պետք է լինի մինչեւ +27°C: Միջանցիկ քամիները հակացուցված են։ Աշնանը եւ ձմռանը բույսը պետք է պահել զով՝ մինչեւ +4°C ջերմաստիճանի սենյակում, այլապես հաջորդ սեզոնին թուրինջենին չի ծաղկի և պտղաբերի։
  • Օդի խոնավությունը պետք է լինի մոտ 60%: Դրան հասնելու համար, շոգ սեզոնին ծառը հաճախակի ցողում են գոլ, հնեցված ջրով, բացի այդ, ամիսը մեկ անգամ, ծածկելով հողակույտը, լողացնում են ցնցուղի տակ։
  • Սնուցումը։ Բույսի առաջին գարնանը պետք է խուսափել պարարտանյութ օգտագործելուց, իսկ ամռանը, զգուշորեն օրգանական պարարտանյութով են սնուցում։ Հաջորդ գարնանն ու ամռանը սնուցելու որևէ արգելք չկա։ Լավ կլինի սնուցումներն անել հատուկ ցիտրուսայինների համար նախատեսված պարարտանյութերով։
  • Ջրելը։ Հողը պետք է միշտ խոնավ լինի, բայց ջրախեղդ անել էլ պետք չէ: Շոգ օրերին հնարավոր է ամեն օր ջրելու անհրաժեշտություն առաջանալ, մյուս օրերին՝ ըստ անհրաժեշտության՝ երբ հողի մակերեսը 1-2 սմ խորությամբ չորանա։ Ջրել պետք է անձրևաջրով կամ ծորակի հնեցված ջրով։

Բարդություններ

  • Թուրինջենին չի սիրում տեղափոխությններ, որոնցից հետո կարող է թափել տերևները և պտուղները։
  • Թուրինջենին, առնվազն մինչև երեք տարեկան դառնալը, ուտելու համար նորմալ պտուղներ չի կարող տալ: Մինչ այդ եթե ծառը պտուղներ ձևավորի, դրանք պետք է հեռացնել՝ որպեսզի դրանց վրա ծառը էներգիա չվատնի։
  • Եթե ծառը դադարել է աճել, ուրեմն պարարտանյութը բավարար չէ։
  • Երբ տերևները թափվում են, ամենայն հավանականությամբ բույսը չափից շատ են ջրել։
  • Երբ տերեւների ծայրերը չորանում են և ոլորվում, պատճառը օդի անբավարար խոնավությունն է:

Թուրինջենուն պետք է զննել վնասատուներ հայտնաբերելու համար: Բույսը կարող է ենթարկվել ցիտրուսային սպիտակաթևիկի (цитрусовая белокрылка), կարմիր ցիտրուսային տիզի (красный цитрусовый клещ) և վահանակիրների (щитовка) հարձակմանը։

Վնասատուների հայտնաբերման դեպքում, դրանց հեռացնում և ոչնչացնում են մեխանիկորեն, իսկ բույսը մշակում են դրա համար նախատեսված տարբեր նյութերով, օրինակ հնդկայասամանի յուղով։

Տես նաև “ԻՆՉՊԵՍ ՍԵՆՅԱԿԱՅԻՆ ԲՈՒՅՍԵՐԸ ՊԱՇՏՊԱՆԵԼ ՎՆԱՍԱՏՈՒՆԵՐԻՑ” հոդվածը։

Արտաքին հղումներ

Բույսեր, Խոտաբույսեր

Աշորա

Leave a comment

Աշորան (անգլ.՝ Rye, ռուս.՝ Рожь, լատ.՝ Secale cereale) դաշտավլուկ-ազգիների (հացազգիներ) ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ է։ Հայտնի է 5 (որոշ տվյալներով 13), ՀՀ-ում՝ 4 տեսակ, վայրի՝ Աշորա Վավիլովի (Secale vavilovii),

միամյա մոլախոտ է, Աշորա լեռնային (Secale montanum), Աշորա դարալագյազի (Secale daralagesi), բազմամյա են և Աշորա մշակովի կամ հատիկային (Secale cereale)։ Աշորայի բոլոր տեսակները և ներտեսակային տիպերն ունեն փնջաձև արմատային համակարգ։ Ցողունը սնամեջ ծղոտ է, բարձրությունը՝ 20-200 սմ։

Աշորայի ծլեցված սերմեր աճեցնելը

https://sproutpeople.org/growing-rye-sprouts/

Աշորայի միկրոկանաչի աճեցնելը

https://sproutpeople.org/growing-rye-grass/

Կարդացեք նաև մեր կայքի “ԱՇՈՐԱՆ ՈՐՊԵՍ ՍԻԴԵՐԱՏ” հոդվածը ==>

Հղումներ
Բույսեր, Խոտաբույսեր, Կանաչեղեն

Ընդախոտ

Leave a comment

Ընդախոտը կամ Ընդեղեն խոտը (անգլ.՝ Sweetgrass, ռուս.՝ Зубровка, լատ.՝ Hierochloe) հացազգի, բազմամյա, բուրավետ խոտաբույսերի ընտանիք է։ Հաշվառված է 33 տեսակ։

Ընդախոտերը տարածված են երկրագնդի չափավոր և արկտիկական կլիմայական գոտիներում։Աճում են անտառաեզրերին, տափաստաններում եւ կիսաանապատներում, ճահճային վայրերում եւ ողողովի մարգագետիններում: Հանդիպում են նաև բարձր լեռնային շրջաններում։

Ընդախոտերն ունեն երկար, հորիզոնական, սողացող արմատ, որը տարածվելով, կյանք է տալիս նորանոր բույսերի։ Արդյունքում կազմավորվում է խիտ ճմածածկ։ Հարթ, ուղղահայաց ընձյուղների բարձրությունը տատանվում է 40-ից մինչեւ 70 սմ: Տերևները վառ կանաչ են։

Վեգետացիոն շրջանը սկսվում է վաղ գարնանը և արդեն մայիսին առջանում են սերմերի լայն բացված ավլափնջերը։

Ընդախոտի վերգետնյա մասերը պարունակում են կումարին, որի շնորհիվ բույսը յուրահատուկ բուրմունք ունի՝ վանիլինի եւ կոկոսի հոտի խառնուրդ է հիշեցնում։

Ժողովրդական բժշկությունում ընդախոտից պատրաստուկները կիրառվում են մաշկային, մարսողական եւ շնչառական համակարգերի բուժման համար։ Այնուամենայնիվ, պաշտոնական բժշկության մեջ լայն տարածում նման դեղամիջոցները չեն ստացել՝ կողմնակի ազդեցությունների պատճառով:

Ընդախոտը լայնորեն կիրառվում է օղի և լիկյորներ արտադրելիս: Բացի այդ, ընդախոտը հիանալի համային հավելում է տարբեր մարինադներ, թթուներ պատրաստելիս։

Աճեցնելն ու խնամքը

Ընդախոտն արագ է աճում՝ արմատի յուրաքանչյուր հանգույցից նոր թուփ է ծլում, այնպես որ, մեկ սեզոնում բույսը կարող է զավթել ու կանաչապատել բավականին մեծ տարածք։

Բացի դեկորատիվ կանաչապատումից, ընդախոտը նաև օգտագործվում է լանջերի ամրացման և հողի էրոզիան կանխելու համար։

Ընդախոտը լավ է աճում և՛ բաց գրունտում, և՛ թաղարների մեջ։ Սերմ էլ է միշտ տալիս, սակայն դրանց ծլողունակությունը խիստ ցածր է՝ մոտ 30%: Շատ ավելի հեշտ է արմատը բաժանելով բազմացումը, որն անում են ծաղկելուց առաջ կամ հետո։

Բերքահավաքն անում են ծաղկման շրջանում: Կտրած խոտը բարակ շերտով փռում են արևի տակ, կես ժամը մեկ շուռ են տալիս ու մինչև լրիվ չորանալը տերևները հյուսում են միմյանց հետ։ Չորացրած ընդախոտը իր բուժիչ եւ համային հատկությունները պահպանում է երկու տարվա ընթացքում՝ պայմանով, որ պահպանվի չոր, օդափոխվող տարածքում։

Լրացուցիչ տեղեկություններ

Ընդախոտն իրեն լավ է զգում ցանկացած հողի վրա: Սակայն, երբ աճում է ծանր, կավային հողում, պետք է հոգ տանել լավ դրենաժի մասին։

Շոգ կլիմայով շրջաններում խորհուրդ է տրվում ըդախոտն աճեցնել կիսաստվերում, իսկ ավելի զով կլիմայում անհրաժեշտ է ընտրել լավ լուսավորված տարածք:

Ջրել անհրաժեշտ է միայն առաջին տարում, հետագայում միայն ամռան շոգին։

Ընդախոտը լավ է արձագանքում օրգանական կամ համալիր հանքային պարարտանյութերով սնուցմանը: Սնուցումն արվում է սեզոնում երկու-երեք անգամ։

Ցրտադիմացկուն է՝ ձմեռում է առանց ծածկելու:

Ինվազիվ է, առանց սահմանափակող գոտիների կարող է զավթել չնախատեսված տարածքներ։

Արտաքին հղումներ

Բանջարեղեն, Բույսեր, Լոբազգիներ, Խոտաբույսեր

Սոյա

Leave a comment

Սոյան (անգլ․՝ Soybean, ռուս․՝ Соя, լատ․՝ Glycine) բակլազգիների ընտանիքի միամյա խոտաբույս է։ Մշակության մեջ տարածված է թավոտ կամ մշակովի սոյան (Glycine max)։

Սոյան ջերմություն սիրող բույս է։ Լավ աճի համար անհրաժեշտ են տաք օրեր եւ առանց ցրտահարության գիշերներ: Առավել ակտիվ է աճում սոյան երբ օդի

ցերեկային ջերմաստիճանը +32 °C է, իսկ գիշերայինը՝ +22 °C : Օրվա լուսավոր ժամերի երկարությունը պետք է կազմի 12 ժամ:

Սոյայի թփի բարձրությունը միջինը 0,6-1 մետր է: Այն ունի երեքնուկ տերեւներ, որոնք բերքի հասունանալուց հետո թափվում են։

Սոյան ծաղկում մանր ծաղկաբույլերով, որոնք ուժեղ հոտ չեն ունենում, ուստի միջատներին շատ չեն հրապուրում։

Պատիճների երկարությունը չի գերազանցում 6 սմ-ը։ Դրանք առավելագույնը 4, ավելի հաճախ 2-3 կանաչավուն կամ դեղին հատիկներ են պարունակում:

Սոյա աճեցնելը

Սոյան կարեւոր գյուղատնտեսական մշակաբույս է, բուսական սպիտակուցի և ձեթի լավ մատակարար։ Բացի այդ, սոյան լավ շահութաբերություն է ապահովում։ Սոյայի աճեցման համար հատուկ պայմաններ չեն պահանջվում:

Սոյան ցանում են երբ հողը լավ տաքանում է, եւ չեն մոռանում ծաղկման շրջանում առատ ջրելու մասին:

  • Սոյան լավ կլինի ցանել այնտեղ, որտեղ նախկինում աճել են հացահատիկայիններ, եգիպտացորեն, կարտոֆիլ կամ ճակնդեղ։ Իսկ արևածաղիկից, կաղամբից կամ լոբազգիներից հետո ավելի լավ է չցանել:
  • Նույն տեղում, անընդմեջ սոյա չեն ցանում, քանի որ այն էականորեն աղքատացնում է հողը։ Սոյայից հետո, հաջորդ տարի նույն տեղում կարելի է ցորենի, րապսի, բանջարեղենի լավ բերք ստանալ:
  • Սոյա ցանելու համար, հողը պետք է պատրաստել նախապես։ Ընտրված տարածքում աշնանը անհրաժեշտ է կատարել հողի մոտ 20-30 սմ խորությամբ պարարտացում:

Սոյան ցանում են երբ հողը, ցանելու խորությամբ՝ 5 սմ վրա տաքանում է մինչև +10 °C և գիշերային ցրտահարությունների վտանգ այլևս չկա։ Շատ ավելի լավ է սպասել մինչև +12…+14 °C տաքանալը, այնպես որ, հաճախ ապրիլ-մայիսին են ցանում։ Բարենպաստ պայմանների դեպքում, առաջին ծիլերը հայտնվում են մեկ շաբաթից։

Սոյան շատ պահանջկոտ է ցանքի խորության նկատմամբ ։ Եթե ցանքը 5 սմ-ից խորն է, ապա բույսը չի ծլի: Շարքերի միջեւ հեռավորությունը թողնում են 40-60 սմ: Յուրաքանչյուր մետրին ցանում են մոտ 40 սերմ: Կարեւոր է հողի խոնավությունը, այն պետք է պահվի տարբեր ագրոտեխնիկական միջոցների կիրառմամբ: Օրինակ, հողի մակերեսը շատ թույլ են փխրեցնում, որ այն շուտ չչորանա։ Ցանքածածկը շատ լավ կօգնի այդ հարցում։

Սոյայի համար կարեւոր է հողի թթվայնությունը․ նախընտրելի են չեզոք կամ թույլ թթվային հողերը: Օպտիմալ տարբերակը pH 6,2 … 8 է: Ցածր pH արժեքների դեպքում սոյա չեն մշակում:

Սոյան պահանջկոտ է նաև լույսի նկատմամբ, երբ այն անբավարար է բույսը ձգվում է և վատ պտղաբերում։

Օդի +14 °C -ից ցածր ջերմաստիճանում սոյայի աճը դադարում է։

Կարևոր է ժամանակին քաղհան անել մոլախոտերը, փխրեցնել միջշարային հողը։ Առանց ջրելու և պարարտացնելու սոյայի լավ բերք չի ստացվում։

Սոյայի սերմեր ծլեցնելը

Սոյայի ծլած սերմերը սովորական սերմերից ավելի հարուստ են վիտամիններով և կենսաակտիվ նյութերով։ Սոյայի ծլեցված սերմերը պարունակում են մարդուն անհրաժեշտ ամինաթթուների ողջ տեսականին։

Դրանց ուտելը բարելավում է օրգանիզմի նյութափոխանակությունը, իջեցնում է խոլեստերինի մակարդակը, օժանդակում է լյարդի աշխատանքին, բարելավում է գլխուղեղի աշխատանքը, հանում է մարդուն նյարդային վիճակից։

Ուշադրություն

  • Ծլեցնելու համար պետք չէ օգտագործել գնետիկ մոդիֆիկացիայի ենթարկված սոյա;
  • Օդի ամենահարմարավետ ջերմաստիճանային տիրույթը ծլեցնելու համար +20…+22°C է;
  • Ուտում են միայն հատիկից աճած ծիլերը, հատիկները չեն ուտում։
Ծլեցնելու համար՝
  1. Հաշվի առնելով, որ թրջելուց հետո սոյայի զանգվածն ավելանալու է, վերցնում են հատիկների անհրաժեշտ քանակը, մաքրում են աղբից, դեն են նետում կոտրված կամ վնասված հատիկները։ Այնուհետև լավ լվանում են, քամում, լցնում խոր ամանի մեջ և վրան 5-6 անգամ շատ ջուր լցնում։ Ամանը դնում են տաք, արևի ուղիղ ճառագայթներից հեռու տեղում և թողնում, որ սերմերը 8-12 ժամ թրջվեն։
  2. Թրջելն ավարտելուց հետո ջուրը թափում են կամ, հաշվի առնելով, որ այնտեղ տարալուծված կենսաակտիվ նյութեր կան, պահեստավորում են՝ այգու կամ սենյակային բույսերը ջրելու համար։
  3. Սերմերը լցնում են ծլեցման ամանի մեջ, նորից լավ լվանում են և լավ քամում, այնուհետև դնում են մութ տեղում՝ թեքությամբ, բերնքսիվայր, որպեսզի և՛ ջուրը քամվի, և՛ սերմերի համար օդափոխանակություն լինի։
  4. Օրական 3-4 անգամ, չհանելով ծլեցման ամանից, սերմերը ողողում են և նորից քամում ու դնում նույն դիրքով։ Դա անում են այնքան ժամանակ մինչև անհրաժեշտ երկարության ծիլեր աճեն։ Ընթացքում, օրական համտեսում են ծիլերը (ոչ հատիկները), որպեսզի, ըստ համի, որն օրեցօր փոփոխվում է, և ճաշակի, ընտրեն բերքահավաքի պահը։

Սովորաբար, 5-7 օրվա ընթացցում ծիլերն աճում են մոտ 5 սմ և պատրաստ են ուտելու համար։ Ուտելուց առաջ սերմերը լավ լվանում են։

Պահպանման ժամկետը

Սոյայի ծիլերը պահում են սառնարանում, ընթացքում օրը 2 անգամ և օգտագործելուց առաջ լվանալով։

100 գրամ ծլեցված սոյան պարունակում է՝
Սպիտակուցներ36,5±0,2 գԿրածին277±5 մգ
Ճարպեր20,0±0,2 գԵրկաթ15,7±0,7 մգ
Ածխաջրեր30,2 գՄագնիում280±9 մգ
Վիտամին А1 մկգՖոսֆոր704±11 մգ
Վիտամին В60,377±0,065մգԿալիում1797±29 մգ
Վիտամին В9375 մկգՆատրիում2±1 մգ
Վիտամին С6 մգՑինկ4,9±0,1 մգ

Հղումներ

Բույսեր, Դեկորատիվ թփեր, Թփեր, Սաղարթավոր զարդաբույսեր, Սենյակային բույսեր

Աուկուբա ճապոնական

Leave a comment
Աուկուբա ճապոնական

Ճապոնական աուկուբան (անգլ.՝ Spotted laurel, Japanese laurel, Japanese aucuba, Gold dust plant, ռուս.՝ Аукуба Японская, լատ.՝ Aucuba japonica)  հոնազգիների ընտանիքի, աուկուբա ցեղի, մշտադալար, մինչև 5 մ բարձրությամբ թուփ է։

Տարածված է Ճապոնիայի և Կորեայի հարավում։ Աճում է մշտադալար բույսերի թփուտներում, ծովի մակարդակից 600 մ բարձրության վրա։ Խոնավ մերձարևադարձային կլիմայի բույս է։ Ստվերադիմացկուն է, գերադասում է բերվածքային հզոր, չափավոր խոնավ, սննդանյութերով հարուստ սևահողերը և կարմրահողերը։

Աուկուբա ճապոնականը պտուղներով

Բազմացնում են սերմերով և կտրոններով (արմատակալեցնում են ապակու տակ՝ կլոր տարվա ընթացքում)։ Խայտաբղետ տերևներով ձևերը բազմացնում են պատվաստով։ Հայաստանում մշակվում է միայն Իջևանի դենդրարիումում,

որտեղ միանգամայն դիմացկուն է և թեթևակի ցրտահարվում է միայն ցուրտ և երկարատև ձմեռների պատճառով։

Աուկուբայի խնամքը սենյակային պայմաններում

Լույսը
Պայծառ ծրված, կիսաստվեր
Օդի ջերմաստիճանը
Աճի շրջանում՝ +20°C․․․+25°C
Ձմռանը՝ +6°C․․․+12°C
Օդի խոնավությունը
Ցողելը պարտադիր չէ, խոնավասեր չէ։
Ջրելը
Շոգ եղանակին՝ առատ՝ վերին շերտի չորանալուց հետո
Ձմռանը՝ չափավոր
Սնուցումը
Աճի ողջ շրջանում, շաբաթական մեկ անգամ՝ համալիր պարարտանյութով։ Ձմռանը չեն սնուցում։
Հանգստի շրջանը
Ձմռանը՝ զով սենյակում (+10…+15°C)
Հողախառնուրդը
Լավ փխրուն, պարարտ:
Ծաղկամանը
Դրենաժային մեծ ծակերով
Բազմացնելը
Գարնանը։ Տնկաշիվով (2-3 տերևով), սերմով՝ դժվարությամբ։
Վնասատուներ
–Ալրատիզեր
–Բշտիկոտներ (Thrips, Трипсы, Thysanoptera)
–Սարդոստայնային տիզեր (Spider mite, Паутинный клещ, Tetranychidae)
–Վահանակիրներ և կեղծ վահանակիրներ վահանամիջատ (Diaspididae, Истинная и ложная щитовки)
–Ուտիճներ (Aphid, Тля)

Հողախառնուրդի պատրաստման տարբերակներ

Տարբերակ 1

Տարբերակ 2

Արտաքին հղումներ
Բույսեր, Դեկորատիվ թփեր, Թփեր, Խոտաբույսեր, Ձարխոտեր, Սաղարթավոր զարդաբույսեր, Սենյակային բույսեր

Ստվերադիմացկուն սենյակային բույսեր

Leave a comment
Aglaomena

Ագլաոնեմա (անգլ․՝ Aglaonema, or Chinese evergreen, չին․՝ 粗肋草屬, ռուս․՝ Аглаонема, լատ․՝ Aglaonema): Հեշտ աճող սաղարթային բույս ​​է, որն իրեն լավ է զգում ցածր և միջին լուսավորության ներքո:

Անթուրիումը (անգլ․՝ Anthurium, ռուս․՝ Антуриум, լատ․՝ Anthurium): Միջինից ցածր լուսավորության պայմաններում ծաղկում է կարմիր, սպիտակ կամ վարդագույն ծաղիկներով: Ծաղկամանի հողը մշտապես խոնավ են պահում:

Բաղեղ անգլիականը և Բաղեղ ալժիրյանը լավ են աճում ցածր կամ միջին լույսավորության ներքո:

Բեգոնիա ռեքս, Փղականջ ռեքս (անգլ․՝ King begonia, ռուս․՝ Бегония рекс, լատ․՝ Begonia rex)։ Գնահատվում է գունագեղ սաղարթի համար: Դիմանում է միջինից ցածր լուսավորությանը։ Ջրել հողի չորանալուց հետո։

Դիֆենբախիան կամ Համրաբույսը (անգլ․՝ Dumb cane, ռուս․՝ Диффенбахия, լատ․՝ Dieffenbachia) նախընտրում է միջինից ցածր լուսավորությամբ տարածք: Պետք է թույլ տալ, որ հողը չորանա մինչև ջրելը:

Զամիոկուլկասը (կամ Զանզիբարի գանձ, Դոլարի ծառ), (անգլ.՝ Zanzibar gem, ZZ plant, Zuzu plant, ռուս.՝ Замиакулькас, Дволларовое дерево, լատ.՝ Zamioculcas) լավ է աճում չոր միջավայրում և ցածր լուսավորության ներքո:

Թուջե ծաղիկ (անգլ․՝ Cast Iron Plant, Bar-room plant, չին․՝ 蜘蛛抱蛋, ռուս․՝ Аспидистра высокая, լատ․՝ Aspidistra elatior)։ Եղունգի պես կոշտ այս բույսն աճում է լիարժեք ստվերում և կանոնավոր ջրվելու պահանջ նույնպես չունի:

Ծոփոր (անգլ․՝ Monstera, ռուս․՝ Монстера, լատ․՝ Monstéra): Հարմարվում է տարբեր ինտենսիվությամբ լուսավորությանը և ունի սենյակի օդը մաքրելու հատկություն։

Կալատեան (անգլ․՝ Calatheas, Prayer plant, ռուս․՝ Калатея, լատ․՝ Calathea) լավ է աճում միջինից ցածր լուսավորության պայմաններում: Լավ աճի համար անհրաժեշտ է կայուն խոնավություն: Որպես կանոն, որքան ցածր է լույսը, այնքան հազվադեպ կալատեան ծաղկում:

Մարանտա սպիտակաջիղ (անգլ․՝ Prayer Plant, ռուս․՝ Маранта беложильчатая, լատ․՝ Maranta leuconeura)։ Այս հիանալի բույսը հանդուրժում է թույլ լուսավորությունը, բայց շատ ավելի լավ է աճում պայծառ, ցրված լույսի ներքո։ Սիրում է փխրուն հող ու օդի խոնավություն։

Պոթոս ոսկեզոծը (անգլ․՝ Devil’s ivy, ռուս․՝ Эпипре́мнум золотистый, լատ․՝ Epipremnum aureum) թույլ լուսավորության սիրահար է։ Պետք է ունենա ցածրից չափավոր լույս և հողը չորանա մինչև նոր ջրելը:

Պտեր (անգլ․՝ Ferns, ռուս․՝ Папоротники, լատ․՝ Polypodióphyta)

Պտերի (ձարխոտերի) շատ տեսակներ, ներառյալ Button fern, Autumn fern, Rabbit’s foot fern, Maidenhair fern և այլն, լավ տարբերակ են ցածր լուսավորության պայմաններում աճեցնելու համար: Դրանց համար պետք է ապահովել մշտապես խոնավ հող և ցածր կամ միջին լուսավորություն:

Button fern
Autumn fern
Rabbit’s foot fern
Maidenhair fern

Պլատիցերիումը նույնպես ձարխոտ է (անգլ․՝ Staghorn fern, ռուս․՝ Платицериум, լատ.՝ Platycerium) լավ է աճում օդի բարձր խոնավությամբ վայրերում, օրինակ, լոգասենյակներում:

Բնության մեջ պլատիցերիումներն աճում են ծառերի վրա և չունեն հողի պահանջ: Չափավոր լույսը բավարար է:

Թռչնի բույն պտեր (անգլ․՝ Bird’s Nest Fern, ռուս․՝ Асплениум гнездовой, Костенец, լատ․՝ Asplenium nidus)։ Արեւադարձային անտառների ծառերի ճյուղերին ու բներին է աճում այս էպիֆիտ բույսը։ Սիրում է կիսաստվերը և խոնավությունը:

Սանսևիերիան (Զոքանչի լեզու) (անգլ.՝ Mother-in-law’s tongue, Devil’s tongue, Jinn’s tongue, Bow string hemp, Snake plant և Snake tongue, ռուս.՝ Сансевие́ра, Сансевье́ра, Тёщин язык, Щучий хвост, լատ.՝ Sanseviera) լավ է աճում չոր միջավայրում և հեշտությամբ համակերպվում է չափավոր և թույլ լուսավորության հետ:

Սինգոնիում տերևատոտիկ (անգլ․՝ Arrowhead Plant, ռուս․՝ Сингониум ножколистный, լատ․՝ Syngonium podophyllum): Նվազագույն պահանջներով, հեշտ աճող բույս ​​է: Որպեսզի այն գեղեցիկ տեսք ունենա, անհրաժեշտ է կանոնավոր կերպով էտել:

Սպաթիֆիլում (անգլ․՝ Peace lily, ռուս․՝ Спатифиллюм, լատ․՝ Spathiphyllum)։ Նախընտրում է չափավորից մինչև ցածր լուսավորություն և մշտապես խոնավ հող: Նույնիսկ թույլ լուսավորության պայմաններում, ծաղկում է տարին մի քանի անգամ:

Վիշապենի (անգլ․՝ Lucky Bamboo, չին․՝ 富貴竹, ռուս․՝ Драцена Сандера, լատ․՝ Dracaena sanderiana) Վիշապենին Ասիայում անհիշելի ժամանակներից  համարվում է բարի բախտի և բարգավաճման խորհրդանիշ: Կարելի է թե՛ հողի, թե՛ միայն ջրի մեջ աճեցնել։ Լավ է աճում և՛ ցածր, և՛ միջին լուսավորված վայրում։

Քլորոֆիտում (անգլ.՝ Spider Plant, ռուս.՝ Хлорофитум, լատ.՝ Chlorophytum)։ Քլորոֆիտումները ամենահեշտ աճեցվող տնային բույսերից են: Դրանք հաջողությամբ հարմարվում և աճում են շատ տարբեր պայմաններում։

Ֆիլոդենդրոնը (անգլ.՝ Philodendron, ռուս.՝ Филодендрон, լատ.՝ Philodendron)  միջինից ցածր լուսավորության սենյակային բույս ​​է, որը նախընտրում է որ հողը չորանա մինչև նոր ջրելը:

Արմատապտուղայիններ և պալարապտուղայիններ, Բանջարեղեն, Բույսեր, Կանաչեղեն

Քիմիոն

Leave a comment

Քիմիոնը [Քիմոն, Ճապուռ, Զիրե](անգլ․՝ Caraway, Persian cumin, ռուս․՝ Тмин, Кмин посевной, Индийская зира, լատ․՝ Cárum cárvi) նեխուրազգիների (հովանոցավորներ) ընտանիքի երկամյա կամ բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ է։

Քիմիոնը բուրավետ և անուշաբույր խոտաբույս է: Սերմերը բույսի ամենաշատ օգտագործվող մասն են՝ օգտագործվում են որպես համեմունք, սակայն բույսի բոլոր մասերն են ուտելի:

Քիմիոնի սերմեր աճեցնելը որոշակի համբերություն է պահանջում, քանի որ բույսը երկամյա է և, ինչպես գազարը, սերմ է տալիս աճի երկրորդ տարում:

Առաջին տարին բույսի բարձրությունը հասնում է մոտ 20 սմ-ի, ունի գազարին նմանվող սաղարթ և երկար արմատ: Երկրորդ տարում բույսը եռապատիկ մեծանում է չափերով, և սաղարթը դառնում է ավելի փետրավոր՝ հաստ ցողուններով: Հովանոցների վրա հայտնվում են սպիտակ փոքրիկ ծաղիկներ, որոնք բացվում են մայիսին և մնում են մինչև ամառվա վերջ։ Ծաղկած ծաղիկները տալիս են փոքր կոշտ շագանակագույն սերմեր՝ քիմիոնի համեմունք, որը շատ երկրների խոհանոցների կարևոր համեմունք է:

Քիմիոն աճեցնելը

Լույսը
Ցանել արևկող տեղում։ Լույսի պակասի դեպքում կարող է աճի միայն երրորդ տարում ծաղկել։
Օդի ջերմաստիճանը
Զով եղանակ սիրող բույս է, բայց դիմանում է թե՛ ցրտին, թե՛ շոգին։
Ձմռանը, մուլչապատ վիճակում կարող է դիմանալ -30°C։
Օդի խոնավությունը
Շատ խոնավ կլիման նպաստավոր չէ, հարմար է 35-40% օդի խոնավությունը։
Ջրելը
Կանոնավոր, չափավոր։
Սնուցումը
Թեթևակի պարարտացնում են, երբ բույսերը հասնում են 7-8 սմ բարձրության և հաջորդ անգամ, երբ ծաղկում է: Սեզոնի կեսին բույսի շուրջը կոմպոստ են փռում:
Հանգստի շրջանը
Ձմռանը
Հողը/Հողախառնուրդը
Թեթև, պարարտ հող։ pH 6.0 – 7.0
Ծաղկամանը
Պետք է առնվազն 20,3 սմ խորությամբ կոնտեյներ: Բույսն ունի ուղղահայաց արմատ և այնքան էլ լավ չի աճում կոնտեյների մեջ։
Բազմացնելը
Սերմով։ Կարելի է ցանել աշնանը կամ գարնանը։
Սերմերը սկսում են ծլել օդի +8°C ջերմությունից սկսած։

Ցանելը

Քիմիոնը ավելի լավ է անմիջապես դրսում ցանել՝ վաղ աշնանը: Գարնանացանի դեպքում էլ նախընտրելի է անմիջապես այգում ցանել՝ տեղափոխելիս արմատը չվնասելու համար։ Տեխնիկապես քիմիոնի սածիլներ էլ կարելի է աճեցնել, բայց դրանք վաղ և զգուշորեն պետք է տեղափոխել այգի՝ մինչև արմատի մեծանալը։

Սերմերը ցանում են 5-10 մմ խորությամբ: Եթե ​​բույսն աճեցվում է որպես բանջարեղեն, ապա միմյանցից հեռավորությունը պետք է 20 սմ լինի: Սերմերի համար աճեցնելիս, մի քիչ ավելի հեռու։

Ընթացքը

Քիմիոնը աճում է գազարի պես: Աճի առաջին տարում բույսն հասնում է մոտ 20 սմ բարձրության: Հաջորդող գարնանը մաղադանոսի արմատի նման արմատից սկսվում է նոր գարնանային աճ: Ամռան սկզբին բույսը իր ծաղկի ցողունը հասցնում է մոտ 60 սմ բարձրության:

Բերքահավաք

Աղցանների կամ ապուրների համար, մատղաշ, ուտելի տերևներն ու ծաղիկները կարելի է հավաքել ամռանը։ Երկրորդ տարվա աշնանը, ծաղկելն ավարտելուց մոտ մեկ ամիս անց, հավաքում են սերմերի գլուխները, փռելով շորի վրա չորացնում են, այնուհետև թափ են տալիս թղթե տոպրակի մեջ՝ սերմերն առանձնացնելու համար։ Սերմերը պահում են ապակյա տարայի մեջ՝ զով, մութ տեղում:

Քիմիոնի արմատները նույնպես կարող են փորվել երկրորդ տարին և օգտագործվել որպես արմատապալարային բանջարեղեն:

Հղումներ