Դափնեվարդը  (անգլ.՝ Oleander, ռուս.՝ Олеандр, լատ.՝ Nerium), շնամեռուկազգիների (Apocinaceae) ընտանիքի բույսերի ցեղ է։ Հայրենիքը Փոքր Ասիան և Հարավային Եվրոպան է (Միջեկրականի ծովեզերք)։ Մշտադալար բարձր թուփ է, իր հայրենիքում աճում է գետերի ափերին, բարձրությունը հասնում է 4-5 մետրի։ Ծաղիկները բուրավետ են,սպիտակ, կարմիր, վարդագույն և դեղին երանգներով։ Պտուղը բազմասերմ տերևապտուղ է։ Հայտնի է 3 տեսակ։ Մշակության մեջ հաճախ կարելի է հանդիպել սովորական ճփնուն (լատիներեն՝ N․ oleander) և նրա լիաթերթ ծաղկավոր այլատեսակին (N. o. fl. pl.):
Ընտանիքը շատ աղքատ է. բաղկացած է 10 տեսակից:  Օլեանդրն ունի նեղ, բայց մինչև 40սմ երկարության հասնող տերևներ: Ծաղիկներն արտակարգ գեղեցիկ են ու խոշոր ծաղկաբույլերով:  Ծաղկման շրջանը ամառն է՝ հունիս-հուլիսը: Բույսը լուսասեր է. սենյակում ամենահարմար տեղը հարավային լուսամուտներն են: Ամառը պետք է առատ ջրել, իսկ ձմռանը կարելի է պակասեցնել: Օլեանդրը ջերմասեր է, բայց պահանջկոտ չէ խոնավության նկատմամբ, լավ է դիմանում չորային պայմաններին, բայց լավ չի տանում ջերմաստիճանի կտրուկ փոփոխությունները: Օլեանդրն ունի մի հետաքրքիր առանձնահատկություն: Գեղեցիկ ծաղիկներով այս բույսը թունավոր է: Այդ պատճառով խորհուրդ չի տրվում այն դնել այնպիսի սենյակում, որտեղ երեխաներ կան: Օլեանդրի հյութը պարունակում է թունավոր նյութեր, որն առաջին հերթին ազդում է նյարդային համակարգի վրա: Օլեանդրը բազմացվում է ցողունային կտրոններով: Այն տեղափոխում են տարին մեկ անգամ՝ մարտ ամսին: Թաղարի խորքային հատվածը լավ կլինի լցնել խիճ կամ ավազ, որպեսզի ապահովի ջրի անցանելիությունը:

http://ankakh.com/article/423/olyeandr

Հղումներ

• Դափնեվարդ: Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից:
• Nerium oleander. From Wikipedia, the free encyclopedia.
• Олеандр. Материал из Википедии — свободной энциклопедии.

Գարդենիան անվանակոչվել է ամերիկացի բնախույզ և բժիշկ Ալեքսանդր Գարդենի (1730—1791) պատվին:Գոյություն ունի գարդենիաների մոտ 140 տեսակ։ Թփերի կամ փոքր ծառերի բարձրությունը կարող է հասնել մինչև 2, 5 մետրի: Սենյակային տեսակների բարձրությունը չի գերազանցում մեկ մետրը: Որպես սենյակային բույս, ամենատարածվածն է Գարդենիա հասմիկանմանը, որի վերաբերյալ էլ կլինի հետագա շարադրանքը։

Ունի բավականին մեծ, կաշվի նման , փայլուն տերևներ ` մուգ կանաչ գույնի, սպիտակ կամ դեղին բուրավետ ծաղիկներ: Ծաղկում է ամռանը, տարածում է ուժեղ, հաճելի բուրմունք: Ծաղիկները սկզբում վառ սպիտակ են, հետո դեղնավուն: Բնության մեջ տարածված է Ասիայի ու Աֆրիկայի արևադարձային գոտիներում:

Տեղը սենյակում

Հասմիկանման գարդենիան պետք է տեղադրել պայծառ լուսավորված տեղում, բայց ոչ արևի ուղիղ ճառագայթների ներքո: Լավ կաճի արևմուտք ու արևելք նայող պատուհանների մոտ: Տաքերն ընկնելուց հետո բույսը կարելի է պահել բաց երկնքի տակ, բայց ծաղկելուց առաջ պետք է ներս բերել: Ձմռանը անհրաժեշտ օդի ջերմաստիճանը +16°…+20°C է  (+16°C ոչ ցածր): Ծաղկամանի հողը նույն, կամ քիչ ավելի ջերմություն պետք է ունենա:

Լուսավորությունը

Անհրաժեշտ է պայծառ, ցրված լույս։

Ջրելը

Հողը մշտապես թեթևակի խոնավ է պետք պահել: Ջրել  փափուկ, առնվազն 24 ժամ հնացված, սենյակային ջերմության ջրով: Ծաղկման շրջանում օդի բարձր խոնավություն է պահանջվում: Խորհուրդ է տրվում ծաղկամանը դնել ջրով լի, լայն տակդիրի մեջ:

Օդի խոնավությունը

Չափավոր, ծաղկման շրջանում՝ բարձր: Խորհուրդ է տրվում պարբերաբար գոլ, հնեցված ջրով ծողել բույսը և պարբերաբար, խոնավ շորով սրբել տերևների վրայի փոշին։

Սնուցումը

Պետք է պարարտացնել գարնանից մինչև աշուն: Երիտասարդ բույսերը սնուցումեն են ամիսը երկու անգամ` հերթագայելով օրգանական և հանքային պարարտանյութերը. Չափահաս բույսերը սնուցում են ամեն շաբաթ` կալցիում չպարունակող պարարտանյութերով:

Հանգստի շրջան

Ձմռանը, 4-6 շաբաթով պետք է խիստ նվազեցնել ջրելը, բայց պահպանել լավ լուսավորություն ու +16․․․ +20°C օդի ջերմություն:

Տեղափոխումը

Ձմռան ավարտին հասմիկանման գարդենիան պետք է տեղափոխել փոքր-ինչ ավելի մեծ ծաղկամանի մեջ և էտել նախորդ տարի աճած ճյուղերը՝ երկարության մոտ 1/3 չափով, ինչը կխթանի բույսի ճյուղավորումը:

Բազմացումը

Գարդենիան բազմացնում են գարնանը կամ ամռան վերջին կտրած կիսափայտացած կտրոններով, որոնք արմատակալման են դնում թեթևակի տաքացվող հողախառնուրդում՝ մինիջերմոցի տակ: Կա նաև ջրի մեջ արմատակալում ստանալու դրական փորձ։ Կարելի է բազմացնել նաև սերմերով:

Տեղափոխումը

Հասմիկանման գարդենիան սիրում է բարձր թթվայնութամբ հող: Երիտասարդ բույսերը աճեցնում են հավասար չափերով տերևային բուսահող, ճմահող, փշատերևային բուսահող, վերնատորֆ և ավազ պարունակող հողախառնուրդում: Հետագայում հողախառնուրդին ավելացնում են փտած գոմաղբ կամ կոմպոստ:

Հնարավոր բարդություններ

Հաճախ բողբոջները դադարեցնում են աճը ու թափվում են: Դրանից խուսափելու համար, պետք է ապահովել օդի ջերմաստիճանի կայուն ռեժիմ՝ ցերեկը՝ 18-20 աստիճան, իսկ գիշերը՝ 16-18, հաճախ օդափոխել սենյակը և կանոնավոր ջրել:
Օդի ջերմաստիճանի կտրուկ նվազման դեպքում հասմիկանման գարդենիան տերևաթափ կարող է լինել:
Եթե տերևները սպիտակավուն են, ուրեմն հողի մեջ երկաթի պակաս կա ու, տարին 3-4 անգամ պետք է սնուցել բույսը միկրոտարրերով:
Վնասատուներից ամենավտանգավորները սարդոստայնային տիզն է, վահանամիջատը և ալրատիզը:

Օգտակար հատկությունները

Մի շարք երկրներում հասմիկանման գարդենիայի պտուղն ու արմատները օգտագործում են հակաբորբոքային, ջերմություն իջեցնող, արյուն մակարդող, դեղնախտ, մաշկային հիվանդություններ, մաստիտ, սոմատիտ, տոնզիլիտ բուժող եփուկներ պատրաստելու համար:
Պտուղները օգտակար են թոքերի հիվանդության և տենդի դեպքում: Մանրացված պտուղները դնում են վերքերի, այրվածքների, ուռուցքների և այտուցվածքների վրա:

Հղումներ

• Gardenia. From Wikipedia, the free encyclopedia.
• Gardenia jasminoides. From Wikipedia, the free encyclopedia.
• Гардения. Материал из Википедии — свободной энциклопедии.
• Гардения жасминовидная. Материал из Википедии — свободной энциклопедии.

Լանտանան (անգլ․՝ Shrub verbenas or Lantanas, ռուս․՝ Лантана, լատ․՝ Lantana) աղավնիճազգիների (Verbenáceae) ընտանիքին պատկանող գեղեցիկ, բազմամյա թուփ կամ կիսաթուփ է։ Հայրենիքը՝ Հնդկաստանի, Մեքսիկայի և Կոլումբիայի մերձարևադարձային գոտիներն են, սակայն, այժմ նաև լավ տարածվել է Միջերկրականի ափերին և Միջին Արևելքում։ Հայաստանում կարելի է աճեցնել որպես մեկամյա կամ սենյակային բույս։
Նուրբ, փոքրիկ և տարբեր գույների ծաղիկներից կազմված ծաղկաբույլերը գեղեցկացնում են թուփը ողջ ամառվա ընթացքում։
Ոչ պահանջկոտ, ակտիվ աճող բույս է։

Լանտանայի բազմացումը

Լանտանան բազմացնում են սերմերով կամ կտրոններով։ Սերմերով բազմացումը ջանքեր է պահանջում, բայց թույլ է տալիս մեծ քանակով նոր բույսեր ստանալ։ Պետք է հաշվի առնել, որ սերմերով բազմացնելիս տեսակի հատկությունները ոչ միշտ են պահպանվում։
Սերմերը խորհուրդ է տրվում ցանել ավազատորֆային խառնուրդի մեջ՝ նոյեմբերին։ Մինչև ցանելը, 1,5-2 ժամով թրջելով դրանք տաք (50-60°C) ջրում, ինչից հետո մշակելով աճի որևէ խթանիչով։ Ցանքի համար ստեղծում են ջերմոցային պայմաններ՝ +20…+22°C օդի ջերմությամբ։
Ծիլերը հայտնվում են 3-4 շաբաթից, ինչից հետո դրանք պահում են ավելի նվազ՝ +12…+14°C ջերմաստիճանում։ Աճը խթանելու համար կարող է լրացուցիչ լուսավորության անհրաժեշտություն առաջանալ։ 2-3 տերև ձևավորած ծիլերը կարելի է տեղափողել առանձին բաժակների մեջ։
Ավելի դյուրին է լանտանայի բազմացումը կտրոններով։ Գարնանը, էտելու ժամանակ պետք է առանձնացնել չորս տերևներով, տաս սանտիմետր երկարությամբ կտրոններ, որոնց արմատակալումն իրականացվում է փխրուն, պարարտ հողի մեջ։ Տնկած կտրոնները պահում են տաք, լուսավոր սենյակում , ընդորում, առաջին երկու շաբաթը պահում են մինի ջերմոցի տակ։ Այնուհետև, մի քանի ժամով մինի ջերմոցը բացում են, նորից փակում մեկ շաբաթով, ինչից հետո ընդհանրապես բացում։

Լանտանայի խնամքը

Լանտանա աճեցնելը շատ հեշտ է։ Բույսը արագ է աճում և դրա համար հատուկ պայմաններ պետք չեն։ Բույսը շատ է սիրում պայծառ լուսավորություն և երկար լուսային օր, ուստի գերադասելի է տեղադրել այն հարավային պատուհանի մոտ։ Ամռանը խորհուրդ է տրվում բույսը պատշգամբ կամ այգի դուրս հանել, որտեղ այն կփարթամանա և երկար ժամանակ կծաղկի։ Արևի ուղիղ ճառագայթներից չի վախենում նույնիսկ շատ շոգ օրերին, միայն պետք է առատ ջրել։ Ստվերում բույսի տերևները մանրանում են ու ծաղկել չի կարողանում։
Եթե ձմեռները տաք են և ցրտահարության վտանգ չկա, լանտանան կարելի է աճեցնել բաց գրունտում։
Սենյակում աճեցնելիս օդի լավագույն ջերմաստիճանը +22…+27°C է, իսկ ձմռանը՝ +10…+12°C։
Լանտանայի որոշ տեսակներ կարող են դիմանալ մինչև -2°C կարճատև ցրտահարմանը։
Լանտանան ջրով ցողելու կարիք չկա, սակայն, երբեմն արժե լվանալ տերևները։ Ծաղկման շրջանում խուսափեք ցողել ծաղիկները ՝ դա կհանգեցնի արագ թոշնելուն։
Կանոնավոր ջրելը կարևոր է՝ գրունտի հաճախակի չորանալը կարող է հանգեցնել տերևների թոշնելուն ու աճի դանդաղելուն։ Պետք է հետևել, որ գրունտի միայն վերին շերտը չորանա՝ ոչ ավել։
Ջրելու ջուրը պետք է լինի հնացված և գոլ։
Գարնան սկզբից մինչև ծաղկելու ավարտը լանտանան ամսական երկու անագամ  լրացուցիչ սնուցման կարիք ունի։
Բույսի լավ տեսք ստանալու համար, այն պետք է ձևավորել էտելու միջոցով։
Լանտանայի արմատները շատ արագ են զարգանում ու տարածվում, ուստի,   1-3 տարին մեկ ծաղկաթաղարը պետք է լինում ավելի մեծով փոխարինել։ Տեղափոխումը լավ կլինի անել գարնան սկզբին։ Ծաղկաթաղարը պետք է լինի խոր և տարողունակ, պետք է ապահովվի լավ դրենաժ։
Հողախառնուրդը կազմվում է՝

• տերևային բուսահողից (4 մաս);
• ճմահողից (3 մաս);
• կենսահումուսից կամ կոմպոստից (1 մաս);
• գետի ավազից (1 մաս)։

Հիվանդությունները և վնասատուները

Ցուրտ ու խոնավ սենյակում լանտանան կարող է հիվանդանալ տերևային ժանգով (листовая ржавчина). Չափից շատ ջրելը կարող է հանգեցնել արմատների փտելուն։
Հյութեղ տերևները հաճախ են ենթարկվում վահանակիրների, ուտիճների,  սպիտակաթևիկների, սարդոստայնային տիզերի և ալրատիզերի հարձակմնանը։
Բաց գրունտում լանտանան ավելի շատ է տուժում վնասատուներից, ուստի խորհուրդ է տրվում գարնանը բույսի կանխարգելիչ մշակումներ անել։

Հղումներ

• Lantana. From Wikipedia, the free encyclopedia.
• Лантана. Материал из Википедии — свободной энциклопедии.