Կիտրոնը (անգլ․՝ Citron, ռուս․՝ Цитрон, լատ․՝ Citrus medica) ցիտրուսայինների ընտանիքի բազմամյա, մշտադալար ծառ է։
Հայաստանում սխալ կարծիք կա, իբր “կիտրոն”-ը “լիմոնի” հայերեն անվանումն է։ Իրականում դրանք տարբեր ցիտրուսային մրգեր են և չի կարելի լիմոնին (Citrus limon) կիտրոն (Citrus medica) ասել։
Կիտրոնի պտուղը խոշոր, հաստ կեղևով, անուշահոտ ցիտրուսային միրգ է: Կիտրոնի ծառը մեկն է այն չորս օրիգինալ ցիտրուսային ծառերից, որոնցից մնացած բոլոր ցիտրուսային տեսակները զարգացել են բնական կամ արհեստական հիբրիդացման եղանակով:
Կիտրոնը լայնորեն օգտագործվում է ասիական խոհանոցում, ինչպես նաև ավանդական դեղամիջոցներում, օծանելիքում, կրոնական ծեսերի և ընծաների համար: Կիտրոնի հիբրիդները այլ ցիտրուսայինների հետ առանձնանում են իրենց տարածվածությամբ, օրինակ, լիմոնը և լայմերը։
Կիտրոնի տեսակները
Կիտրնի ութ տեսակ կա, դրանք են.
- Citrus medica «Corsican»;
- Citrus medica «Diamante»;
- Citrus medica «Etrog»;
- Citrus medica «Sarcodactylus» (հայտնի է նաև որպես «Fingered Citron» կամ Բուդդայի ձեռք «Buddha’s Hand»);
- Citrus medica «Bajoura»;
- Citrus medica «Chhangura»;
- Citrus medica «Madhankri»;
- Citrus medica «Turunji»:
Բուդդայի ձեռք կիտրոնի պտուղը (Buddha’s Hand, Citrus medica “Sarcodactylus”)
Կիտրոն աճեցնելը տնային պայմաններում
Խորհուրդ է տրվում կիտրոնն աճեցնել ծառի չափսերին համապատասխանող կավե ծաղկամանում։
Որպես հողախառնուրդ կարելի է կիրառել ցիտրուսայինների կամ կակտուսների համար նախատեսված հողախառնուրդներ՝ ավելացնելով տորֆ, որպեսզի հոը մի քիչ թթվայնություն ունենա։
Մեկ այլ բաղադրատոմս՝
- ճմահող – 2 մաս;
- տերևային բուսահող -2 մաս;
- ավազ – 1 մաս;
- փտած գոմաղբ -1 մաս;
- մի քիչ փայտի մոխիր։
Պարարտանյութ ընտրելիս, ընտրեք հատուկ թթվային հող սիրող բույսերի համար պատրաստված պարարտանյութեր և օգտագործեք դրանք բույսի աճի շրջանում՝ նշված դոզայի կեսի չափով։ Վեգետացիոն շրջանում բույսին սնուցում տվեք 2 շաբաթը մեկ անգամ։
Մի ջրեք կիտրոնի ծառը, մինչև հողը չչորանա մակերեսից մոտավորապես 2,5 սմ ցածր: Ջրելիս օգտագործեք հնեցված ջուր, առատ ջրեք և հետո անպայման թափեք ծաղկամանի տակդիրի մեջ իջած ջուրը։
Ծառը տեղադրեք արևոտ պատուհանի մոտ, որտեղ ջերմաստիճանը չի իջնում +18°C-ից: Գարնանը, եղանակը տաքանալուց հետո, տեղափոխեք դուրս, իսկ աշնանը հետ բերեք:
Կիտրոն աճեցնելու համար օդի հարմարավետ խոնավությունը 50% է: Ամռանը, նման ցուցանիշ ապահովելու համար, բույսը տեղադրում են ջրով ու քարերով լցված, լայն տակդիրի վրա՝ այնպես, որ ջուրը չհասնի արմատներին։
Կիտրոնի ծառը կսկսի ծաղկել, երբ այն մոտավորապես երեք տարեկան է: Եթե բույսը ներսում է, փոշոտեք ծաղիկները արհեստական եղանակով։
Եթե ձեզ հաջողվի պտուղներ ստանալ, հետևեք, որ ճյուղերը չկոտրվեն պտուղների ծանրության տակ։
Մինչ ծառը դեռ երիտասարդ է, կտրեք դրա կենտրոնական ճյուղի գագաթը, որպեսզի կողային ճյուղավորում գնա։ Էտեք նաև կողային ճյուղերը, մինչ բույսը փոքր է` կարճ, ուժեղ հորիզոնական ճյուղեր ստանալու համար, որոնք ունակ կլինեն տալ ամենամեծ կիտրոնային պտուղները:
Բազմացումը
Կիտրոնը թույլ զարգացած կորիզներ է ունենում, ուստի բազմացվում է միայն կտրոններով։ Հարկավոր է կտրել 10-15 սմ երկարությամբ, կիսափայտացած ցողուն, թողնել 3 տերև: Կտրվածքը պետք է լինի հարթ, առանց քառթվածքների, դա անելը հարմար է սուր դանակով՝ 30 – 45 աստիճան անկյան տակ: Արմատավորելու համար կտրոնները տեղադրվում են թաց ավազի մեջ ու , ծածկվում ապակիով կամ պլաստիկ թաղանթով։ Արմատակալումը տևում է 3-ից 4 շաբաթ:
Վնասատուները
Ցիտրուսայինների հիմնական վնասատուներն են՝
- Վահանակիրը և կեղծ վահանակիրը (Diaspididae, Истинная и ложная щитовки);
- Սարդոստայնային տիզը (Spider mite, Паутинный клещ, Tetranychidae);
- Սպիտակաթևիկ (Белокрылка);
- Ուտիճը (Aphid, Тля)։
ԻՆՉՊԵՍ ՍԵՆՅԱԿԱՅԻՆ ԲՈՒՅՍԵՐԸ ՊԱՇՏՊԱՆԵԼ ՎՆԱՍԱՏՈՒՆԵՐԻՑ ==>
ԲՈՒՅՍԵՐԻ ԲՈՒԺՄԱՆ ԵՒ ԽՆԱՄՔԻ ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ՄԻՋՈՑՆԵՐ ==>
